Ka Holomua, Volume I, Number 16, 17 January 1914 — Na Makuahine Hou o Hawaii. [ARTICLE]

Na Makuahine Hou o Hawaii.

Mr. G. K. Poepoe, Luiia?ioopo)}t>pon<' n Ka līrh,,»Ha Aloha oe:—Ke nonoi aku nei i kou oluolu no ka hoolauna ana aku imua o ke akea ma na kolamu o kau Hiwahiwa no keia poomanao maluna ae, oia hoi: Na Makuahine Hou o Hawaii." Owai na Makuahine Hawaii 0 keia ?u hou o ka naauao e ikeia aku nei; 5 He ninau n>u kei?; ao'e i pUi i ka hoolaupai wale ana i ka aina, akn, ua pili no i ke kulana i:uoko i o Hawaii 1 lilo ae ne; 1 Amenka. Ua kamai'io iaulahaia keia n'.ea īwaena o keia Uhui 1 keia mau la no na opio e pn ae nei, a he mea pono na manao o keia ano e noonooia ine ke akahele e ka lahui. O ka en 1 m?u o ka lahui e ikeia nei, ua ili ke koikoi o ia haawina makma o na Hawau a pau, a ke kau aku nei ko kakou mau manaolana maluna o na makuahine ame na makuakane 0 ka h jnauna hou, ame na poe e noho nei ma ko kakou kapakai 1 aloha io i keia lahui. Ke kau mai nei ka hana nui o ka hoao ana e pani aku i makalua e omo mau nei 1 ka heluna kakaikahi o ka lahui Hawaii. " Ua oleloia ae e kekahi poe, ua aneane loa e hoea mai ka la e nalohia aku ai na Hawaii ili-ulaula mai keia

mau paemoku aku a mai na papalina aku hoi o kou one hanau. Ke hoomanao nei kou mea kakau i kela mau huaolelo oiaio a kaulana a ia poe i hala akū, ■**Ma kahi o ka manaolana, aia no malaila ke ola." Pela no kou mea kakau e manaolana nei nou e Hawaii. Ua loaa ia kakou ka manaolana mamuli o ka hoomaopopo ana i ke ano o ka haina o ka ninau—Owai ia Makuahine Hawaii o keia An hou? Eia ka hain<i: O na kaikamahine e hoopulapulaia nei maloko 0 na kula hanai a i malama hoi 1 na ao ana a ka lakou mau kumukula. Ae; Aia iloko o keia mau kula na kihapai maikai no lakou na lepo momona e kanu aku ai i na anoano hoopulapula a ulū mai a loaa na hu@L mohaha. O kē kaikamahine opiopio i noho me ka maemae a i loaa na loina o ka nohona hoopono, a i hoowahine kanaka-makua ma na ano apau, he momi waiwai" nui ia s pono ai ke hiipoi ia me ka makee no ka hoolaupai ana ia Hawaii ma keia hope aku. O ko ke Akua makemake o ka hana ana i ka wahine, no ka hoolaupai ana i ka honua, a o ka wahine i hanau ole i ke keiki/aole i hookoia ka makemake o fce Akua ma ona ala. tīa nui na wahine haipule hanau keiki ole o ka wa kahiko 1 aoi aku i ke Akua e

loaa ona keikī no ka hooko ana ika manao hoolaupai. Ua loaa i na wahine hanau keiki ka hauoli oi ae i ko na wahine hanau keiki ole.

manao ka mei kakau e hoikeike aku i keia mau manao' akea imua o ka lahui e pili anaj i na keiki 'a kakou, ina o ke alahele ia e loaa ai ka palekana ma| °Aa kula hanai ala a e hoolaupai hou ia ai ka lahui Hawaii. | Aole nae ma o ka* mare ana'ku o na keiki'a. kakou i na lahui e, a hanau mai na keiki hapa Hawaii. Aole. Ona makua e a'o ana pela, a pela hoi me na keiki e hooko ana ia manao, ua kue lakou i ka loina hoolaupai lahui ake Akua i waiho mai ai. Ua ke Akua i Kona lahuikanaka ponoi aole e mare i ka poe o '<o na aina e, aka, e mare no ka lahui Isaraela ia lakou iho i hiki ai lakou ke hooniaKuahua ia. He 6U wale no ki nui ona ohana o Xakobo i ka nee anaji Aigupita, a ma ka' wa o ka puka ana iloko o 40 makahiki o ko lakou hoolaupai ana,me ka nui o na make ame na hooluhiia, ua hiki aku ko lakou heluna ika 600,000 a oi o na kanaka koa me ka helu ole ia o na wahine a me na kejtki. O ko lakou poe keikikane ame na kaikamahine ua m'are no ia lakou iho. Oko kakou hoi e ikeia aku nei, aia me na IJaole, Pake, ICepani, a pela aku. Pehea e hiki ai ke ulu ka lahui Hāwaii?

I ka A. D. 1881, e ku an . keia mau kula hanai, Maunaolu, Māuna 01iva, Haleiwa, KLawaiahao ame kekahi mau kula e ae iloko oia mau la i aui aku la Ua ikeia ka holopono o na keiki ma ka nohona home a puni ka Paeaina. He maluhia na keiki ke puka mai iwaho nei, e noho ana me ka maluhia a hiki i ka loaa ana o ka makua kupono e noho ai. O kekahi o ia mau haumana ua hala aku no na aina e, ua hala aku kekahi no ka aoao mau o keia 6la āna, a eta no kekahi iloko o ka maluhia e noho mai nei, a ua ikeia ko lakou hoolaupai ana i na pulapula ma ka aina. E mahalo ia na kumu, na haumana ame na makua no ka loaa -ana o ka hopena maik'ai a waiwai no ka lahui ma o lakou 'la. Pehea oukou e na opuu makuahine i koe? No oukou ka makou uwalo ana. E kupaa a a e hooikaika no ka loaa ana o ka hopena maikai i ka lahui. E malama makee ia oukou iho, a e noonoo no ka nohona e loaa ai kekahi pomaikai i ko kakou aina ame ko .kakou lahui aloha mai a oukou mai. E kiai a kaupale aku i na kumu e ino ai ka inoa a e haumia ai ka nohona ohana ana a e lilo ai ke kino i mea lapuwale. Mai hele i na hale kii onioni me ke kuulala ana ia oe iloko o na lealea, he mau lua mimilo ia e alako ana ia oe ilokol

l> ka poino e nele ai ka manaolana o ka lahui nīa ou ala. E akahele e na opio o hahai ka poino i ke olakino, a olelo ae ua hewa. Nolaila, e malama i ke a o a na kumu, a e hoolohe i ka leo o ka makua iloko o ka nohona home, kuu i ka laula oka aina. Ona hana kuhihewa a ke keiki e ili ana ia koikoi maluna o ka makua i mea e hoonawahwa 1 i ai i kona uhane 0 ke aloha keiki; a no ia aloha e maleee eu oukou 1 ko oukou maluhia anv ki maemae, a ke loaa mai ka ho,:ittn pomaikai, e lawe auanei oukou ' lei hanohano o ka inoa miikai no oukou ponoi iho, a no ka hanohano o Hawaii Lahui alona He mea ehaeha ka ike ana'ku j"i na pulapula o na hanauna hou mai na keikikane a na kaikamahine; e maau hele ana ma na wahi ole o na hana pelapela i n,i hora o ka po ame ke ao. If ikeia ana na keikikane opiopio ona, e auwana ana i na ipi.K i hale no ka hvili ana Ika lakv. a mea i kau nui ai. O ti9." ka,k nnahine opiopio loa kei kahi īkeia ana me na haole koa m v na alanui a maluna o na kaa e hilala ana ma o a maanei me k'a piha hauoli. Aoie hiki ke ah'rwaia na haole koa r aka, o na por pipili aku. E lilo ana lakou i mea hoopilikia i na keiki .opio e na kula i kahi wa, ma ka wa_emare ai aole e loaa mai he ka mea ua kuulala -wale xa ke kino iloko ka leale'a. O ka oi aku o ka pono, o ko lakou m »r§ i na koa, a ina no ke ake i na loaa. piepiele iloko o ka. lealea, e pono e hoi ma Iwilei kahi a ke aupuni i hnokaawale ai no I lakou, i ole & hokae ia na pulapula o Hawaii. He mea minamina ka Ju wale īa o na kino maikai iloleo o na lealea lapuwale, aka, ua kaa ke koikoi O ke kinai ana ia mau hana i na poe o ke aupuni ame na kanawai oka aina. E aho ka houluulu ana ma Iv«:ilei, mamua o ka lawe ia ana e na kaa ī na wahi mehameha a haaleleia e noke" i ka uwe ; Ano, e ala e na Hawaii opio e hooikaika i ka naauao a e paa ī ka pono karistiano i makua no ka maluhia o ka nohona home, a pela nohoi me na kaikamahine opio e kakoo pu ai. He au keia oka honua i akeia ai na poe kupono no na oihana, nolaila, aole e nele ka mea naauao, O ka lako mau ana o na pono o ka home ka mea e hauoli ai ka maiaao o ka makuahine o ua home ala, a e paleia aku ai na olelo hoouluhua wale e loaa ai na kuee ana. E malama i ka maluhia ka mea oi ae. Me ka hoomaikai nui i ka Lunahooponopono-ame na keiki oniu hua. Owau iho no, Geo. Pooloa. Honolulu, lanuan 4, 1914.