Ka Holomua, Volume I, Number 34, 23 May 1914 — HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa.

K iU iui < i ' ) i ■ »i' n \ Vt i- \ i: i A M \ H K LK JA. J Hui o KiU me kona mau kupo-; nn m i k-i inoku n ke Koiki-n-L,'ia ( Oahu n<:i )--Kri līrjlo ! Am o F<i!a— n-Moike- : h'i ri'j T ;i hiLi. M-i ka hikiwawe 1 oa ] ku maj . ai kekahi ke>ki opiopio kino pioheohe j\vac-;na o ki ahakan-ika , a pane mii la me ka Jeo k\ioo i , ka ,jna mai: "Auhea oe e ke keiki aloalo ehukai o Ahualaka, a o ka hiuwai o Hawan-loa, kou hanau mua ī ka naele o Lokoea a me, Ukoa. Aole e lohe mai o Niuloahiki ia oe 1 keia manawa, no ka mea, ua hala ae nei oia i Kou ' a ua loaa mai nei lakou ia'u me kona mau hoahele i ka wai 0 W'aimea (KLokalaia.) Aka v no kau i uwalo īho nei a me kou hooia ana iho nei, aole oe e, hana hou t i kekahi mea e hoomokuahanaia ai oukou, nolaila, ke pale ae nei au i kona mana ' a me kana mau kauoha i haawi ' mai nei ia Paha ihuamii ma o'u nei ].u I keia rnaiuv/j e hookuu īho dn i nu i -i ilalo *-■> : ka ho'j;j.ia c;l t j j,i 1 kokahi men, n e noho mahe no )ioj oe ma kou wahi e hoonoh')i,i nkn aria a htki , 1 ka iri'ii);]w t i e lioea mni ai ko hoa 1 p.ipaletJea <u. Oia no hoi kela wahi keiki pae hewa, walu no uu! Nolailn, peīiea in i ka'u noonoo Hc m;inawa loihi maoli ,ka ' mumnlo ;m;i o n;i hapa-moo n<;i me konu nalu inu tno Keia keiki opiopj(j, j)(;lu hoi k,t lukiwawe o keia hf'lo .111,1 .il;u I;i o IMiulo.thiki <t hi.i i m.w I,) i,i),i ī k,i w.u o K.01:,i1,u,i No ieri in.io--p(jpo i»lt- i,h;i o n)<iu iuiM h.in.n i .iku nei imua jionoi o kon.i ui.ui mnk.i, u;i (jtm ;io I.i kon.i ī hek' a nf*moixc-mo ī ka aiiiai'i <* ke <ihi . p.me mai la me kr) li-o n.iwahwnh: "li ke kanaka opio i maopopo 010 ia'u kou wnhi i lnki mai hj a me kou ano io maoh. Me ko'u naau a pau i panaiia me ko'u ola, ke ae aku nei au e hke mr īa ,i'u i hooia mua iho nei iiniui oii ,i imua o keia aha- 1 kan;tk,i nui. Nolaila, o ka olua' hana ka »r;i i koe ma k,i Ikiokun ana īho Ja'u īlalo.' Anle lioi : e like nie keia a oukou e īke' mai l<i i ke k.ui i kf« lew;i, he J wahi i m.ia ole i ke k.uiia o nn knn.ika r like Ia me a*u nei. '

, Nolaila, o ko oukou alo'ha hoi I la iloko o ko oukou mau hoiipo no'u nei la, kuu ia mai ana hoi. I keia wa a tCa-waik>a e kaj m nho nei he m 'n-wa 'a no nneha i mai o a o, o ka ahakan=i k- 1 Ojm ka aha-kanaka e noho hamau me krj pane leo ole ae, "ih no ka rmn,iwy a ui ka~ ' n jlca opio kiuo p olieohe nei i! k'i ne ru iluaa me ke kulana k* I.'kil i, a k i he-t ae la me ka leo ' nui a meakaka i ka ī ,ma ae: "K na kinol iu o Pīiuloahiki ij hookuin'ii-j a i ma ka j h dt- i Kumunknnh •. —ei' K hoo- ' 1000 " j "H:a 1 ie [eo ulono, h" leo uwa ' 1 "), he len e k;n mai ana ī ka ukana nui e waiho la i''-L;o ou ma kahi ( kapaia la' he huihui aloha. Hc mahhini au imua o kou alo, a pe]a no hoi īmua 0 ke alo o ka mea nona ki leo. 1 E like no me kou ano he kmo! lau, malia ua lohe rnai nei no j oe i kona leo a me kana hooia: imua o kakou a imua o na'lii no Takou na Poo-huna-i-ke-AouliJ O ka'u keia e uwalo aku nei 1 imua ou e hookuuia ae ke pio.! Ina no kona kue i kana hooia e hoopaa nei, owau ka lima akau 1 ma ko oukou aoao." I ' Eaī E ka makamaka helu-, helu, o Niuloahiki ponoi no keia I 0 Tahititaireare e hoeepa nei imua o Kawailoa, ma ke ano, e i ' noii a nowelo aku ana i konaj 1 ike. Eia nae hoi, ua pahui iho la kona īke i ke keiki o Tahib. ' JNFuIuIa, mnmuli o keia īke ana' Jho i,i o Uri Miuloahiki nei i ka j lahjJ-ihi o ka ike a me ka mana ' 1 luna ja JC,iv/ailo r i, v 1 pnholn ,;ifi ln na mni'i.ika pahe nehene ' mi kona iniu papalina no k-ana e ik(i nei no k.-; oki lom o*iia hap\-moo nei, e hke hoi me kana i knona ->i ma n,i la ma - mua iho. Ja kuu ana iho no o ka le<> kaukau o u;« Talnti nei, ma k< i auo h(i mahhuii kipa m,u oia o īa leoke no ka mauawa ) hoho-| !o īho ai ka hanni i p l u i ai o Kawaiioa a w.ul o ;ma k.m.i laweh.ila iluna o k,i honu i. f *.t hoj hou hi j)o ij ,l ]i,i',iii n'-r ma kona w.»lu, me k.iw.uho aaa <iku ia Kaw.iihw ilun.i o k.) 1", nu.i; noh(; mea e pa i ;i j. Af r (ia lawe pu ae »ia i ke k.ml, - aha i haulionui <u o Knwailoa j pili me ke kumumu. Oni keia mau mea e hanai.i nei, eia nn i ke kakahiaka wale; aole i kokoke aku i ka mnnawa 1 kunhaua ia ai no ia hana. I kei.i ]io(jkuuia ana īho la o I ua hapa-moo alunlu nei, ua lawe ae ka haniu i paa ni oia a hooiioho ma kahi a ke kanaha opio nana i noi ae e hookuu ni.u i ke pio, oin ]joi o Nmloahiki, a I ua K,iwailoa nei a nu> ka nh.i kanaka e hoohewahewa ii'M, oi.ii, he kannka o Niuloihik.

i kamiama i ko a. me| ko V/aialua poe, ua o-o kona j kmo, a ua uhi iho ka kahiko o i na Ia elemakule, no ka mea, īna e hoomanao ae ana na makamaka e heluhelu nei i keia moolelo; o keia Kila ka hope loa o na keiki a Moikeha me Hooipoikamalani. He elua mau kaikamahine mamua aku ona, a he hookahi aku kane a oia aku ka panina. O ka inoa o kona mau kaikuahine hanaumua oia 3jīookamalii (w), Kawaehoan3fetfH (w), Haulanuiakea (k) a me Kila, ka mea nona keia moolelo. Aole keia he ohana hoopaipai, aka, he ohana lakou. O ke ano o keia mea he pr)okapu, oia ke kapu o ke poo i 1 ke koko, aia a wela ke poo o ke f keiki mna i ka la, alaili, hanan ; mai ana kona hope mai Oia I hoi he ehi a elima makihiki ke kowa o kela a me keik'. Ma keia ae la kakou e n-i m.i--k-imaka heluhelu v ike iho ;n, hr eha wale no keiki a Mmkeha. )jjc līooipoik.unalani, a o keia Kila ka hope loa o k,i laua mau keiki. Aole no lioi o llooipoikamalani wale 110 k,x Moileihu WLilnne, aki, hr* elu.i m-iu w.ilnnf* e ae a w i Moik'-h.i ihm, < • i«» »>' K..»walur»a .i me Al.ni 1 U.i li.'in.niM n > M i M n' | l' m.ii ia 1.1 mti o W'i-'i"-' l.ini (w), Kimo'Miilani i nie Kaneni iku.ihi, lu* m.iu k ui- ; a niai a Aliu ii],Ll <> k 11 i i k ,i ~ ' I.mi a rn«> fjinn.nd., In: 'iihu' kane wale no lau i ,i i elu.i. I Maanei ouknu e īke īho ai, aole . o KLaililauokekoa (w) kekahi O' na hua i hoea mn, mai ka puhaka o Moikoh.i a me kana m.ui ! wahine ekolu. Ai t ma k » tniv j olelo a ko C.)ahu net ICtka-, olelo o ke Aukahikn e fuli ana| ia Keakak.ihukkim (w) i me! ka moolelo ,i ko Kauai p.ia ku-| -īnhau a me ke KakaolHn c pili ina ia K.apunohuula e : makua o KaiUlaviokekoa, aole j hoi o Moikeha nv~ IXooif «ikama -.

lanai kona mau makua. Nolaila ua lawa iho Ia ko kakou īke ana i na keiki a me Moikeha a me ko Kila-a-Moikeha mau hoahaj nau pili kokoke loa -a e hoomau ko kakou nee ana no mua o ka kakou nanea. I keia manawa i hookuuia ae ai o Kawailoa mai na pulikipaa ana ana kaula-aha, ua kokok e loa ae ika hora 12, ao ke kupono ana hoi a ka La 5 ka 1010. Oiai ka aha-kanaka e nanea ana i ke kamailio ana no na mea e pili ana no ka KLawailoa mau hana hoopilikia i na kanaka o na Koolau, Waialua a me ko Waianae iho, a oiaka-mana-wa ake kanaka oplo ikuae ai a k-ahea mai ]a ka aha-kanr.l:s 'tmi o a o e hm.nii'i, a nono f malie, ]ohe m <• - y lakou | i na. olelo. O keia )e- k'uoha |ka kc unaina holookoa i hooke aku ai.*' No ka mea, ika manawa ī hoomaka hou mai ai ua Niuloahiki liookalakupu.i nei e kimaiho nei, a<jle loa e ikeia ke kahi kane, wahine a keiki e holoholo ana. y\ole 1 ke kunou aole i ka awihi a okiloA aku hoi ka h.imumn, "]C iirt o wahj nolio 1 ka pohu," walp a ua ; kan.ik.i op o noi i ho W3;<ik.i mai i ni i Ui U.un.i lio -,i ,i o N"n.iln,i- -! luki h ■! iii . h'!-'!n - 1010 - ;11 !■:,.! | ik> 'ii k - n..0l ,-k. !v * ,ih'i ri"i i l;.i 11..) t2 ,i \a .» ] > [ wio' . .■> ljo Icd liooko ,)n i ī k i ' f > ■ o n-i k'.imupili -> l-i ial,. O I ka 1 u no H'-) e e minamuie. ' nui lod nei īloko o keia man-iw** ! om ihj ka noho k:no o!e mui e ! ka olemakule nana ī hof '-pto I mai nei kela kanaka a k.-. mahuka nui wale." i Hi in'p nku n" 'm- kit>i y a' Al.-ii.ui K'l-ii. j iii>. I i."'v ima - , iUll IM . Km 1 llllkl '.1 > « ; Pi t. r Mnki.i. n.'» k ■ 1 . ) •> . ■ | in.i'. ■n » 1 h 11 L£ loaa no ka Duk'„ K.\ Nani o ka Ho , .:k ma ke i mukou keena nei, he 1 5 keneta e : ke kope 50 keneia o ka mahina j K hoopuka ia ana i na kakahia- ; k.i, nm Poaono apau.