Ka Holomua, Volume I, Number 11, 13 December 1913 — MAHELE EONO Paio ka Wahine Ehu me ka Wahine Ilikou—Ikeia o Kuamu a Hoaikane Laua. [ARTICLE]

MAHELE EONO Paio ka Wahine Ehu me ka Wahine Ilikou—Ikeia o Kuamu a Hoaikane Laua.

Oiai ua kaikamahine ala e oli aoa, oia 110 ka wa a ua wahine ilikou nei e huna anan" kā Tib J a. BCe lele lima o ua wahine ala i _ka huna ana/ K omo aku la kona lima i ka puu o Kahi Puka elike me ka hele. ana o ke mele a Kiaimakalehua kana ke t . a pau ia nee ae la ka lima o ua. wahine nei i Kihi Moe, e' like me ke ko ana a ke mele. Mai laila aku, hoea i Kau, oia nohoi ka puu iwaenakonu. Mai Kau ae holo i Pili-!Puka, a mai laila aku hoea i Pilimoe. A tnai Pilimoe a'ku hoea i Kihimoe, hookuu ka lima o ua wahine ala, alaila hoomaikai iho la īa i na puu apau- elima, a pane aku la i ke ke -a Mailekaluhea ma: "O—ia! Huliia kuu no'a! O ka pohaku kena, aohe akua liilii anihipili loaa ai. Oki loa aku 2soi kamalii koe lauhala o Keawawaihe," Ue mu ia o ka leo o na mea a pa.u o ka aha, aohe leo pane, aole nohoi he hawanawana. TJa fcau like mai ia ka hiaai o ka maka o na mea apau maluna o 1» wahine malihini Ili a'ia'i iaia ioe o ka aoao o na kaikamalune maka palupalu mai Hawaii xxia.i. Ke ike ala na poe apau o fca. ahakanaka i ke ano e o nei ■naii wah'ine elua, oia hoī, he ilikoa kekahi, a he ehu kekahi. I ka wa a ka wahine iliponi 1 olelo ae ai, "Q—ia! •ĪHulīia hm

no'a! O-ka pohaku kena, aohe iakua liilii unihipili e loaa, . i;" lea manaw-t no i* a hakoiwailanīikeaouli i pane koke , mai ai: " | "El Ua eo oe ia makou ' ' Alia e pa> ko no'a ia makou, a j ike aku mukeu i ke kumu pili ma kc»u aoao. Oiai, eia ka ma-kou-kumu pili o nei mau manu a'u e paa nei- A o k.ui mai koe. O keia poe apa ' o keia aha makaikai e ike n~i 1 ka kakou hana, o lakou na h īke ma ko makou aoao. 'Aole makou i ike aku nei; a aole noho: 1 ike aku nei keia ahakanak: a pau i ka olua mau ahu i, a lele e iho nei no olua i ka puu no'a a kakou. 1 "Ina paha he eo ko kuu map kaikamahine ia oe, alalla, ua lilo' ma'u wale ko lakou nei wahi aahu īa oe me ke kunu -j:l' ole ma.kou aoao; a kani īho -u kaena ku, he poe hoa paani k - malii makou, Auhea oe, 'e k • hoa paani kanakamakua, o ko wawai a ku mai; si i hai aku :-u ia oe no ka lua o ka maria\>a, ua eo oe ia makou. E lilo >.n,i ko waiwai ia makou." "īia-fti-hi! " wj.hi a vl,\ wa. tne ilikou nei i olelo ae ai, "rranao oe e kena wahine, he waiwai makou? O-ia hoi paha, ; aole nohoi oe e olelo mai, aole e loaa kuu no'a ia oe, oia ke kumu 0 ko ike ole ana mai nei i ke ahu aku o- k4u waiwai., jr Qia kela mau opē nurrui e k'u niai la, e paa ia mai la e na kanaka." I kela wa i pane mai ai ka wahine nana o M!ailekaluhea ma 1 kii mai e lawe imua o ua wahine ilikou ala: "E! Auhea oe e nei wahine nialihini a makou, ma ko'u manao, ea; ua pololei na olelo a keia wahine; oiai nau ponoi no ka olelo, aia kou ae i nei mea„ he no'a pu ana me oe, a loaa he wahi hauna kekahi e mikokohu ai ka lealea ana. "Ua loaa ka lakou nei hauna, a eia i ko lakou nei alo e ahu mai la, ke ikemaka nei keia anaina apau; a o kau hauna hoi koe I a waiho ae i ke akea. E aho hoi ia ea, i ike like aku makou apau i kau waiwai, alaiia, pa lakou nei iko no'a. Malia pa-i ha, he ku ope wale iho no kela, aohe waiwai o loko ua pau i ka lilo." Hoomaka ae la na Ijanaka e pioo a e haunaele. He mea oiaio, ua hui ka aha i nei wa. Oiai keia pīoo nui e haulani ana, ua lohe aku la ka poe o loko a ka halau a Haanakolo ma e noho ana 3 a puhee nui mai la kekahi poe wahine o 3oko o laila. Aka, o EEainakolo ame ke kaikaina me Mailelaulii, aia no'laua ke hoomau ala i ka puhenehene me na aliiwahine kamaaina. Aole o laua mai i keia pioo owahō nei elike rne ia i ikeia ae la.

hme ilikou -nei i pane pukalaki nnai ai me ka pEka huhu: "Aohe ka hoi he ike ae o J?o olua mau maka nunui i ~feela mau 9-I0 e paa ia mai la e o*u mau kanaka. Aole paha makotrt he poe i maa i na pielo wahahee e hoopau ai kakou 'ma ke leama--1110 ana. A 1 lohe olua amt' keia ,m konfika apau, he nui ra waiv>' :-u <_; kela mau ope, he eihu moena ua waiwi', he ''a \v.MW7-t, he upena lawaia, he ma'o pela *ku. Nonaila, oki wa keu-i o ka hookuu o na ike puhenehene, aohe he hoopaapaa ana ma ko'u aoao." 0 kona wa. no ia 1 kauoha uku ai i na kanaka ona e lawe mai 1 na ope ukana a hoahu imua o kona a'o, a o'i ka ua rr. -u '•< 1 ra':a 'la 1 hcojco _alru _ai. ma k-a - a :am j 5 akeihi ana al".' 1 Le'ia mau op>- n'.-ni-ii he eko'u k'ii">a k . pui a heokuu iho I*' marn.,i 0 j3 w hme Ke h 1e.w:- a ko:i*o, »< 1 . a n.riu 'la 1 ru:e h -le <-11 ? hookuu n 'e >a h 'lul'j o ka ilihonua. Hopu m.-.i la ua v-ah"--o u r:ei t «'ipa'i īho la ric 1-. i;;-~ ik.>, me ka o x elo ana m.: i ka \vph;ne ehu, a o kona hoa e paio pu ri ma ka hoopapa ana i na ik. c puhenehene o laua: tl Hana ka hana a ka hea wili wahine. Ēia ka waiwai ua ku imua o ke alo, a i hakalia 1 kau lohi apa. O ka'u no'a īa, aohe unihipili a-u iiilii e loaa ai.' 4 ! 1 kela wa t"huh ae ai o Ka-auHaikahakoiwailani-i-keaouli a' pane ae la i na kanaka e lulumi ana ma kela. ame keia ao.ao o kahī o ke kahua puhenehene: et l hai aku au ia oukou e keia anaina kanaka nui mai kela aoao a keia aoao. E liio oukou 1 poe hoike no ka poleleī o ka maua olelo hoopaa. E kii kekahi o oukou e wehe a nana i kela mau opeope nunui a ianei e olelo nei he mau ope waiwai, a e ike auanei kakou apau he mau pohuli pu-mai'a ko loko me ka pohaku 1 hoopiha ia ai. Oka ianei īa e olelo mai nei he waiwai, me ka manao aohe mea ike ana 1 Ikana mau hana epa.

"He wahine kino papalua kela, he wahine a piha ikaika, o kona inoa o ELuamu. A no konālnanao e"Eōopairio ia oukou ame kuu mau kaĒkamahme nei. a e kailiku' i na waiwai malalo o na hana pono ole a lima nui 1 niea e ola ai oia ame kona poe, nolaila hele mai neī oia m \ ke ano mi ka imi ana j hoa paio nona e paani puai. ">\ e hoolohe mai oukou ka'u e ole'.o nei. Aohe ka poh īku i hun* īa iloko o na puu uo'a elima, aka. ua paa ia no e ka lima ona a h''nnia iloko o'ka poli; a 111 i oukoa e h ili aku ana 1 na piiu no'a elima mai K.ihi Puka a hoea i Pilimoe, aole e loSta ..na a oukou ka pehaku, ka me.i, paa īa iiuna. ''E hil-.hi'.a eu; oia no keia r iU oīel i a'u, m .n.ul' n l;,:hoohoka' < -na ' !;ctia na■ i o kolohe> a no ken » hu.hu loa e leie ana oi \ t. hoopoino i kekahi o na o keia wahi ī mea ena ' o " l-.ii. Aka, aole i nkaka n? uiea nai»a ka ai ■i maua, e:a paha kj limkila, owau pdha 7 Ntn,. mai nohoi hoolana au ik >. ai, a na'u aku nohei eo a moa ke o!a. I\fo kona'ike pihia ka mea i eleio mai nei, aohe im e loaa ai ka pohaku ana i huna ai.* 15 " I hele 10 aku ka hana o kekahi mau kanaka i kauohaia aku e ka wahine kamaaina no ka wehe ana e nana i na auolo waiwai a ua wahine īlikou ala, ua loaa 10 īho la ka ha pumai'a me na pohaku a-4a i wiliia i ke pa-i< elike me na olelo a ka wahme ehu. A oia ka laua i hoike ae ai imua o ke akea ? a hoomaka ae Ia ka aha kanaka e hooho leo mai o a o. n.o ke kolo-he o ka wahme malihmi īlikou, a he nui aku na ano kamaiho Lke ole. Ua ikeia aku la ke ku īno ana je o ua wahine ala rne ka piha huhu i hele a kahu-ka-ena i na maka, pale īno mai la kona lima i ka poe e ku kokoke aku ana malaila, me ka olelo ana mai: hookaawale koke oukou e kein. poe hookano, aohe o oukou kuleana e wehe ai i' kuu mau ope e. nana."