Ka Holomua, Volume I, Number 36, 6 June 1914 — HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa.

K'ikaui i OMj|.vN\-Nj? I -AKhv mahele ĒLUA. I Hui o KiJa me kona mau kupu- j na ma ka moku o ke Keiki-a- J Lua (Oahu nei) —Ka Holo j ō K-i!a—a—Moike- 1 ha no Taniti. ; Aka nae, mamuli o ka ike! ana mai nei o na aumakua koo- j lani, ua lawa kan-i hana oia | ano, pela i loaa ai ia kakou keia', akoakoa ana mai nei. Aole noi i lawa oiala ma na hana e hoopilikia a e hoopoino wale- ana no i ko kakou tr.au hoakanaka; aka, ua hana hou mai no i kekahi mea i oi aku. E ole wale no na ulia pomaikai o ka manawa pela i ikeia ai ka iala mau hana!" A i k i hope loa i hoo--1X13,11 a ī oia 1 kana mau olelo, penei: "Nolaila, ua lohe a ua mao-i popo aku la ia oukou ka iala hana a me kona ano io maoli e noho nei, e hele nei, a e hana like nei me kakou me kona hookamani a hoopalaimaka paha. ma kekahi olelo ana ae. No ia ! mea, he mea maikai ia kakou * ke lohe i ka manao o ka hoa lealea oiala, oiai, ke hele īho la ka enaena o ka imu e mahani, he mea pono ke hoeleeleuia ria hana a me na lawelawe ana, ua' kunou aku la oia i kana moo-! puna haku, a hooko mai la no 1 hoi o Kila. i Mamua o ko Kila kamailio ' ana mai īmua o ka ahakanaka, 1 ua kahea aku la oia ia KawaiIoa a e hele mai imua o kona alo. [ A oia no ka Kawailo-a la i hooko mai ai me ka eleu nui, e ' hoihoi ai ka moa nona ka hale hoopiliwale ko ike mai. He eleu' hoi Liu inialpi. laia no a ku mamua o ke alo o Kila, ua haa-' wi aku la o Kila i kona aloha ', me keia mau olelo: I "Aloha oe e Kawailoa, ke keiki auau ehukai o Ahualaka, I ke keiki e noho ana i ka Uhiwai o ka lewa. E manao ana oe uaj nalo kau mau hana, aole e nalo he hana na kamalii. E Kawailoa! Eia oe ke ku nei imua o paehewa a Kaulua i| hoomompa ai." Hoomaha iki' iho la o Kila, alaila, hoomau' hoomau*hou aku la i kana ka-1 mailio ana: \ " Auhea oe e kuu hoa koiiane? Ei'a kaj| imu la,_. ua makaukau, eia keja mai nei uaenaena. No-

o ka mana, a o ka hua 5 ka umauma la ae, aohe manawa"hou aku no ka hoapaapa a me ka houlolohi ana iho. E a na kanaka o Kuulua 1 a ua hae ia oe, i hak=Uia wale no 1 ke kauohāia aku, o ko j komō no L-i īloko o ka imu rie miu huaolelo anei kau? Ei-i ak'j o Hawaii-loa ko. liapaha, he manao, a i ole, he ha:ia paha kana i hele mai nei i Waianae ne.? Ina he manao no k-i maikai, o ka manawa kei:-:, a i na he, manao no ke ino a me ka ikaiiea e heike ae i ke akea " I keia o Kila 1 hooki iho ai i kona kamailio an-i, oiai kona mau kahu e ku ma k°n a mau aoao a kakaii i ka pane ma ko Kawailoa No ka pdne koke ole mai o ut Kawailoa nei, ua huli iho la oia a kamailo ia Niuloahiki ma kona aoao akau i ka olelo ana,-4ho me ka leo koikoi me ki nui a moakaka o na huaolelo a oau: i"E kaikai aku oe iaia nei a hoomoe iloko o ka imu, no ka 'mea, ua makemake loa no o-a e make iloko o. ka imuahi i nalo ai kana mau hana lapuwale! O kau koe!" '*• 0 keia mau olelo i hoopuieaia a^u . ? Kila, aole oia kona manao maoli i hoolala ai maenua o kona haālele ana aku i kauhale, aka, he mau olelo hooweliweli a hoomaka'uka'u wale no ia nana i kona hoa p9.on.ioni, a'hoa papa lealea no keleahi* 'mau la 'aku mamua. Aole nae he pane 1 loaa mai iaia mai a Kiwailoa mai. Nolaila, i mea e hoopau ia ae ai kona hookananuha a noho mumule ana, ua hiu koke ae la no ke keiki o Tahititaiareare, lewalewa ana iluna o ka hapalua like o ka lewa. 1 ke kumuniu hookalakupua no ka ike, ua kiekie loa kana lawe ana ae la i ka lawehala iluna o ka lewa, ia wa oia i hoihoi ae ai i kona mau lala e paa ana i ka lakou pio a kupono maluna pono ae o ka imu. Alailn, me ka hikiwawe loa oia i hoalu iho ai, a ma kahi he aneane iwakalua anana mai ki imu ae, ua hoopaa iho la oia malaila, me ka loa ae no nae o kanu pio a mo kona iala (na haniu) i ka hahana o ka wela o ka imu ahi e okooko ae la malalo pono. Na kela wela hahana o ke ahi e hao ae la malalo pono ae i hoanapuu ae i kona kino i o a ianei, a he wikiwiki no ka hoi ka waha 1 ka walaau ae. "E ola aul" Ae, i ka ike ana o Kawailoa i ka hiki ole i kona mana a me kona īkaika ke hoonahoa hou iho i lea mana a me ka ;ikaika o ka mea nana e paa ana, a oia kona manawa i nonoi iho ai i ka mea nana oia e paa ana, a oia kona manawa i nonoi iho ai

L?" 3, ° lu^lu a me k » 'lokomai«aii. 9 kona hanaumua i pa'nai ako ai no ka leo uwalo a kona pokii, oiā no keia: "Auhea oe e kuu pokii i alo hke ai i tce ehu o ke kai a ka "makani maiuhia e lawe mai ai? K hoommao iho oe, o ko'u lele kimoko an-i &ku e kokua ia oe e kuu Pokn, o,a ko'u hahao ana aku ia'u sho, e pau like kaua i ka make iloko o "k?ia i'muahi e enaena m*i !a. He hewa ka auanei oe ke a'o a aku, e mihi ak'u no ho\ eia iho ka panina hope o ka evvci a Hoo«p .ukama kani-malanai iu, he opu aii'. he oluolu a he aloha hea kanika! O ka haku ia ola na iwi. Nolaila, ka leo L., ho ae īmua ōna,' 7 a hooki iho la oia i kana kamaiho ana 1 kona pokii, a huli ae la a kamailio aku""la ia .Kila me ka leu oiuoiu o ka mea e uwalo aku aia no ke ola o kona pokn: S ke ahi, ka ohi mai ka puliaka o iloiKeh.i, Ka Ewe. Ue koJikcl, mai Tabiti mai. 0 Tabiti-tu o Tahiti moe, o Tahi- ~ he aina, Hele īpai 0 me na makua kane he uun— Hiki i Hawaii Nui-Akea— Ilaila noho aku eha o lakou, Alo ae e ka Vloku-o KamelalawAlu Kaohi ka maka o Kanaloa hoōkahi F?au?uLaau kai hoohihi aku, lj awe aku a hoonoho i ka Lae-o Kaena, He iki ulu ia i hookahi no eiae Hoohih'i aku i ka Moku noho i ka ' L .;*P.phma. o Hina, Hōom^al'aku'ilaīla hookahi 1 ka .VJoku nei a Ahu-a Hoololohe iho lakou nei eha, Koe ūookahi Moikeha au i ke l'ai, He kai ]i>a ftaieie i au hookahiia, Pae i Wailua, i ka lulu ī \\ aima h a n »# 1 u a, Loaa ooipoi kaoialanai h.; pnpH, O.li Kiln,, he ei«e, he pua na Mmkeha, 0 Kila oel O Kila iaka o Kila j kai. Hc leo " kalokalo, he leo uwhlo, na'u na Hawaiiloa, E nla au e ola o Kawailoa, p olft ia Kila; he Wohi he Liliko naai ka po mai! Ma keia wāhi i hooki iho ai o Hawaii-loa i kona nonoi ana aku 1 ko Kila oluolu a rne kona lokomaikai; a kikali aku la oia o ka loaa mai o ka mru a Kila mai. Aka nae, o paue wale no i loaa aku iaia mai a Ki)a aku, oia iho keia: "O kou ka'u e lohe nei e tiawaii-loa, ka hanaumua o Kawailoa, a aohe hoi o'u lohe aku i ka leo o ka mea i hana hewa mai ia'u a me kuu mau kupuna a koo hoi o'u o keia aina malihini, kahi ohua pae hewa, a o kuu hoa hoi o ka papa konane, nolaila, aole au e ae aku ana i kou leo e uwalo mai nei, a oiai, aole au mau hana hevya i hana mai ai ia'u e kupono ai kau noi no kou ola a me ko Kawailoa, e lewalewa mai nei. No mau hnaolelo i kam ailio ia aku e Kila imua o

■ Hawjin-loa, ka. mea natta ka leo uwalo, e nonoi ana i ua KLila jla no koia ola iho a me ke ola jO Kawailoa koai pokii. Ua ike ( i)io la oia i pololei a' me ka , o aio o na olelo a Kila *i pa-htt a<u ai imua o Hawaii-loa, no~ jlaila, me ka ulumahiehie oia i ; huli jho ai-a Kawai|loa i ka olelo ana iho: ; E ka wai puka iki i k e j poh o Nupanupa, "Hc nupa, ha lianuu leo, he mau olflo na ke aloha; ,H. i4-<, }>aa ar , aj he leo no ka hari_au no ka maua. o kf oloha ole la—3 hoikeia ae, . Huai'na'mai ke alnha. "hoikeia ae 1 ka leo, j K.i ieo o uwalo huaiia mai, -va o kf± mīhi \'.f„ e hoike ia ae, K • huaololo la. i ka umauma £ kuu pokii. Huaiia mai ana i loheii» ' ~ I keia leo a Hawaii-loa e kaukaii aku nei i kona muli pokn, aia no oia ke noho mai la me ka maka'u a piha weliweli no kona pau aku i kaluaia ika īmuahi e Kila. XJa loaa no iaia ka manao e nonoi* mai ia Kila no kona ola, aka, ua ku hou ae la kela puu nurmamua o kona alo, oia hoi kona holomalu ana mai* a Kila aku, me ka manao e nalo ana la. A. no ka.pa«r loa 0 kona leo, ua hoeueu hou aku la kona haku kaikuaana ika i ana aku: E aha ana oe e kuu pokii f ka ehu. a ke kai, Eia ka pua a Mnikeha la he umauena l-ahalahal 1 ahaia ka papa lohi a Apua? Eia ka iewe a Hooipoikamalanai, be opu aloha Ka maua. k» nanaia la. kapae aku, Ka maka 3 u wale, ka hopepe wale, aaaleleia aku; Kuliu uiai īmual Kakua ka wiwo ole i ka houpo-a paa, Ka huaoleLi ī ka nmaunia haai'ua mai: Ilaila Ua boi ka make a mo ke ola Kia k«i uli o ka Mamo a Moikeha la he uJi ola! E loaa no ka Buke -Moolelo Ka Kani o KA Home ma ko' makou keena nei, he 15 keneta o ke kope 50 keneta o ka mahina. E hoopuka ia ana i na kakahiaka nui Poaono apau.