Ka Holomua, Volume I, Number 49, 5 September 1914 — KA MOOLELO WALOHIA O HAINAKOLO KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE [ARTICLE]

KA MOOLELO WALOHIA o HAINA KOLO KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE

KnL'ini i <.■ K i-I.AM *-Kr-i-wE-Ar K v \ iiiki MAHELH VIII 2.fīewa i ka Minu Imi Wai Pua 0 ke Kaha Mjnu o' Kaupe'a Apak&u ka Hana a ke Aloba i ke Kino 1 ka pau ana no o ia mau olelo, ua noho iho la o 3ainakolo me ka noonoo nui ana iloko iho ona no keia halawai kupaianaha ana ona me Kane, ame kona ai-a; mamuli o kona uhai ana i ke kapu hua; oia hoi, na hua ai i kapu a i laa i ke Akua. nae keīa halawai ana ona me Kane i mea nona e ao kanaka ae ai, a ike iho la oia he hewa io no kana i hana ai mamuli o kona uha'i ana'i ke kapu, oia hoi ke kapu i kauia e K.ane maluna o kekahi niau huaai, elike me ia I hoike mua ia ae eiei. A. o kona p'„ma\va no īa i hoo makaukau «m e ho'i no kauhale. Mamua nae o hoi ana, ua J3jsle aku l.i ia. e hana ī mau ohu n.ouß a hoowehiwehi iho la i kona kino. Paa kona poo 3 ka a-i, ame kona kiao. i ka lehua ame xia wehi lipolipo e aē o ka waokele. A ohu keia ia mau mea, haalele iho la keia i kahi e noho ana. Ua hele nohoi a puaena ka wahine i ka ula o ka lehua 9 a uluwehi nohoi i na lau huneīiune uliuli lipolipo o ka wao. A he ui hoomahie ka olelo ana. Ia ianei e hoi ana iloko o ka ulunahele, e hoolono ana hoi 1 ke kani olehala a ka leo o na ■manu, me he mea aia i paia ae kona m*u maka e kekahi mea, aia hoi, īke aku ana keia i ke ku mai a kekahi kanaka ano aoo. A he ano like no kona mau helehelena ame na ano no hoi apau me ko ke kanaka elemakule ana i ike ai nona ka inoa o Kane. A pane mai la ua elemakule ala: **Anoai wale oe, e 'Ha'i i ka pali kapu o Waipio. Aloha, ea." Aloha aku la nohoi keia, a olelo aku'la: "Ma kai mai nei paha oe i pii mai nei? ,:> Heole mai la ua kanaka nei, -ne ka olelo ana mai: <4 lSro uka lei no au. A he kamaaina no rjae hoi au ia koakai. E hoi ana paha oe L ko lei īa ILeimakani?" Ae aku la keia. Alaila pane aou mai ia ua kanaka nei: t4 EZe hoi nei oe, a eia ka'u wahi kauoha ia oe. M!ai noh.o iki oe a wawahi i ke kapu ai, ke kapu :*a, ke kapu wai, ke kapu hua oipipi a opihi o kahakai; aole 'oi oe e ai i ka hee, ka loli ame a mea no apau i kau kanawaiia

e Kane, Ku ame Lono. E malama pono loa- oe i keia mau kapu; a o ka hopena o ia malama ana ou, oia no ka hookoia ana o kou Mai neho oe a ai-a hou. O kekahi, epule oe ia Ka-e, i » Kti Lono i kou wa e ai ai, e hia»juu' ai, a e ala- ae ai, hoi. C") kou hana ole ana pela, he ai-a no ia He pomaikai nui nou ke malama pono ee i keia mau oīelo a'u e hoike aku la. Nolaila, e hoi oej a o ke aloha rto ko«." ( "Owai kou inoa?" wahi a Haihakolo i ninau aku ai i ua kanaka nei. Alaila, pane mai la ola: "O Ku au i ke ao loa, o Ku i ke ao poko, o Ku-ka-poo, a he akua hoi. Ekolu makou; o Kane, owau nohoi o Klu ame Lono." "Ua pono kau kauoha. Heaha la hoi, e hooko au i kau mau olelo i hoike mai la ia'u. Aohe hewa oia;" i pane mai ai o Hainakolo. j O ka wa no ia i nalowale aku ai o Ku, alaila, hoi aku la no 0 Hainakolo iloko o ka ulunahele. Oko ianei hele ia a kokoke e puka loa aku iwaho o ka ululaau, me he 'la ua paia hou ia ae ko ianei mau maka, ku ana no nei kanaka poohina; a aloha mai la ia ianei me ka olelo ana mai: "Ke hoi nei oe, e Ha'i i ka pali kapu o Waipio?" rf Ae aku la nohoi keia' me ka olelo ana'ku: "E, he mea kupanaha wale hoi keial Ooe iho la ke kolu o na elemakule i halawai ai au iloko o keia ulunahele. lja maopopo ia'u na inoa o kela mau elemakule elua a'u i ike mai nei; a nolaila, ke manao nei au o Lono paha oe?" Ae mai la ua elemakule nei me ka olēlo ana mai: "O Lono au. O Lononui-noho-i-ka-wai au, a o Lono-puakau nohoi. O Lono nohoi au ike aouli. A o ka'u i makemake ai o: a ka hoike ana aku ia oe, e malama oe 1 na kapu apau i hoike ia mai ;ia oe e kela mau elemakule i halawai mua mai nei me oe. A he au nohoi ko ka manawa, a pomaikai no oe. He lohe ke ola, ahe kuli ka make; e ke kaikamahine. Ē hoi oe a noho me ka hoomaoawanui me ko iei aloha. E malama oe ike kapu ai, ke kapu i'a, ke kapu aahu a me na kapu no apau. Mai hele oe ma ke ala o ka ai-a." Ae aku la nohoi keia. Nalowale aku la nei kanaka mai iaia aku, a hoi mai la nohoi keia. Ua hele ka Ia a pa ī ka ilikai, puka keia iwaho o ke ama'uma u a iho pololei aku Ia keia no kauhale. Ua hele a molehulehu, hoea ana keia i ka hale o Mailelaulii ma. Aku keia ma ka puka me ka ike ole mai o ke kaikaipa ame ke aikane a lakeu, oiai e lianai ana laua ia Leimakani,

A.laila, pili aku la keia ma ka aoao hikina o ka puka, a kahea "aku la keiai ke kaikaina.ma ke oli ana'ku t let v no ke keiki a lau 3. 0 ~i» i.i i' \Jiiik'l.iulll i n i , laii n ila kupiHM i k < 1 ."», : 1 ,u l.pi.hp.. i. 1,. |»i ■ i ii.i'i i wul.-, ! l' I ~ nii uu' M;u lulii'.. I'", hi-ii m:ii ki' no \V npio Oni' oimi o ini'Miiihln.Ur.lu, ! \lnhti kn lei ouih.iih <» it.i knpniui, l N t lei hiwnliiwii .i k« mnkiui 1 .«*i }iooktihi uiui i»o i liH lim !<.ujii i K Mniloliiulu, {uiku .» HmuiAolp Kjji mu ln r n a ('«a k!i nohoiiu Aolu' uninuinii »> pih s\ku .i < lio ole ka poli e im'hnni» hi Oni hookahi ka niea m»kno>nka ole Alolui ae ana īa Leiiwakani Kuu lei a-i i lei liook,ahi ai I koolua uiaua ia Uailelnulii Kookolu ma» i ke aikano Aloha ma 1 Eia au la—- " Ika lohe ana o Mailelaulii i keia leo oli a ke kaikuaana me ka īke ole mai i ke kino, olelo ae la oia i ke aikane a lakou 4< Ha'o wale hoi keia leo kamkamaula o ke kaikuaaua haku o keikou. Aia paha oia m.iwiho! noi o ka hale kahi 1 oli mai it; a 1 ole o kona mauli paha keia e I kani aaula mai nei? E paa inail oe i ka hanai a kaua, a e puka' ae au īwaho e nana ai " Ke lohe nei o Hainakolo ī keia mau olelo a ke ka^kaina., a 0 kona wa no īa i olī hou aku ai 'i keia mele: ' A 1010 Hnlawe uae he manu ala Noho no o Puaanuku hu pali kapu Kapu ka lev> o ka hinihim kus— mauna, Ka leo o ka pololei kohakoha i ka nahelt*, H©le ana ka wa j. e i ka nahele o ; Mahiki Halawai ana me kim, ka laii o ke akua Hoi hou ke alo i Waimea Oe—a uei la. i hoi mai la. E heu mai, i kipa aku au " Ia wa, mamua o ka hiki ana ia Maīlelaulii ke ku ae iluna a puka mai iwaho no ka nana a^a 1 ke kaikuaana elike me kana i hoike aku ai i ke aikane, aia hoi, komo ana o Hainakolo iloko me kona"ohuoha i ka lei j£±m^_ame_

Ina lei e ae o ka waokele. i > ka ike ana mai hoi o MailelaulH" | i ke kalkuaana, hiolo īho la kc'na mau waimaka ma kona mau ' papaīīna, a hea mai la oia: j"Ohuohu : ka me j ka palai, 1 Hoowehiwehi an.i 1 4a ,> p U aa | nuku , E iala—e, he aloha lio:, O ba pilina mai kau e ke aloha. Eia la i ka maka ke uwe ne* E u\v<? hoi au i ka hoa pupuu o ke } anu, j Hoa ohuaiuhumu o ka po ke nuoe j Moe hookahi aua oe t' kti lianau t Aohe poli e mehana. ai, |l7a lilo ika manu inu .n pua. O kuu pua, okuu lei, j O Leimakaui—e, ' Aloiia Keanini he kaūo." | Aole i pau.