Ka Holomua, Volume I, Number 23, 7 March 1914 — Moolelo Hoonaue Puuwai NO Caroline Penise KA U'I NOHEA O CANADA A I OLE O KA NANI OIKELAKELA IWAENA O NA KAIKAMAHINE ILIKINI KA MEA I KAPAIA "KA PUA LILIA LANA I KA WAI." [ARTICLE]

Moolelo Hoonaue Puuwai NO Caroline Penise

KA U'I NOHEA O CANADA A I OLE O KA NANI OIKELAKELA IWAENA O NA KAIKAMAHINE ILIKINI KA MEA I KAPAIA "KA PUA LILIA LANA I KA WAI."

N vii..v, vr - I j,v v ,

Ua IUo -\u i Kou Akaku e Kuu Aloh .c I r i.ilele Ane- l V It'u e L.nhi Kook.ihi i ka Lei , Kaua Ma ki 1 h*la ae nei, ua ike kaua e k< me.i heluhelu i ka awaiauluii ma o ki "Pua Lilia Lana i Wai" me ka Opio Masihona ma ke kaula gula o ka berita laihia o ka mare, a o ka nuke wale no ka mea nana e mawehe ae ia l">erita mai na maawe kaula 1 hi!o kaakolu ia ai a paa. A oīai hoi, he rula i kuluma a i kamaaina mau ia, o na Ia omaka mua o ka hui ana ae o kekahi mau opio, he mau la ia e hoohalaia ai o ka mahina inu wai meli, pela iho la ka opio Masiliona ame kana pua hoeha puuwai i hoohala ai i ko laua mau la makewai ma ka mukiki hooma-u ana i ka maloo 0 ko laua mau puu me ka wai meli, a ua kena maoli ko laua ono wai i na kulu kehau huihui a ke ki'owao. He mau la keia i pili ia e ua mau opio nei me ke aloha oiaio maoli iioko o ko laua mau puuwai pakahi, e hooko ana hoi i ka makemake o kekahi ame kekahi me ka hauoli, e pili like ana ma na wahi apau, i ka la ame ka ua, i ke anu ame ke ko'eko'e, aka, me he mea ala ua paumi a pahanen ia īho ka lamalama me ka waianuhea o na helehelena o ua Pua Lilia <ala 1 ko ka wa i hala, ua like hoi ka ula weo o kona mau papalina me he ohel© papa ala no ka piko kuahiwi o Haleakala 1 hoopuluia e ke kehau kakahiaka. Nawai nohoi e ole ka lamalama ame ka mahiehie, ua ike i ka nani molale o ke koa laulii laau hooulu kino a ke aloha, a ua oni -wale a luhi ka manao i ka puni kauoha a na kupuna, a oia ka ka mea kakau 1 hoomanao ae ai i ke, mele a ko Hawaii nei poe Ilikini: 4t Auhea wale oe ke aloha Laau hooulu i ke kino Ilaila kaua i pili ai I ka olu o Wailana." Ua lilo keia mau la mua o ua mau opio ala i mau la ano nui; loa ma keia wahi kauhale, me ka piha hauoli o na Ilikini no keia hoohuiia ana o ua mau opio nei, a ua like maoli laua me he mau alii nui ala. O ka mea oi loa aku n-āe o ka hauoli, oia

no ka makuakane o Carolme, oiai, ua hala ae la na la o kona hnoikaika aria no ko lakou mau pono rna ka hahai holoholona ana, a eia oia ke hootuolu* nei i kona kino hapauea ī hele a lu'alu'a na makahiki, a ua lilo aku ka m.ilama ana mai na kana kaikamahine. He kanaka opio o Masiliona i hoonaauao maikai ia i kona mau la e ktena mau mak\ia, a he nui a lehulehu wale kana mau t>uke moolelo ame na nupep.i e'hoea mau mai ana mai kona aina hana.ii mai, a ua lilo keia mau buke a ua kanaka opio ala 1 mea na kana wahme e heluhelu mau ai, a mamuli o keia heluhelu mau o ua ike a hoomaopopo maoli jho la oia 1 ke ano ame ke kulana o na kanaka a pela hoi me ka nohona lahui o kana kane.

I Maloko o kekahi o na buke a J ua Carolme nei i heluhelu iho ai, ua ike iho la oia me ka maopopo loa, he hookae maoli na wahine ili puakea i na wahīne ili ulaula, a ua nui wale na opio kane 1 kipakuia mai ko lakou mau home a mai ka nohona ohana mai, a i lilo hoi i mea hoo-* kaeia iwaena o kekahi mau pohai no ko lakou mare ana aku i na wahine ili ulaula. -Mamuli o na hoike a keia ! mau moolelo, ua lilo ia i mea e | hoehaehaia ai ka puuwai o ua l Pua Lilia ala, me kona hooma- ! nao pu ana ae, e lilo akū ana ka paha oia i mea a- hoowahawahaia e na wahine ilif>uakea, a pela pu hoi ka hoopāleia mai o kana kane e kona ohana, aka, ua hoao iho la nae o Caroline e uumi a e kaohi me ka manao e hoopoina loa ia mau noonoo, eia nae, i na manawa apau ana e nana aku ai i na maka o kana aloha, aia ke kaumaha a me ka luuluu ke haawe ala ma kona mau nanaina. Ae; iaia e leha aku ai a ike i ka mohala mai o na pua lilia ma kapa muliwai, a lohe aku hoi i ka owe nenehe a ka wai a kona mau pepeiao i noho ai a kupa kamaaina, me he mea ala, ua pa-i'na ae a moku ke a'a o kona puuv/ai, a uwe hookahi iho la ia me ka ehaeha nui. O keia mau hiohiona nae apau o Caroline, aole loa ia i nalowale i na maka noii o kana Masiliona aloha, a oia ka ua opio ala i ninau mai ai i kekahi la: kuu milimili, e kuu lei hoi, aole loa au i ike mua i kela ano hakumakuma ma kou mau maka, heaha ka mea nana i hookomo aku i ke kaumaha ma kahi o na minoaka hoohie o ka hauoli?" *'Aole e kuu aloha;" i pane mai ai o Caroline me ka huna ana. "K kuu Caroline aloha, mai hoao oe e huna ia'u i kekahi mea, ina ia he mea nui a liilii paha, o lilo auanei ia i kumu e ma'i ai

kuu puuwai, a nalohia aku ka hauoli a halii mai ke kaumaha ma kona wahi, a, aole loa auanei e oluolu ka pana ana o kuu umauma a ike aū 1 ke kumu i loaa ai kela haawina maluna o\i e kuu lei milimiH.' , No keia mau olelo a Masiliona, aole loa e hikī ia Caroline ke huna hou īho, a oia kana i leie mai ai a puliki i ka a-i o kana kane me ka haawi pu ana mai i honi muki loihi ma kona ihu, a p?ne aku la me na waimaka e hiloiloī ana: Aole anoi o kou mare ana he mea īa nana e alalai mai i na alahele o kou holomua ame kou pomaik.ii ma keia mua aku, e kuu aloha^' "Auwe l pehea Ja i loaa mai ai kena manao ia oe e Caroline s kuu lei?" i pane mai ai o Masihona i kana wahine me ka puili ana mai a paa ma kona umauma. | "Masiliona Dfear, e pane mai ji ka haina o ka'u ninau ia oe." I "Ma o na lani kiekie loa, e kuu Caroline; o ko'u mare ana ia oe, he mea ia e hooi loa ia aku ai o na pomaikai holomua ma ko'u alahele, aole hoi elike me kau i olelo mai nei. E hoike mai ia'u, pehea i loaa ai kena ano noonoo ia oe?" j Ua hoike aku Ia o Caroline i na mea apau imua okanakane elike me ia ana i heluhelu ai maloko o na moolelo, a oia no hoi ka Masiliona o pane ana mai: "E kuu Caroline, kuu pua lilia hoi o na kau a kau, a o ka mea nona ke ala onaonae moani mau nei i kuu poii. He mau la i hala ae nei, ua lawe mai au i kou hma akau imua o ke alo o keīa lehulehu, a imua ponoi hoi o ke kanaka o ke Akua Kiekie Loa, a, haawi aku la i ka'u hoohiki e lawe au o oe hookahi wale no ka'u wahine a pau na la o ko'u ola ana. Ano, ke hoohiki paa hou aku nei au imua ou—aole—aole loa au e ae aku e komo mai kekahi mea hou ma ko'u makalua a hiki i ka pau loa ana o ka pana iloko o kuu umauma, a nalohia aku hoi ka pumehana o ke koko mai kuu puuwai aku. Aole! aola Ioa!! "Ina e hana io ia mai ana ia hana e ka poe o ko'u lahui maluna ou, a hookae mai hoi elike me kau i heluhelu ai, a hoino mai ia oe, a i ole hookae mai paha ko'u ohana ia oe, he mea auanei ia e hooi loa ia aku ai ka paila ana o ke aloha wela iloko o'u oou. E nana pono mai, e kuu Caroline; e hakilo ia loko o ko'u mau onohi maka, a e ike no auanei oe ia loko o kuu puuwai ua haalulu i ke aloha nou. E kuu lei aloha, aole anei ilawa keia haina a*u no kau ninau?" O ka hiki mua o ka pane ma ko Caroline aoao, oia ka hoopili ana ae i ko laua mau lehelehe a muki hoomau iho la, uahelenae

ua mau opio ala a niua i ka haku'iku'i ae a loko. Nawai hoi e ole ke aloha, a aloha ia ka hoi o Kaunuohua he wahi puu wale no, aiwa loa aku paha keia, o ka mea i pili ai ka hanu aono ole ka ai 5 moe pono ole ka po i ke kuko- ame k«a li'a i ua ai ewe nei mai o lilo mai. No kekahi mau minuie ia lohiau ana a ua mau ipo ala, ke hele Ia ka pua o ka hala a ma'e— , ma'e i ka lohia e ke kai, —he£a | i ka noe i ka apakau a ka ua i ka nahele, ia wa i pane ae ai ua Oroltne nei me ka leo , olu nanahe* "K Masiho f na ka'u aloha, ke ike nei au 1 ka oiaio apau iloko |n kou puuwai. Ua lilo oena'u, i a owau hoi nau; o ko nui kino ' ko'u kuleana o ka -noho ana o aina. Mahope au ou eke jaloha a mae.waewa. Come, |dear; ke maluhiluhi mai nei ko'u , mau lihilihi maka;" a ia wa i , hoi aku ai ua mau opua ala no | ka hooluolu ana. He ekolu mahina mai ka la mua loa mai 1 hoopulupe ia ai 'na hhilihi kuku o. Aipo me na hunehune wai olu o Mine-ha-ha, akahi no a īkeia aku, eia ka, ua hookawowo he pua lilia hou, oia hoi, ua hapai ua Caroline nei, elike no me ke ano mau o na kihapai ■ maikai ka hikiwawe o ka ulu o na mea i kanuia. He mea keia na Masiliona i hauoli nui ai i ka hoopiahuahua hou ia ana mai o kona nohona home me ona pua nani hou. Ma keia wahi e hoaui iki ae ai kaua e ka mea heluhelu ika nee ana o ka kaua moolelo ma ke alahele o ka hlo ana o B(fle- ' wada 1 pohaku kuia no ka nohona hauoli o keia mau opio, a e naoa aku i na haawina ehaeha o 1 mua a hiki maī. ; E hoomanaoia, ma kela ahiahi poina ole, oia hoi ke ahiahi a ke kahunapule i kipa mai ai ma kahi kauhale i awaiauluia ai ,ka kakou Pua Lilia, a ma ke ; kakahiaka o kekahi la ae i hooJ mau loa aku ai oia i kana huaI kai no uka o ka muliwai, a ma- , mua o ka ana o ka la ma ia ahiahi i kipa aku ai ua kahunapule ala me kona mau Ilikini no kahi pupupu hale o Edewada, kela kanaka lima kakauha a 'limanui, no ka hooaumoe ana j ma ia po. j Ma keia kipa ana aku aua kahunapule nei i lohe ai o Edewada i ka mareia ana o Caroline Penise me ke kanaka opio . oka halekuai, a ua lilo keia i , mea e pii ai ka inaina iloko o |ua kanaka Pelekane nei, aole nae oia i hoike mai i kona ano kunahihi imua o ke. kahunapule, aia nae iloko o kona umauma kahi i paila ai ka wela, a ke hoo manawanui wale ala no oia i ke kaohi i kona huhu i oie e ike waleia mai ka hoomauhala iioko ona. 1 (AOLE I PAU.)