Ka Holomua, Volume I, Number 9, 29 November 1913 — KE AHIKANANA DONA LAVENA KE KAEAEA O KA HEMA—A O KE POOKELA O NA MAKAIKIU A PUNI KE AO [ARTICLE]

KE AHIKANANA DONA LAVENA KE KAEAEA O KA HEMA —A O KE POOKELA O NA MAKAIKIU A PUNI KE AO

MOKUNA VIII. Ka Pii Ana o ke Ahikanana Do#a Lavena ma ke kulana Makaikiu Kaulana loa iwaena o na Poe Ha'iha'i Kanawai Like OLe He hana oluolu wale no ia lakou ke ku ana mai e peiio me na koa Aupuni, elike'me na mea i ike mua ia aenei, aka, i ko lakou lohe ana e hiki aku ana o Dona Lavena ma ko lakou home mauna, ua lilo ia i mea nana e hoomainaina JLoa_.aku ia lakou, a no ka mea, ua maopopoloa ia lakou, ina e paa ana kekahi o lakou, alaila, aole no e nele ana kona huaipau aku i na mea e hanaia nei e lakou a me kahi e maalahi ai ke kii ana aku ia lakou a hoouna ,aku no ko ke Aupuni wahi hoopaa lawehala, a e loaa pu aku ana i ko ke Aupuni aoao na mea huna a pau i pili i ka lakou oihana, a e loaa pu aku no auanei na alakai o keia hana he poe kuonoono a waiwai i ike nuiia iloko o na ahahui o ke kulanakauhale. No ka kakou koa a hiwahiwa hoi, he kanaka oia i hiki ole ke hamauia, a he kanaka hoi i hiki ole ke kuaiia me ka waiwai kipe, a no iea mea, o na poiuo i loaa iaia i na wa i hala mai ke kinai ana i na poe haihai kanawai, a pela pu no hoi me ke kau nui ana aku o kona puuwai no ke kaulana, pela i ku ai oia maluna 0 ke kahua no lea hooiaio ana i ka hana ana i koho ai. Ua loaa no mau moali i ka kakou koa no ka hoomaopopo ana i ka pee ana e hanu nei ma ko lakou meheu, a mamuli o kona kamaaina i ke ano o ka aina a me na ala kuahiwi, ua HIo ia mau enea 1 mau mea kokua nui loa mai īaia ma kana oihana. Nolaila, e na makamaka heInhelu a hoa uhai-a-holo o ka moolelo o ke Ahika&aka Dona Lavena, ua ike ae la kaua i na 1 a 5l omaka mua o ka kaua hlwahiwa, a ano, e huli ae kakou i ka Akau, hele hi-o i ke kukulu Hema, a peki, peki liilii i ke kukulu Hikina, ho, ho, ua ku malie i ke Komohana, a e hoomanao ae i na hora mua loa, ka wa a ka kakou hiwahiwa i haalele aku ai i uluwehiwehi a me ka nani o ke kulanak'auhale, a kamoe aku la k uia huakai ma keia po a ka pouli a me n-i uwi-la-e hana mao ole ana, iaia ma ke ala no ka imi ana 1 ka meheu o ,ka puah Lmakoko puhi waiona. Eia nei e! JE hoomanao ma

kela po a ka makaikiu i maalo ae ai ma k'a aoao o kela pahu kupapau a. heluhelu i kela mau olelo, penei: "He Hoomanao no Dona ua ike kakou i ka hiki ole ana i kela mau mamalaolelo ke hookuemi hope i ke. koa a me ka wiwoole i omau _ia. ma kona umauma, a ena kela manawa pu no hōi ūa ike kaua i ka loaa ana o na hoomaopopo ana iaia, eia kekahi mea ana i manao wale ai he Luna Aupuni a i huipu hoi me ka pu 't o na poe puhi raraa, a hoike iku ia lakou no kona hiki aku Oiai, o keia maū !<.\ikj.ka maluna, he mea pono e e kou hanohano, e ka me i. heluhelu, a noiaila, ina ua ku ole i kou hoihoi, ke noi nei keia makapeni i kau huikala ana mai, a e oluolu nae, e komo hou aku kaua no ka nee hou ana no mua. E ke hoa, e hoomanao, ma kela helu aku nei i hala, ua ike pu kaiia i ka iho hou ana aku o na wahi powa ilalo maloko o ka hale o ke kahunapule Keleroa a hoike aku Ia aole ke kaikamahine e like me ka kaua i ike ai ma ua helu *la. keia manawa no ua pii mai la ke alakai o ua puali ha'iha'i kanawai la no luna, a me ke kukui ma kona lima,- ua nana iho la oia ia loko o ua rumi 'la me ke akahele loa. "Kupanaha maoli' u "icja hoi," wahi a ua alakai 'la i kekahi mau powa o lakou i ukali aku ai mahope ona."Ae, kupanaha maoli no," wahi a kekahi o na kanaka iaia i wehe ae ai i kekahi aoao o ka halii moe, a ike iho la i kekahi pu-panapana i hikiiia me kekahi apana pepa i kakauia m-j keknhi mau he man o?elo hoi o ke ahikan-.na ukekoa a me ka wiwooīe. O na huaolelo i maluna o ua apana ±epa 'la ua kikau penikaJaia, a ua kakauinoaia hoi me mau huapalapala—D. L. Ma keia wa ua meha iho la na leo walaau o ua poe 'la, oiai iakou e nana hoomau ana 1 na huaolelo i.kahakahaia o ua apana pepa 'la, ka apana pepa hoi i nakiiia ma ka pu-pa napana, ka apana pepa hookahi no hoi nana i paila ae i ko lakou mau koko o ko lakou mau kino a lilo ae la i mau tona hau hu'ihu'i. j "Aole keia he mau he ; hookalakupua maopopo na keka ihi kupueu lapu o ka po," wahi I a kekahi o lakou i kamailio ae "A ke manaoio nei au ua | loaa kakou i ka laau kuehu heu pTinini a kela kanaka no nana i palaina, kipi, hooi a pulapu ma kela po vku nei, o k-i hele kino maoli hoea imua oko kakou ma«' puka-ihu e hamama aku ana a kukaiolelo.*'

"No keaha oukou i nana pono ole ai a maopopo, o keia lapu paha, a i ole, o ke kaikaraah|ne paha ka oukou i ike iho nei maloko keia rumi/' wahi a ke alakai o ua poe 'la. No ka ninau a ke alakai, ua hiki ole i keia mau kanaka ke pane aku, oiai, ua ike iho Ia laua i ko lakou hoohokaia ana mamali 0 ka nana ole ana a maopopo ia lakou ke kino o ka mea e kukuli ana maka aoao o ka moe ma ka wa mua a lakou t pii mai ai. tle manawa keia no kela ame . keia e nauki sLi no ko lakou epa j ia, a he mau eke huluhulu i j piha me tia olelo hoino ka i luai iho maluna o ka papahele ma keia wa, no ka hoino i ka kakou hiwahiwa ke kiu kaulana a kaeaea o ka hema. Ua loaa i na lima koko ka manawa kupono loa no lakou e hoopahua ai i ka ike a me ka makaukau o Dona Lavena ma na minute i hala mamua iho, aka, na na hiohiona ui nohea o ke kaikamahine a lakou i koho wale ai i uhi mai ia lakou a kohu papai no Honolulu, he poeleele ka ha-ha ana o ka loaa. Ma keia wa. aia na manao hauoli ke kaomi malie 'la ma ka umauma o ka kakou hiwahiwa, a no ka mea, ua holopono kana papahana i hoolala ai, a he hookahi mea i koe oia kona kaawa--1 le ana, aku mai kela hale aku, a! | haalele īho i na powa e milīmili j | ana i ka hoka a me ka hoa-a ( iloko o ko lakou ukiuki nui. [ <C E hoolohe mai e o'u" mau ; hoa," a ke alakai i ko la- | kou poe. "Ke ike nei au o ka eiua iho la keia o ko kakou hoopuhilua aaa e kei* k-oiaka hookahi no, a k _• hoepa- aku ne au i k:-'u aleso imua o .uiiou e o'u m-- 4 u hoahd.i7-u mai hope aku o ina» ae-le oie e h -i'nau cLt hou - kr ha i iwai aku pu me ia. E hynu aku kakou mahope o kona meheu, aole o ko kakou hoohala manawa wale iho 110 maanei, wahi a kekahi o ua poe powa la. Ua pono kela, a e hele aku kakou e imi iaia, a ke loaa aku ia kakou kekahi kino kanaka me ka nana ole aku owai la oia, , alaila, e hanai huaale kepau aku iaia. E ka. hoa heluhelu o na kuhinia o ke kaeaea Dona Lavena ke ike ae la kaua i na mea i hanaīa i keia mau minute ma ka aoao o na powa, a e nana ae hoi kaua eia la ihea o Dona Lavena i keia manawa. i Ma ka manawa a na powa komo aku ai iloko o ka rumi e like me na me-a. i ikeia ae nei, ua komo aku la ka kakou hiwahiwa ma kekahi rumi okoa aku, a oiaio, ua 'o: a iaia na noonoo ana aole he po* powa i koe mawaho o kela hale ia manawa, nolail'a, ua wehe ae la oia i kekahi puka-aniani o ua rumi la

a oili aku la no ka iho ana ilalo, no ka imi pu ana i kona palekana mai ka upena aku i kahihi ia e na powa. I ka kakou hiwahiwa i'hiki aku ai ilalo o ka honuapaa; ua hele aku la oia no mula, oiai, he haneri kapuai wale no a oi kona kaawale mai ka hale aku, ua halawai aku la me elua kanaka o ka puali powa, me na pupanapana pakahi ma ko laua ntiau lima, aia ke hulali la imua 0 r»a Tj.iaka o ka kakou hiwa■hiwa. J " C K hele ana oe iho <o k' tn.\j hhīai?" a na pyw,i aio ka leo koikoi. I hoounaia mai nei au no ka imi ana ia olua, wahi a ka makaikiu me ka leo olu e puhili ai nei mau kolohe i ka kakou hiwaihiwa, I hoounaia nei oe e huli ia maua. Ae, o ka'u ia i hele mai la. īieaha ka makemake no maua e ka hoa? Aia o Dona Lavena ka makaikiu iloko o kela hale, aua makemakeia ka'kou a pau e ko kakou alakai no ka akoakoa ana aku no ka hoopuni ana i kela hale a hopupio aku iaia, me ka hoopakele ole. Alaila, aia o Doaa Laveiaa iloko o kela hale? Ae, aia oia iloko, aole i hapalua hora ae nei. Ma keia wa i loaa ai na lima t o ua mau powa la i ka ma'ilolo a hehee iho la ilalo me na pu pa-panapana a laua, a meka p-ane hou ole meii, ua h?p»e!e iho la 1 iU i i ?-o kulan-i ku kiai i m aku \-j. ja wa-.va.e u> m j K. no. ka ale~ 0 ke k -Kni -p. ' J KC>evo:'-> i\ ke awa ko H. -'3.' H k.i e ke'- e trt; h I yl-VA<V < > o k\ ''.yalale '.uia 1,1, 10 Lirv mau k»o «ka tla i ka. k.ikou p. no kd hJkiv/-\wc o koaa hu3i ana c 'ku mahope o ua mau kaaaka la, a no kona makemake oie e j loaa he manawa e hui ai keia mau-kanaka me ko lakou pae j iloko o ka hale o ka elemakule 1 !Kelerona, hanai ai aku la oia i •ua mau kanaka la mahope o !na poo o laua me ke kumu o 'kana. pu-panapana, uokī oe e j hananee ana kikala o ua maiu ■ j kanaka la a waiho oni ole ana i l , ka honua. i • Ma keia manawa ua pau ka l hana a ka hiwahiwa ma keīa i wahi, a r«o ka mea, ua wehe malaelae aku oia i ke ala no kona ' palekana, a o ka hana pono wale Ino i kela manawa, oia kona imi i, ana aku i wahi nona e nalov/&le f ai ma kei-i koena po mai kūa _' wahi aku,- a oia ka uaL-.»a 1 nei a k,.kou i paani oli—c«!ā ae ai * i keia mau lalani: 1 A heme ke kaula kikal;., I A Ho-ho na kai'la rigina, ' Apo -ho na pc'« i ka makani, - A hao o Maleka i ke hoa la lilo, 1' G-o.