Ka Holomua, Volume I, Number 23, 7 March 1914 — KA MOOLELO WALOHIA O HAINAKOLO KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE [ARTICLE]

KA MOOLELO WALOHIA o HAINA KOLO KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE

Kakauia e Ka-Lama-Ku-i-ke-Au Kaahiki

MAHELE VTI Ka hoea ana o Mailekaluhea ma i Kuaihelani—Ke kii ana mai o Keaniniulaokalani ia Uainak:olo īia alulu Kahiki, Oehuehu na Ale o ka JNfoana. Ike akakuu ana iho o ka ua Loheloa nei -uwe ana, ua helu aku la o:a i ke aloha i ka aina hana a: "Aloha Waipio mawae iua na pali 0 ua pali huli aku huli mai Alo loa na paii o~ka ama E laa oe o ke alo pa umiu'na a ke aloha Aloha na hale o makou i b3 uka o Kapahi, Aloha ia wahī a kuu kuahine i noho ai a walea Me oa lei a maua ua hiki mai Alaha ka hale lau lehua o Hainakolo, Oin. hale hihi aala kupaoa i ka Maile "K*nu*oQaileho—i, Eia au ke iei uei, Aloha ka trai4ele maopu o Hiila- ( we ika ola17awe mai ka īkaika ia'u noho i ka aina a3»lihini 1 ioui mai lioi au i kou ii. I ka mea a kou naau i makemake nui ai Eia au e Mailekaluhea — 3Sia au e—. Eia hoi au la— E Mailehaiwale— Ho aiai ke aloha e Mailepakaha Aioha na hala pala iloli o Puaakjinu i ke onaona Aloha ka ia hoj>u lima pakelokelo o ka aina Aloha ka op-ie inahik'iluki o kp uka • ka pol<-hinniio -hoo'pe aala i ka īh u Aloha ka nalu- hee puemie o Wai pi«', 15 Dtbor<* :ina i K»inu.kuTtva» Aohi* no a'u wainai e makana ai ia oukou « na lei Hookahi no waiwai o na maka o

ka makua j Anwe kuu alolaa. e, ] Hel« noai nei oukou ekolu j Koe aku la ekolu i ka aina hanau ] Auwe a'u &aika maiuue lioi, I Ike wale ia Hai i ka pali kapu o, Waipio E walea ana i ka nani I ka olu kohaihai o Hiilawe Aloha wale— ■E Hii—el Eia mai na lei a kaua, A kuu kuahine a Hinaaiulunui j Na maile ku wv.okele a Owakaika lani O oe ka makua i liik.i mai la *S[au ka tn aliliini». ua ku ma kou 8 '>ao w Hr a ia xnai hoi na lei a kakou M Ia Loheloa e uwe helu aia i aa kaikamahine, eia kahi puaa o Puaahīwalani ke nu hele nei a puni na hanai alii, me ka honi

ana i na wawae o Mailekaluhea ma. Oka uwe ka na kahu, o ka hu nohni ka ka holoholona puaa e riu hele ai, me ka hiolo pu o na waimaka ma ; kona mau naaka iho me he kanaka 'la, e "uwe ana ike aloh'a I .'" Ma ka vra mua loa a Loheloa i hoomaka aī e uwe i na kaikamah'ne, o ka wa no īa a Hiilei i !ohe mai ai i'ka leo helu o ke kaikukane, a maopopo īho la iaia. ke kumu o keia uwe ana, a o kona manawa no ia i uwe pai-au-na ae ai me ka leo holiolio paum^kn. Ku ae la oia iluna a hookuu ae la i kona mau maawe lauoho e maewa ana ma o a maanei o kona mau kipoohiwi, kookoo ae ia kona mau lima elua ma kona mau puhaka, ka akau ame ka heiua; a uwe hannama ae la me ka helu ana mai nohoi i ke aloha ī na kaikamahine ame ka aina hanau. Ke uwe nei oia, a ke kahea mai la no i na kaika mahine: u He —ma—iī Hele mai a komo ī ke opu weuweu o ka makua! Eia au o Hiilei i ka aina o Kuaihelani me ia makua 0 oukou o Kaulawena. Auwe, kuu paumako ia oukou e a'u lei aloha. Hele mai a komo ika malu o ka makua; aohe ku aohe moe o Kuaihelani ia ouleou. He mai ho—i." I keia -wa ua oili loa mai la o liiilei iwaho, a eia hoi ke kaikunane o ILoheloa ma na kailtamahine ekolu ke hookokoke loa aku la i ke anuu mua o ke kipaepae pohaku o kahua hale a ka makuahine e waha mai ana me na lima e koo ana ika puha.ka. O ka hele keia o na kaikamahine a kau iluna o ka nuu o kahi a ka makuahine e ku mai ana, a oia ka manawa i lele mai ai ka makuahine a honi pakahi iho la 1 ka ihu o na kaikamahīne ekelu.' Hele no,ka waimaka hele no ka uwe helu ike aloha i ohana ame ka aina hanau o Wa: pio, a pela hoi i na kamalei hīi lei maīle ana me ke ~ kanaenae ' ana ae: •'K na maile ku i ke awakea

E kii euaile hihi iluna o ka laau, Maile aln ku x ka wao 0 ke kino lau pa-e c, 1 po'i i ke kahua n\ii i ke kaliu a iki, I hohola na lala, a mu'o, a 3iko-~ i 3au ka lau, a hihi a paa I malumalu haie no Ku me Hina O Hina i ka wai aiaopu hui o Hiilawe ae ou uiau kino lau a j>a n o luna o lalo Ka maile lau nui, ka maile laulii BLa maile kaluhea, ka maile pakaha O Maile ha'i wale O Ha'iLa'i-lau ahea O a'iwahīno kukr maile o ka wao O ko kluo mailo nei la, O a'u mailo kamehai walo e. Aloha ino hol Aloha kuu aina o Waipio," Alaila, hoihoi aku la oia i na

' le ;-ī ha a leko o ka hele, a hoo jtr.-J aku ika uwe helu ana ;n. na makua, na kaikuaana a | n . H3. kaikamahine. | A ka uwe ana a Hulei 1 1 r. ke kaikuaana a Hinaa'■'V nu "ij'e!e māi la* o Kaulāwe- ! n -*<e :ho la i na kaikauiahi'n_ la:Ia, huh ae )a o Hnlei • a 3ie la i na aln o Knaihe- , e roho'ana ia wa iloko o ko I; u _ hle • "O kaikamahm,e keia a_ I \ .* , k.-.kuaana a Hmaaiulunui, ' e i :vvah:-ie k:ekie o Wai 1;■ >• - '^■. j . lii opio o Kupihelani 1 - . .. kiu :< r.k ■ m ■*. u k-.'i-i non: 1 o nukeu. A o } ~ s . k\.kahi mav poku ka - 1 .1.» ahi~ic loi o'w _ . H,v o.ei e lī . 1. „ k .? a kuu har : rr. "ITw e:r.o ke Lku'j rc: nu:. C „ko;o ka mua, a eli:ra <o lakeu nei nui ī uh<n ona. A o lakou r.r ap? u he poe tr.d'le wale r.o. Hele rr. 3.: la lakou nei he ekolu, koe ak_: la he maile me ka haku kaikuaana o lukou ī ka | peli o ka makua. l< Sia ka no lakou nei ke ahi olapa ame na pohaku nei nako- : lokolo a kakou i ike iho nei, nolaila, e na alii o Kluaihelani nei, ■ 0 Mailekaīuhea keia, o Maile- j pakaha kela, a o Mailehaiwale , nei. Ao na maile aku la i koe 1 HLawaii a oia o M.ailelaulii ame Mailelaunui, ka mua nohoi ame ka muli loa o na kaikamahine Maile. A. pau ka ike ana a na alii o Kluaihelani ī na alnwahine opio o ka makaukau mai la no ia o n-a aipuupuu a Kaulaweaa i ka ai ame ka i'a na ua mau malihini hanohano nei. Oiai na mea ai e hoomakaukauia ana no ka papaaina, ua lawe aku la ° Hiilei e hi'uwai na kaikamahine i pau ke poluea o ka. au ana aku o ke kai, pau nohoi ne na maeaea ehukai, a komo hoi na wahi aahu maemae makaala o ka aina malihini. X ka noho ana o ka papa ahaaina, o Loheloa ka hoa ai o na kaikamahine me na alii o Kuaihelani, a he paa kahili hoi ka hana a ka makuahine o Hiilei no ua mau ui 'ia. Ke hoonuu ala ua mau kaika mahine nei i ka ono o na puholoholo moa, ka palupalu o ka luau ame ka momona o ka piko o na | anae lawalu, ke ala o ka īlio hanaiahuhu i haku'iia a mo'a lea ame na ono nohoi apau oia au koliuliu o ko Hawaii noho ana ame ko Kuaihelani. Aole i pau.

H.ahe, rahe, rahe ho, Hura, hure, huro ha, ' Holomua, Holomua, Holomu; Lead on, lead on, lead on Ra, ra, ra. Re, re, re, Holomu—a— a—a! Who-o-o-o!