Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 20, 20 July 1881 — KA WELI O'HILO, A MĒNA NUHOU PA.HAOHAO. [ARTICLE]

KA WELI O'HILO, A MĒNA NUHOU PA.HAOHAO.

E KA Elele Poakolu ; Aloha oe : — * . Kai ka nakui o keia umaumā i kau mau kalaimanao hopo ole, a ina no ka oiaio ke — . kahua o ia mau kalai olelo ana, ua pono, a e hoomau aku ma ke ala o ka oiaio. 0 ke ahi Pete ka mea hooweliweli o koHilo taona -nei noho'na," 'mai ka wa koiuiu aku o ka nanaina, a kau koke mai nei ma ke kua o ua taona nei. 1 kela a me keia la o ke ao, e ike mau ia aku no natao keokeo opiopio, i hele a hoo : makuu lua, e kau kanokano ana iluna pono ae o kahi a ke ahi Pele e a ana ine he kuahiwi la, a po iho hoi, holo ae la na kukuna ula kolekole o ua ahi Pele la iloko o ia makuu ao; a punia ae lā ka lew'a i ka- ula okoa, a pela e ikeia ai, ke nana ia mai kahi ioihi , mai. Na mea.pahaohao— Oiai keahi Pele iloko no o ka ululaāu, ua lohea ma kelaa me keia wahi o keia taona, he mau olelo ano moe» uhane, no ka iho mai o ka Pele, a pii mai hoi ke kai, a pahoia iho maluna o keia taona j nani. ^ ' Iloko o ia mau la, aia hoi, ua ikeia keka- . • hi mea e hoopahaohao ai i. ka .man;to o ka '

lehuiehu, a lilo ae la i kumu, kāmailio nui ia me ke kahaha, a me ka aka hene iki ana hoi, oia hoi na hae liilii ulaula, i kukulu ia ma * na kihi o kekahi mau pa o ioko o-keia taona, I ka noii malie ana aku i Jce kumu o keia t mau hae liilii ulaula i kukulu ia ai, aole no ^ i loaa pono loa aku ke kumu, nka, he mau •kolonahe leo waie no ka mea i loaa, aole o io ka maoli, Ua ake ka mea e kakau nei e loaa io ke kumu, aka, ua holo lo^aku ia kumu a pee i kona wahi i opuu mai aj. A eia nae me ka mea kakau nei he ekolu oia mau hae liilii ulaula, i mea hoike no ia mau rnea pahaohao o ia mau la, oiai ke au K^ristianp ; me kakou ua awakea'Ioa, Na ma'kaikai Pele ma ke Sabati— Tle nui ka poe pii māi keia faona aku e ike Peie ma ke Sabati, o na haole ka^hapa nui, • 0 keia kekahi o nā hana pono* ole, a ua kue no i ke kanawai o ka aina, a.he makolukolu loa aku hoi ka hewa oia Jhana i ko kp Akua Kanawai, Ua mau ia Hana a hiki i ke Sabati la 3 iho nei o lulai, 0 na lima hooko o ke Aupuni, aohe onioni ae, o na maka kiai hoi no ka maiuhia oka lehulehu, ua-pohina paha i ka uwahi a Pele. A oiai ke ahi ai-honua e hookokoke mui ana i keia taona, aole no i iilo ia mea weli» weli i kumu noonoo no ka Iehulehu, aka, o ka nanaina, he mea lealea w-ale ia a pau ae. He hapa ioa ka poe i noonoo nui a noonoo hohonu no ke ano o keia hana weliweli a ke Akua, a ua kamaiHo no ia poai mc na hua o ka pule uwao imua o ka mea nona ia ahi Pele. Ma ka ia 6 o Iulai nei, ua maiama na ekalesia elua, ka Ekalesia o Haili a me ko na Haole, i mau halawai pule i ke Akua no ■ .A -;V . ■•„■•' J " \ V ., ' 1 ' \ „ ' '

keia pilikia. Ua hui ma kekahi wa, a kaawale hoi ma kekahi mana wa, ma ka halawai ana ; na na haipule i noonoo pela e hana .ai, a oia ka hana kupono i ka Iehulehu e ha.na ai, aole o ka hoonaukiuki ma ka pii makaikai Pele i ke §abati. , Keoni Holo a me kona ohana — O leeia kanaka o Keoni Holo he' kamaaina oia no Kaumana, ke noho la no oia a hi'ki i keia la, aole i haalēle i kona home, Ua kahe mai ka Peie rria- ka aoao, hema o ko*ha wahi h>« le, ma ke kahawai a halaloa i ka i, a ke p-Waha mai la no ho,i ka Pele mauka pono niai o kahi ana e no.ho la, a ke hoopuni ae la iaia, aole nae i-holo, ke noho la no. He mau anana wale no ke kaawale oke ahi Pele mai ona aku, a he niau kauiahao hoi ma kekahi wahi. Keu kahi kaaka hoaano. O ko kahi mamao nona na niile 3 a oi kai holo, aole kela i holo, ka mea e noho. kokoke aku ana he mau mile wale no ke kaawale. Aia paha ka holo a wela ponoi mai i ke ahi, a hiki ole ke hoopupu iho, ' Makai nui o Hawaii no Waihimanalua — Ma ka la 1 o Iulai, pii aku la ka Makai nui| iuka o Waihimanalua, no kekahi mea.hou i ikeia, oia hoi ka hohono mulea o ka wai o , Wailuku, a ua manaoia ua komo .mai ia ka Pele ma kekahi mana wai e hui'ai me ke

lmhawai nui o Wailuku. Eia iho ka mea.pauaka, o ua fa mua nei o iulai, oia ka la e noho aj ka aha no kekahi hihia opiuma, ua hoopanee ia no e ka Makai nui, mai ka ia 30 mai o lune, a ma ka ia mua o īulai e nōho ai ka aha no ia hihia , ma ka' hora 1 0' 'a m. I ka loaa ana nae o keia mea hou, hala kela iuka, kauoha aku la, na kekahi loio e malama ua hihia la ma ko ke'lii a.oao, āoīe nae i lawe ia aku ka lono o'nei kauoha a loaa pono ua loio la, hala no hoi ua loio nei i«ka i ka nana Pele ma Kaumana. I ka hikimna mai o ka manawa i hoopanee ia ai, aohe ka Makai nui, a aohe hoi'ka loio i kauoha ia. Ma keia mea, ita hemahema ka aoao o ke lii. Ua hoopaneeia nae' a ma ka auhia la, a ua hoouna ia ka makai e hele e huli Tka ioio iulai o<kahi o ka Pele. E. K. W. Hilo, lulai 7, 1881.