Ka Holomua, Volume I, Number 50, 12 September 1914 — KA MOOLELO WALOHIA O HAINAKOLO KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE [ARTICLE]

KA MOOLELO WALOHIA o HAINA KOLO KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE

Kakama e Ka-L nii-Kn-i-KE-AL' Kaahiki MAHELE VIII Hewa i ka Manu Inu Wai Pua o ke Kaha Manu o Kaupe'a ' ApakaU ka Hana a ke Aloha i ke Kino | Alaila, pane raai la o Mailelauliī i ke kaikuaama i ka i ana mai: 4< E hookomo wahi ai oe?" Olelo aku la keia: "Auhea ka. ono mai o ko'u puu i ka ai. Aole nohoi o'u wahi pololi. Ua ai mai nei au iloko o ka nahele i ka hua ulei, ka akala, ka maīa, kela ano lau keia ano lau o ka nahelehele, a ua hele ko'u opu a piha; nolaila, ade au e hookomo ai. Ē noho iki >. aa nae hoi au me oukou a hiki i ko'u ana aku e oni hodkahi i ke kumu o ko'u moena." O ko nei noho ia a kulu "ke aumoe, ia wa ku ae la o Hainakolo a hoi aku la i kona hale. laia i hoea aku ai mawaho o ka hale, kau anoano mai la imua ona ke aloha ame ka upu halialia no ke kane. Alaila, hookuu •ae la oia i neia mau wahi lalani •mele e loku ana i kona puuwai >me ka ehaeha: Kuu kane, e kuu aloha hoi e, Kuo kane i ka, inakaai holo u-ha >Oia makaoi waele lau iwaiwa Lau lipolipo haaehune o ka nahele O ka. piko o Hiilawe ka'u aloha O ka maopu wai mapuna ilalo Auhea iho nei hoi oe E ka mea wela a knu umauma' Pau kela mele a ianei, o kona komo aku la no ia iloko o ka hale, He meha pu wale no mai o a o, hoomaopopo iho la no ia, ua heie no'o Keanini i kana hana walea mau. Hoi aku la keia a ma kona wahi moe, wehewe■he ae la keia. i na ohu o ianei a omau aku la ma ka paia. Aole hookahi o ia mau papahi lei i kiolaia iluna o ka moena a hoolei walePia iwaho. (O keia paha ka mea i maa ai ko Hawaii nei, poe i ke kau i na lei apau i lei ia maluna o ko lakou mau a-i ma na paia hale. 1 Aole hoi he kiola wale ia ilalo i ka lepo). Haule aku ia keia hiamoe, a iwaenakonu o nei hiamoe ana <ona, loaa aku Ia iaia ka uhane o ke kane, oia o Kleanini. Ia wa uwe aku la keia, a ike aku la nohoi keia i ka hiolo mai o na waimaka ma na papalina o ke kane. Alaila, lohe aku Ia keia i ka olelo ana mai a ke ka•ne, penei: "E Ha'i—e! Eia au ua paa i ka hana aloha ia, Hapaimemeue me kona makuahine me Ma-u. O keia ke kumu o

ko'u haalele mau ia oe. Nola-| ila, eia ka'u kauoha ia oe: Hj mama ke kahu kakou oia nohoi ke aikane a kakou i mau wahi mana awa elima, e hanā nohoi a ku i ka apu, alaila, hahau iho oe i keia mau hua pule: | Ei«i ka ai a Re Akaa j t Kūlauka, na Kulakai j Me ke kane o Kanikanianla ! E kani a—a aku _ana ike «ilnha o | ke kane, , ! Eia 1 a eaī — I Kia. boi ka ai e ke akua, | E Kaknli, e Kahela. ) E ka wahine e moe ana īluna lee alo, O ka moe a Hanuna O Milikaa, o Milipomea O ka Lepo-a-hulu O Pahukini la, o Pahulau O kulana a Pahu. o Miki a Palaau O Laka hua nui, o ka Paej>ae īa Laka, O ka Paepae oui alai ■ tuol<u I»—e, Ae —- E ala— E ala e ka ua E ala e ka la, E ala e ka makani j E ala e ka pobu i E ala e ke kaikoo- I E ka ohu kolo i ska i E ka ohn kolo i kai He kai kane, lie kai wahine He kai pupule, he kai ulala, Kai luu, kai ea, Kai emi, kai piliaiku la —e. Ua puni, ua puiii na neioku i ke kai, O hu'ahu'akai Ia "Keaumiki, ia Keauka fa HTeaukanad, ia Keauiawe Keauiluna, Keauilalo Au ka ibp, ka O ka aie' i, o fca O ka ale hakoikoi i Kahiki A hiki a ola, 0 ka lama q Kahiki e hiki ai ( A no nei make la ia oe e Lono 1 Ulu nui e Lono X Meleaiele e Lono Hanakalau ai la e "Lono Kuua mai ka ai e Lono He kaukau keia nou e Lono E Loao i ka po, lil Lono i lea hekili E Liono ī ka uwila , E Lono i kn ua lokvi E Lono ī ka ua hea, X fea ua oiliili nia ke kua nei la.—e i K Looo— E Loiio i ba po, © r.oiio i ke ao E JLiono ī k uina c> iuua, 1 Fj Lononui noho \ ka wai < * 3jononuianilia o, Afai nniha iiiiu oo ia'u e Lono l-U Tjunonuiuiak»hiaalele E lele ou i ko kai uli E lf»le oe i k« kni koa I on<! huli, i one eli I kti on« ī lianann Pipipi, o Unuuna, O o Nukn iO iioo, o kuiilakai i O ku pakii mw one ula O ka ulao niho wakawaka oi O kutna a opihi kau pali O Kulelopoo, o helelei ke oho O W. ihalaualii, o Polihala O ka*ji i waiho ai o ka huaolelo O Pii laua nao Hoke i O Kama a Ponpoe 0 ka wahino i ka olelo E Keanini— E3 Kama—hoi, 1 ke ola nui, Eia ka aī, 23 Ku, o e fC&ne, E Lonoikea</ult— ©, > Eia ka ai—

[ He aiohui, he alana na'u I Na tJuīnaJkolo ! 3£ kolo aku ana i ke aloha Ke aloha hoi o kuu ipo Kuu kane hoi o Keamui Kia ka ai e ke akua Elieli kapu, elieli noa Amama. Ua noa A.laila, hoomau mai la no kn j Keamni uhane ī ke kamailio :an; ia Hainakolo: i ! <4 0 keia pule a*u ī a'aa'o iku I ■la īa oe, ms»i ke kupunakane i ' mai no ia o kakou oia o_ I£uwaIhailo. £fe pule hana aloha keia ' |i kaiii wa; he pule ho'oulu ai; he | pule hooulu i 7 a; hooulu ua; _kal [ makani, ka ohu, a he pule imi aj noi pomaikai, a he pu'e hoola 1 , 'ma'i nohoi. "Ma keia pule, ua pau na | aumakua o kakou mai ka uka a |ke kai, mai ko luna a ko ka ho- ' (nua neu O kau pule keia e ha- , ,na mau ai i ke kakahiaka, 1 ke . [ awakea ame ke ahiahi. Me ka : ihoomau ana no nae i ka pule a 'Kane i haawi mai ai ia oe. I | noho oe a hu ae kou aloha no'u, ! alaila, hahau no oe 1 keia pule, 1 a e malama loa nohoi oe i na j kapu ake akua i ha'i mai ai īa I oe. | t£ A mai noho oe a puni Ina olelo a na mea e ae apau. Aole a kahi kanaka a wahine, eleoiakule a luahine, a aole nohoi a kahi mea uhane e ikeia aaa e oe ma kou wa e ala ana a e hiamoe ana paha. Ei aku na uhane manaoino a hoea mai innua ou ma na ano he lehulehu, a ■ i na manawa like ole nohoi. "He nui na aumakua ikaika J 0 Makalimuikuakawaiea e hooikaika neī me ko lakou mana a pau e paa au a e lilo loa ia Hapaimemeue. Aka, ke ike nei no nae au, aia he lehulehu loa na aumakua kumupaa ou ame a'u ke nana mai la no īa oe me ke aloha. A ke kakoo nei lakou • ia oe, a ke nana mai la lakou ia ' oe mamuli o ko lakou aloha i ka hua o ko kaua puhaka. "A ina oe, e malama i na mea i haawua mai ia oe e na ! akua pookela, oia o Kane, o Klu ! ame Lono; alaila, o Lanakila ana : kou aoao; aka, ina e malama ole j ana oe i keia mau kauoha, alaila, e lilo loa ana au ia Hapai— memeue. Apopo ike aku au ia' oe." Ia wa pane aku la o Haina- ' kolo: "Auhea oe, e kuu mea i aloha ai me kuu kino nei apau. Ua lohe aku la au i kou nianao ' 1 hoike mai la mai ka mua aka ; hope. He maikai ia mau mea I apau au i hoike mai la, e kuu ! aloha. Aka, i hai aku au ia oe e kuu haku aliikane, he nui kuu aloha ia oe. Ia oe e kaawale nei mai a'u aku, ua like ke alo- j ha me he lapalapa ala no ke ahi e holapu ana me ka ikaika. Ua poina pu ka noonoo maikai; kanea mai ka ono o ka ai; malohi ano e ke kino; a ulu mai na manao e houlala ai i ke kino i o a lanei."