Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 25, 24 August 1881 — MOKUNA 16. LAWA PIO LA O JAVA. [ARTICLE]

MOKUNA 16. LAWA PIO LA O JAVA.

'<-V 'Haalele iho la o Lakainana maluna o kona mau waa kaua. mai na aekai hikina mai o Sumatera, kaalo aku la mawaena o na kai kowa o Eaneo, ua ku aku la i kahi i' manao ia, m'ahope.u ka hala ana o na la pokole ; o ke kau ia o ka makani kikiao Monsoon o ke kuleulu komohāna iiema e pa ai, mawaho ae o na aekai , o ka -mokupuni nui : a waiwai o Java, a.na «akani i lawe mama I na au- ■ waa paīahu o ke koa Lakamana a hoea aku | la i kahi a kona iini. O keia mokupuni, | me"1l¥'la?oja po ka mokupuni.oi o ka' waiwai ; •o ka hpnūa'holo'okoa. He eono haneri mife s

: Kona'ioa,;a o:ka;'averika o ke akea, ■ he elua •haneri inile. , tlej)a-umi kona nui mamua: f se,.o Aamii..;; l;;keia.;;mānawa:oLeia...Kene';.. . turia, he unii.kumamahikii miliona ka nui o 'kpna poe.;kanaka .; aka, i ka„manawa o keia , moolelo, he elua iniliona wale'ne ka njji o ;iia kanaka ; a oiai lakou e npho ana malalo o na alli kaukau, aka, ua malu nae lakou ; malalo o hookahi Moi, i kapaia he :Susunan, a -o ke ano o ia huaolelo," he Etnepera ,* a o ka inoa o ka Emeperā i keia au ia Lakamana, ua kapaia kopa inoa o Browijoys. . Hookokolee-aka Ia na auwaa>moko.moko o I Lakamana -i k'e kulahakauhale od.acatra, ma Ma mokupuni o Java. Ē ku ana keia ' kulanakauhale kahiko ma kahi kpkoke i ke 'kakm o ke kulanakauhale alii hou.ihō §ei o ia .mokupuni..

Ua lohe mua iho la o Lakamana mai na hoike ana a kekahi poe Javā i lawe pio ia maiuna o m waa, ua hele aku ka Emepera Browljoys m&i kona aupuni aku, me 'kekahi' maii huina auwaa kaUa lehulehu, no ka.hele ana afcu e kapa ppwa i ha kanaka Malae; o |āalacoa.;a *m.e.,.J^iuū)ā'fe'ra» Nolailā, hoowa;lewāIe;iho k..o LaMinana i na kaiiaka o Java, ma ka hoike m a ako imua_o lakoii, p na: auw'aa keia o ko lakou Emeppm,. .......huli hoi aku ana; a kauoha: ae la ia ■e'huk'i iā ka hae'" o Java, oia hoi, he hae me ke kii honu iWāh enakonu, Kau ia ae la ua hae nei ma ke Ma o keia a me keia waa o ua Lakamana Mi. A i ka ike ana mai o na kanaka e hoholo ana ma na aekai i keia mau hae, aia hoi, ua puoho ae la ko Iakou mau leo . piha

hauoli, a wawa aku k ma o a maaneīkeia nuhoui He manawa pokole a ua piha na waa ma o a maanei me na kanaka, a he mau waa alii hoi kahi me na kaukau alii 0 ka aina, a holo mai la e hui pu rne keia aiiwaa nui e niau malie aku mei me ka maalea nui a lakou hoi i manao mai ai • o na waa o ko lakou |oao, a e holo mai . ana e haawi mai i na hookipa aloha a hanohano no bo lakou lanakila. - " I keia manawa, ua kauoha ae la o Lakamana i na pio Java e aahu lakou i r,a aahu o ko lakou poe Iuina a me na aliimoku, a e kamailo aku ina ka Jakou( ano oielo i na kanaka e holo m'ai ana. "Mamuli o ia hana maalea, ua akoakoa mai la na auwaa, a aiakei.mai la na kanaka iluna o na parahu kaua o Lakamana, mamua o ko lakou ike ana. ua haule;aku. la lakou iioko o ka poho iima o ke koa kaulana o ko lakou mau enemi, oia hoi„oJLakamana. . Mawaena o na hikhnua iluna o na auwaa o Lakamana, oia no ke Keiki AIū Lanang Besar, ' ke Keiki Alii o Jaeatra. I ka manawa nae e kokoke mai anaka waa-o ua alii nei i ko Lakamana, ua manao io ;Ioa lakou he waa ia i lawe pio ia e ko lakōli Emepera mai na Malae mai, a kahea mai la Jak®u me - na leo • hauoli, £ aloha ia " Browijoys, ka Moi o na'Moi ! Ua hoi mai . iei oia me ke kaumaha i na waiwai i Iwa

pio ia o aa mokupuni kamahao. CIa kf umaha tona mau auwaa me nakauwa,*na "daiustfla, — ke— gula a ,nae-na. waiwai e-ae-o Menanakahaū a rae ko Malaeea. . la nianawa koke no i haawi ae ai ke koa o Menaoaka'hau i ke kauōha e hopu koke ia ka waa o ua alii nei. Uoko o ka manawa pokole Ioa. ua lele ae la na kanaka o Menanakahau me ka eleu) a hopu ia aku la ua waa nei, a ike mai la na waa e ae o'Lakauiana, ia mana%va koke no i hopu ia aku.ai na waa o Jāva a pau i kokoke mai ia lakou. No ka piha makau o ka lehulehu i āk.oakoa mai, ua haawi pio koke aku la lakou a pau, oiai, aohe wahi e hiki ai ke kokua ia lakou iho. A ua kau mai la ka weli nui i ko la- ' kou lohe ana, ua iiaule lakou' malalo oka raaiu o ke koa weliweli ā kaulana hoi, nona

ka inoa i lolie ia ina na wahi a pau, a i wi- ■ : wo ia hoi e ko Java poe a pau. Aole i hele mai o«*Lakamana i Java noka popi, ta iuku a me ka pakaha ; "aka, no ka hookahua attā i ka maluhia a me ka nolio launa' Olwōiu ana ine na alii' o Java, Nolaiia, ta 'kāWailio aku la ia jae ka oluolu la ■Lā.papg;Besā.r?;. ;a olelo. aku la iaia i kona ,.ma ke.make .e lilo i hoaloha ; me ka hoike pu:v aku āole oha maleemake e hana ino aku i ke kuianakauhale ine ,na kanaka o Jacatra, inā'! ' oia e hui pu mai melā:: raa ka hoao ana e hoomalu i ka Emepera Brov/ijoys, ka mea hooicaarmaha heū I .n^-mokupuai-liilii- a _ matera a me ko Java pu. A keia pule ae, ■ ■ . . - ■ ■ ■ } / -■■"■•- V