Ka Holomua, Volume I, Number 3, 18 October 1913 — Kanawai 151 HE KANAWAI [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Kanawai 151

HE KANAWAI

E Hoomaopopo Ana no ka WAIHO ANA I KA INOA A OLE KOHO ANA I NA MOHO' N© NA KUIANA KOHO MA KE Koho Ba-lota An^. JS Hooholoia e ka A h aolelo o ke 2\'}'itore o &uwaii: Pauku 1. O na huaolelo a me na hopuna manao maloko o>! keia Kanawai koe wale no a ua I kue i na manao, e manaoia no I penei: j 1. O na huaolelo "koho mo-J ho," oia no ke koho ana i na ( moho e Iike me ka mea i hoaka- j kaia maloko. o keia Kanawai. 2. O ka huaolelo "koho,'' oia no ke koho Iaula ana e hoo-! kaawale ana mai ke koBo moho' ana a ī ole koho kuikawa ana. | 3. O na huaolelo "mahele' koho," he apana i kukuluia e ke kanawai, maloko o laila e koho ai na poe kupono j ke koho ba-1 lota ma kekahi wahi hpokahi. < 4. O ka Kuaolelo "aoao," i he ahahui o na poe koho i hoohuiia no ka hooholoiiiua ana i na mea p'ili Kalaiaina a i ole e hooko ana i kekahi mau manao a e malama ana i kekahi ahahui i kukuluia maloko o ke Teritore, i hoomaopepoia ma o kekahi komite kuwaena ame komite kalana i kukuluia ī mea ku mau. 5. O ka huaolelo <£ kulana," he kulana kohoia e ka Iehulehu. 6. O ka huaoleīo t4 kalana f " oia no na Kalana o Hawaii, Maui, K.au«si ame ke Kulanakauhale ame Kalana o HonoluJu, e like me ka mea e hoikeia ana maloko oia pauku. 7. O ka huaolelo e'kakauolelo," o ke kakauolel<- o ke kulanakauhale ame kalana a i ole kakauoielo o ke kalana elike me ka mea e hoikeia ana maleko oia pauku. E weheweheia no keia Kanawai ma ke ano Iaula i mea e hoohaule ole ia ai ka makemake o na poe koho ma o ka oleia a i ole mamuli o ka hahai oleia o na hoakaka ana a ke kanawai mamuli o ka haawi ole ia ana paha o na ao ana, a i oie ma o ka lawelaweia ana o kekahi koho moho ana, a i ole ma o ka hooia ana i ka hopena o na hana koho ana. ; Pauku 2." Ma keia hope aku, 0 na moho apau no kekahi kuIana kohoia e waeia no lakou e like me na hoakaka a keia KLanawai, a aole ma kekahi ano e ae. Aole keia Kanawai i pili i na koho kujkawa ana, aka ma mau koho kuikawa aaa e waeia no na moho ma o na palapala la 1 kakauinoaia a waihoia aku e ( like me ka hoakaka a ke kanawai- j Pauku 3. 1. E malamaia no na koho mohojana ma na wahi koho balota maa xqau maloko okela, ame keia mahele koho pa-

kahi ma ka Poaono eiua cTSepatemaba, iloko o _ ka 1914, a i kela ame keia elua makahiki mahope aku; aka nae, iloko o ke kalana a i ole mau kalana paha a i ole' kulanakauhale ame kalana ua hoololiia ke koho ana o na luna 6 ke kalana ma ke kanawai a i kekahi mahina okoa āku mawaho o Novemaba, e malamaia no ke koho moho ana ma ka Poaono elua o l ka mahina elu.n xnamua iho oia koho ana, a i kela ame keia elua j makahiki aku no ke koj ho ana o ia mau luna o ke kalai na * i 2. Aole kekahi mea e lilo i j moho no ke koho laula ana e hiki ,-mai ana a i ole koho kalana ( ana koe wale no a ua waeia oia ■ ma kekahi koho moho ana mamua koke iho. j Pauku 4. 1. • Iloko o na la aole i emi iho malalo o 4canakolu (30) mamua o ka manawa o ka malamaia ana o ke koho mo- , ho ana oia ano, e hoomakaukau ( no ke Kakauolelo o ke Teritore . a e hoouna aku i kela ame keia kakauolelo o lee kalana i kekahi! hoolaha ma ke kakau e hoike ana i aa kulana e waeia aku ana na moho ma. ke koho ana no ke teritore ame ke kalana a e hoike ana i k'a manawa, kahi e malamaia aiku ai ia koho moho ana iloko o ame keia maheie koho pakahi. 2. I ka loaa' ana mai 'o'ia hoolaha, o kela ame keiakakau--oieio o ke kalana iloko o na la ehiku (7) mahope aku oia manawa, e hoolaha aku J kona kalana i na mea i kupono e hoolahaia, ma na olelo a elua, Beritania ame Hawaii, hookahi- manawa o ka pule no ekolu (3) pule hele like, maloko o hookahi nupepa e hoopuka laulaia anailoko o ke kalana. 3. Ē lilo no i hana na ke kakauolelo kalana, īloko o umi (10) Ta mahope mai o ka loaa ana oia hoolaha, e hana i hoike no ia koho -moho ana, ma na olfelo a elua, Hawaii ae.e Beritania, a e huokauia maloko o ekolu (3) mau wahi ikeia e ka lehulehu iloko o kela ame keia mahele koho paloko o ke kalana. E hoike mai no ia hoolaha i ka manawa, ame kahi e malamaia aku ai o ke koho moho 1 ana iloko o kela ame keia mahele koho maloko oia kal-ana, a e hoike pu mai no hoi i na kulana no na moho e waeia aku ai i a e kohoia aku ai. Pauku 5. 1. Aole e paiia ka j inoa o kekahi moho maluna o j kekahi balota oihana e hoohana | ia aku ana ma kekahi koho moj ho ana koe wale no a iloko o na la aole i emi malalo o ka iwakaj lua (20), mamua ae oia koho a,na, ua waiho hiua ia aku he palapala koi no ia moho e like me na mea i hoakakaia maloko o keia Kanawai a e like hoi mā

na ano apau e me keia ma- 1 lalo iho nei: O makou, na poe no lakou na inoa malalo nei he pee kupono i ke koho> rfd ka Apana .• • o ke Teritore o Hawaii, a he poe lala, hoi no ka Aoao keia ke wae nei i* e noho ana maloko o ke Kalana o (a i ole Kul&nakauhale ame Kalana o) , ke ano he moho maluna o ke kikiki" no ke kulana e kohoia aku ana ma ke koho ] moho ana e malapnaia aku ana i ka» . a ke hoolaha hou ae nei- no hoi makou ke manao nei makou e kakoo i ka mea i ka aoae āme ka moho i oleloia. |

Owau, ( ka mbho nona ka inoa maluna ke-hooia nei he lala wau no ' V£sl Aoao\. mea kqho kupono maloko ; o ka apana kahi a'u e holo nei; ma ke ano he moho, ke manaoio ; nei wau i nJ kumu manao ame na hoolala ana a ka Aoao i ole- ] loia, a, ina e kohoia ana, e hana no wau me ka hiki maikai ia'u ke hana, e hooikaika e hookoia | na hoakaka ajaa ame na hoopaa ana a na kumuhana kalaiaina o ka Aoao i oleloia, a e* hooko i -na rula ame na hooj?onopono ana a ka Aoao i oleloia. O ka inoa a'u i makemake ai e hookomoia maluna o ka balota eia no o o kona like ma ka olelo īiawaii o ' , a o ko'u hale leta oia no o (Kakauinoaia) 2. O na palapala wae moho a no e like me na mea i hoik'eia ae la maluna i kakauia a i ole i paiia, aka nae y o na mea i waihōia mai me ka hoike ole i ko lakou aoao kalaiaina ua hiki no e hoohaulē iho i na huaolelo "a he mau lāla no ka Aoāo. ame ka

|hctohiki malalo loa oia mea. |Aole e heluia kekahi inoa, koe I a ua paa malpna o kekahi apana pepa i kakauia,,a i ole i paiia keīā mau mea, a e hoolawaia aku no eke kakauo|elo o ke kalana. 3. Aole kekahi mēa e kakauinoa i 4 wae mpho no na moh<£ £. 01 aku mamua 0 hookahi 'no ke kulaiva hookahi a aole no hoi e oi aku mamua o ;na helu o na kulana o ia j?apa hookahi. E hoomaopopoia no na palapala wae *moho ma ke ikomo mua ana mai, a o ka 'inoa |o kekahi niea e paa ana maluna |Olaila e heluia elike me ke jkue ole ina hoakaka maloko ngi, a aole mahope aku. _ 4. Aole e heluia kekahi iaoa maluna o kekahi palapala wae wale no he mear koho ka mea i i kupono no ke koho ana i ka moho ma ke koho moho ana e hiki mai a^ia 0 ke kalana a i ole o ke koho ( moho' laula ana. 5. O na palapala wae moho Ino na moho Ēlele i-ka Ahaolelo Lahui e kakaui-noaia -no e na pee kupono i ke koho o ke Teritori aole i emi iho malalo o 1 waka lu a -ku m a alima. | 6. Ona palapala wae moho no na moho no kekahi lala o ka Ahaolelo a me ke J kulana Kalana e kakauinoaia no e na poe aole i emi "iho. malalo o umi-ku-mamalima (15) he 'pee koho kupono tio ka apana-a i ole kalana a j ole mahele kalaiaina no ia wahi kahi a ka moho i waeia mai ai. I A KEIA PūLE AE