Ka Holomua, Volume I, Number 28, 11 April 1914 — Ka Aina Malihini ame ka Moolelo Kupua He Leta mai na Moku mai o Kai Lilo [ARTICLE]

Ka Aina Malihini ame ka Moolelo Kupua He Leta mai na Moku mai o Kai Lilo

T iBUAkm ani', Tahiti, >rar. 10, 1914 Mr. G, K. Poepoe, Lunahoopo?iopono o K<7 llr lom un M'ihi kaui O ka "Eha km o na on»kshiki mm ko'u 1« 1 hnaleip aku :i5 1 k > k• u a 111119 h;in.ui k.i ain* 1 <hir n* im\i p-ialu, na awawa kikikin', 11 1 ku.ihiwi knlali, •.,! k-ii «'ioki -in). 1 I, 1 11 abil sl(ih 1 n «k-ihi no ko'll V ui h t i aku m <ie ekwu ho.i, knu hm iuilipnehem' P» o nn a 1 k.innlno 1.1 o k;i nin« k.. .■> i pn In'ehee m.na kn olelma ''Kapubjm Puna 1 ke 'kua nahme aolt ka ike w.iln tho ii\ Malio e—" Mp hr uhu nm la ka maalo ana i ko'u mika, iho la ka hali'a, ka haupn ame ka anc»'i no ka aina-hannu-o kaua Ma keia e ibo ai oe a me na kini o kaua i mau mea a'a 1 ike ai a 1 lohp iho nei noai na kaaoaaina mai o keia aina a'u e noho nei.

O na paeaina keia o Tahiti a no lakou na inoa: O Tahiti. o Elimeo, o Huahine, o Rasatea. o Tahaa. o Borabora, o Tubai, o Maurua ame Tabuaemanu. (o keia keia ka aina hope kahi hoi »*u e noho nei ) o keia mau mokupuni ua nui aku no na mo kupuni 4iilu e ae, aole nae i mao pop~i loa ia'u ko lakou ano e lilo ai la hoi i mea waiwai nui no kaua ame na makamaka o kaua O Tahit.i ka aina nui 1 woena o keia mau mokupuni a pau.'elike no hoi mn ka Moku o Keawe i \\ r aena o ko kaua mau mokupum O keia mokuouni ua like no leona nui me ko ka Moku o Kaku hihewa,~koe nae keia, o keia aina hoi aole he man kuahiwi nunui koe wale no nia kuahiwi nui n>a ka aoao liiliinao keia mokupuni o Waihila kona īnoa īle moana wai nui aia malun* pono o keia kuahiwi Aole he m»u j'a maloko o keia oioanawai, koe wale no he oioanawai keia i piha me ke Kuna He ano like loa ke ano o keia njea 0 ke Kuna me be puhi la a he ono ioa keja ano a'a i poe O ka ī'a keia a'u 1 lohe ai ma ke mele 1 kahi pon no o kakou o Honolulu e pakol) ana Auhe» wale oe e ke Konn Moe ki'owai lepo o Tohiti* Be m&u kahawai ame na uiuli wai nunui no ma keia aina a ua hoolako ponoia me oa awa kumoku maikai e ni ka mnlu i na moku ke pne mai raa keia aina.

I kekahi eoau la o ka inakahiki he nui na 'moku i kipa mni uiaanei mai na wahi like ole mai o ka hooua nei; a iloko oia mau )a, manao ae la ke ola o na uwapo o keia aina, elikeno hoi me ko j£.aua o ka aina hanau. Ma ka mahina aku nei o Dekecoaba o kela makahiki aku nei, ua hiki aku la au noe ko'u haku hana no Tahiti mai Tabuaemanu aku nei no ka halihali ana mai i na ukaaa; oiaii he mau la nui mai hoi ia o keia mau aina. la'umaka uwapft no ka hoohikihiki ana 1 na ukana ua halawai iho la au me kekahi kanaka o k* lahui o kaua nona ka ino& o Henry Kamakahiki, O .Mokuhau, W°ailuku, ( Maui kona aina haoiau. O kona makuahino, be kaikuahino hanauna oi* no ko Faulo Ho.kii makuakano. Pelioa aku nei la oia. Eia nonuoi i kahi

oihana kamana no e hoon anawanui mai nei? - O Mr Kalhumua o kakou o Honolulu jramud,' i Kahiti nei me sana punua Tahiti kahi i n"ho ai. He kalaiwa kaa kana hai>* 1 o kdkou la mamua; e noho ana no noi j Kaiia ame M&noa īloko 01 1 Ixl au laj hala J ueane aenri e.piha ka niHkahiki a> le o'u l3)ki hou īki »bu 1 kona wahi, a īh 1 i 1 ti«']e „1 au 1 ki ike ana a i. e ka h • .iv < 1 .n,a tne i>i r.e ]ik- ] x fi n 1 k.i o iionu ia 4insi D « k o kuM'i ma ka īnii f»na 1 n nit*n <• pmio ;ii u ke ola ohana «na Aih 110 n paa 111 m na liuaa i ktt hnin, nlaiia pr»no īho la ka n<iho an,« j ,nd &.>ie alaila, o ke po'i ihtj ifi no iu o ka pilikia Aole nn nn" u hi' me.i malihim Ua kuluuia kana la inei i ka īkeana ja kaua īho o ka aina Ma na hana pili hoomana aole no 1 kaokoa ae ko kaua ae, oiai. ma keia aiua e ike ana oe i keJa anoe keia ohana e malama mau aaa do i ka īhiihi aaie ka iaahia o na Sabati ame na la laoano. E hele ana do na Katolika, na poe hooepaua Eoelani, oa Moxemona, na Kalavina, na poe ' o ka hoomana Mescdika ame Kele mania 1 ko lakou iuakini pakahi iho elike me ka maoaoio iloko o kela ame k ia. He punahele na hana- pono i koooei -poe; a pela i ulu nui ai na DDed u aikai o keia aina. Oke kunau mai do ua kauia kanawai no na pono kau like, a o ka poe na lakou e hooko aeu 1 kē kanawai anie na lawelawu' oihana aua o ke aupuni, he poe hoopono anunu ole, makee waiwai ole, he makee no hoi i na pono lahui ame ka aina Oka noho'na uhauha ana he mea nele <>le no la 1 waena o na lahui like ole o k.a honua nei; aka nae, he like ole na dekere ma *k«i Wbohana ana ia mea--Iwaena īho o kaua aia no a nana 1 kuenupali, alaila, hoomaha īho la, no kahi ooanawa pokolo wale no, a ke uliuli ae 110,na eke o ka lapa koke ae la no īa a pela ae"a*īīa~ no he lahm; aka, aole pela keia lahui, he piha lokomaikai uo, iie heahea, he oluolu, h r e haawi. a īa uianawa hookahi no nae e hookoe ana no keia iahui 1 ka puu o ka laliou mau loaa no wa N ua laoi pili o hiki mai. O ka elaa hapalima o keia Inhui eia no īa lakou ka hapanui o na aina ma ke ano alodio, a ke uanln nei 110 a ke Jj,ana a lawelawe i>onoi nei no no lakou iho He lahui piha hana leein, o ka uiahiai no, o ka lawaia no, o ka hanai holoho lona no, o ke kalepa waiwm 110 a me na hana o ao, 11 he inau loaa makahik. maikai e l<<ua nui ia ia kou i pono no ka noho ana.

Mauiuli o keia ar»o 1 loaa 1 kfia laliui ua lioouna mau> aku na uia kua uuua knuia.iki i ka lukon t> nu knmalei ma na aina c no kn lioo naauaoia a,na mōhnpe īho o ko lakou hoonaauaoia ana ma ko IhUou aina nei Ua hoi mai kahi i><k> i lawa naaoli i ka ike a ene ka naau ao a ko lawelawe mai nei i na Oihana Aupuni ma n» kulana like o]c; a o keleuhi poe ma nn hnna hoonaauao i kn poe opio o ka lahui o ulu ae uui< O ]>oe no lioi ua noho aku no uaa na uina a lakou i hoonaaunoia ai no ka it«i ana i ko lakoii mau pono īho o koia oia 6na. Ma ka nunui o na haJc oihana ka lepa he oi loa aku ka nunui o ko kaua maluna ae o Ko onei ruau

hale, aka nae, ua. "like no » like ma ka nui o na oiiiana inai waiwai 0 k.a niu k&-naamoka ipiaJole) ka< halakahiki, ka maia, ilikao, ilihipa a me i]ibipi tvaiwai kalepa alakai o keia mau Ailana. No ka lawaia ana be palaueka loa ke kii ana aku i ka i'a a loaa ma na walai a pau o keia mau Ailana i ke ao a me ka po. He nui ka i'a ma keia mau wahi e like no me ko kaua, e laa ka alaihi, aawa, aha, ahi, «holehole- aku, akule, auaama, awa. kalamoho, aua» awelo. aweoweo, hahalalu, hapuupuu, hauliuli. hee, hihimanu, hilu, hinalea. honu, humuhumn, īheihe, ina, kahala, kaku. kaln, kalekale, kawele-a, kole, kumu? kupoupoū, kupipi, 'auhau, laenihi, lai mahimahi, nSoai>i, uiaiko, miaka-a. malamnlania, noalolo, nuamemo, manini, m*no, mikiawa, moano b>oi, mo, muhee, naia, naenne. net.ue, nohu. nunu oama, oililepe. mo. olali, onmka o«tjilu, ■ no r nnpu opaka opēlu! ōi>ulH"pnkii pukuikūi. palani, panuhunuhn papiopio, p<iuu, pooi>aa poou. punlu. puh l , puhikii uhu ukikiki, 'iku, tilae ulaula, ulua, umaumalei, upapnlu, uu, uwau, wnlu, wana, weke a me na i'.v iwi e like nio ka papa'i, nahawele, ula. opihi, olepe a he nui aku o na ano i'a a'u i ike ole ai mn ko Kaua aina hanau. oia» ua ike no hoi oe o keia oihana ku'u hana ma ko kaua aina a liiki v\ ile 1 ko'u holo nna uini no keia bhhi Pehea la o Ooi>a Mokunnia mn eia no pnha kc hoomnu uiai nei n<> i u« haua ilianu nei a makou'? O ka'u hana mua loa o ka lona ana ooa kf»ia aina he kalaiwn knn 110 koknhi hnole uj<hi lialuknhiki ho )i»o]c Faram keia;he pikanauu, he huhu a kohu lio ahiu na liana ke pii i'no k'a ena o ua taat;i la Me kn hooeuanawanui ko'u noho hana ana me īa no ka hiki hou ole ke noho hana liou ole aku, nolaila, ua hoi mai la au a noho haualnna maoli une ko'u haku a noho nei He Pelekane keia haole ua piha me ka oluolu, a i keiu, manawa owau ka iuca lualama manawa hanu (time keeper). Nona no ko'u halo e noho nei, nolaila, aole o'u pilikia v neho nei ena keia aina. Minamina nae au i kou hele pu ole atia mai me a'u, oiai, eia mau lakou nei la ke pipili mau mai nei ma- ko'u wahi * kela a me keia ahiahi no kela maunu kahiko no a k«ua o na kaula eono o uwehone.

Sweetl Kau ia e kuu lioa e ik« iho Auwe no hoi ka nani ina o kaua pu ianei! Eia no au ke kupapa mau nei no i kela mele hooniua puuwai o ka. aīna o kaua, ia: Uina ka wai o Namolokama ea-— Komohia ke aloha i paa iloko ea— Hunaia iho no a h« iaea hilahila, ea,— M&i huai ae o loheia auanei ea— lile kela leo high tencr ou i owiliia me kuu baritone haahaa. nanahe aole he nao ai o lakou nei ia kaua ena ka: PeiiU kai a palu i ka lima, Nahunahu pu i ke alo o ka piko, He oluolu ke ea o keia aina ena ka noho ana a he kakaikahi loa ka manawa o ka ino e komo mai ai <) ka hapanu' nnaia o ka ena kahiki he malie wale no e like no ooe ka noho'na o na: Kooa kai op«a i ka la'i, Opun hin.i' o ua.mnlie F J e nui aku na mea 1 koe e pili p<>TiO 1 na wahi pana o keia Hina, a na keia tnua aku e hooporiopono no ia m«u mea; oiīi, he w.ihi moolelo kekahi h'u e hooili pu aku nei. He ) loaa eaa-i ia u mai ia Mr Puhi Aceata mai he kanaka aoo nona na makahiki i hiki aku maluna o ke ,)ranawa]u a oi, ua noho kein. kanaka me ke alii me Kekelaokalani maku.ihin* 0 ka Moiwahine Eiua Kalelennalani ma Honolalu, ma ka makaha lei 1876 b hiki i.ka makahiki 1881, Ua hooponoponoia e a'u keia mo olelo e like me ka hiki ia oe ke ike iho, a i kupono hoi ma ke ano o ka haku moolelo ana no dh nupepa 1 m«a hoonanea a hoohala mana wa iinna ole, a oiai uo hoi o kekahi puni nui koia u kekaln napa o k® knun lahui. (AOLE I PAU.)

Ma ka la i nehinei ua pii aku tla o Sam Paauhau no uka ® Makiki no ka ohi la'i ana,"a iaia ( i hoea aku ai ma kekahi pali j ua kapeke ae la oia a haule aku Ia īlalo me ka hanee ana mai o ka pohaku a kau maluna, haihai na iwi aoao, i ole e ike ia e kekahi mau keiki haole "ina ua pilikia loa. H loaa no ka Buke Moolele Ka Nani o Ka Home ma ko makou keena nei, he 15 kenetao Jke kope 50 keneta o ka mahioa.