Ka Holomua, Volume I, Number 3, 18 October 1913 — E Kaohi ka Olelo [ARTICLE]

E Kaohi ka Olelo

O ka inoa Ka HOLOMUA, ua lilo ia i inoa e aka ha'i-malule ui kekahi poe, a olelo mai la, h.e "Holohope." Aka, e hoomanao iho ka rr»akamaka oia ap:o, o ka hukolelo "Holomua," h,ē f£iax|ao kona ,e ao jeoai be, e kāpa,e 1 lia harialic)i hope apau, a e hooikaika e hoo-' holomua i kau mau hana, oia ke alahele o kou pomaikai. O keia ko makou iini nui e loaa i na makamaka apau. Oka nele i 1 ka holomua ka ipuka okapo-' itao. 3VdCalia oka haulepu waleo ka hana a na Hawaii ka mea i i kapaia ai na inoa hoepa a hoa-j kaaka, aka, e hoomanao, aole o' ka pau, ana o ka hale i ke ahi 1 ke kumu e kukulu 'ole ai i hale' hou. Pela no nie na nupepa.' Aole o ka haule ana' o kahi, ka mea e hoala hou ole ai. Oka hoomau i ka nee imua a loaaka lanakila, oia ka hana a kekanaka naauao. O na Ona a limahana o keia pepa ua ike lakou i na kuia nui o na Hawaii, pau pu mai na poe karistiano a na poe wsiiwai he poe aie wale no i na nupepa, a he kakaikahi na pcfe hookaa pololei. O keia ka hoike o na buke hoopaa inoa nupepa. A o keia ka mea i pilikia ai ka kakou mau hana. Oi auamo aku I na poe hoolaha nupepa i ke koi-! k0i..0 keia hana no ka hoonaauao ana ia kakou, a hoea i ka hiki ole ana, ua moraki aku Ia i na aina a pau ika lilo. Oka poino ka hopena i loaa mai. Ma kekahi aoao nae, ua panai mai la i na.olelo hoonaaikola me ka lealea pu i ka heluhelu. Aka, ina kakou he poe huki like a alu like i ka kakou mau e nele ka loaa o ka ho'omua i m Hawaii.

- O ka makou e noi aku i niā hoa.loha, e kap=e'ka hele ana ma na pi-pa alanoi me na olel? hoopauh-a. E waiho 'na na poe ili-keokeo e pahenehene, ka poe hana i na hana me ka holomya. Aole na kakou iho no. "Na ka mea halā. ole e pehi ka_poh.">ku." Nui na hoeiloha me n • makamaka i mai i o makou nei e uiu» a e nmau mn o ka nupepa keia a ka aoao knlaiaina hou i kapaia ma ka inoa o "Ka Holooiua,"-. e alakaiia. nei e «Keaka Akinekona ame Keoki Kaaka kiaaina mua i pau. He makemake lak'ou e ike i na ala--1 kai kalaiaina oia aoao, ma ke ano oia aku ana ka aoao ikaika o keia mua. Ē haalele ana na Kepupalika me na Demokalaka la. mau aoao no ka nui o na aoakee i hanaia, a hookuu aku no i .na poe p-maka e paani. E aho ,ko lakou komo i keia aoao hou | a wae i na poe kupono.

I OKa HOIOMUA ka moa o ka kakou wahaolelo a o ke kiai hoi no ka lehulehu. Aole he wahaolelo no ka aoao kalaiaina "Holomua" e alakai kuhihewaia ai na noonoo ana o na makamaki. Oi=ai ona Qna Pepa, he mau aoao kalaiama like ole ko lakou i keiawa, he Home 'Kula, Repupalika, 3DemoJ<alaka; a o.Jka Ona hoi o ka ( malumalu hale~ o na lāte<irpa?i i kokua aloha ia mai ai makou, oia o Chas. Kahiliaulani I\Totley, he Home Rula oiaio oia i kupaa ,ma ia aoao. Ona manao oka lehulehu, ua ae akeaia ma kona i mau kolamu, a pela nohoi me ko ,na aoao kalaiaina like ole. O jko ka pepa kuleana o ke kakoo jf kela ame keia aoao kalaiaĒpa e I hana ana i na hana kaulike no |ka lehulehu ame ka holomua o ka aina. Nawai nohoi e ole ka hoowahawahaia o ka aoao e ka Lehulehu i ka ike aku no i na poe alunu e puliki mai ana 1 na pa hua Waina. He mea ole ke a'o m-ii. Ua ike kakou ina Repupalika o Honolulu nei i ke kau i hala, nui na aViāaina, ikaika na haiolelo, aka, hookahi no ka "poi" ine ka "luku mai'a," pau loa ika helelei. Ua lilo ia i kumu nui makawelawela loa ai na poe koho, mai na ili-keokeo ana iU-ulaula. Pela ana no me nei mua aku. Nui ka pīoloke o na Repupalika i na kuee mawaena o ka ■Klele Kuhio ame Kiaaina Kaaka e hoolahaia nei ma na nupepa namu i keia mau la. He ma'i ano kuluma loa keia i ka makou ike. Aole e nele ke ala o na kuee mawaena o nei mau . kiaaina ame ±Cuhio, a i ka wa Lno n a>e o.ke koho balota o Ku- " —lanakila a.na i I JL#ahui. Pehea no la e makapo ia ai ka Elele i kamaainaia Was«netona? Aia mai ia oukou.