Ka Holomua, Volume I, Number 50, 12 September 1914 — [Illegible] Kanuha noke o ke Senate E Huli i ke Kanaka Pono [ARTICLE+ILLUSTRATION]

[Illegible] Kanuha noke o ke Senate

E Huli i ke Kanaka Pono

Hi- Lne» oiaio m.i kf-la w.i k.ihi ko ua huli «e kekahi «-> u ■» Umulh o ka Iseraeta ī K..rliatii UanaK<v j>ono ma be awakea o ka la e h< OKt»ke ana i ka nui o dh kanaka m» na alanui o ke o luaarenaa. Ua ainauu mai oih 'Hea'ha kau e huli nei?" "E huli ana hu i u ke kanaka pono " Ala ke kul-i eiH kau ha]e o ke A u— puni o uaaoouA nku o ka Hafcu ua hoei ae kekahi kanaka akeakamai kaulana loa oia Aupuai : lamaku ke knlan ikauhale o Akeui 1 ke awukea o ka la ahuli aku la oia 1 pom» iw^ipna 0 ea kanaka oia Kulanakau — hale Ke a'o oaai nt-i keia noau enoolelo ia kakou he euea nalowaie, oohih»hi a paakiki loa ka huli ana 1 ke kanaka pono e hooko aiia 1 kana mea e olelo ai no ka pouo kaulike Nolaila, ma ko kakoa aoao iho he mea nui loa keia o ka huli'ana i na poe e hana ana i ke kanawai me ka hookele ana i ke Aupuni, me ke kaulike E makaala, e hu'i mai pauaho. I ko kakou hoom*opopo ani in poe mai hooioli i ke koho aon Aole au he me:!,. pono, he wahi pono uuku iw,-aka, ua hiki īa'u e hoonee uue ka ikaika i loaa la'u ka" pono kaulike, e like me ka'u i hana ai E ike īa no ma ka aaoolel i o ka Ahaolelo mau i ka enakahīki 1901 o keia Teritori. E loaa no ka moolelo o keia hana ma ka buke moolelo o ke BenAte ma ka Olelo Beritania a pelo no me ka moolelo o ka ECale o na Lnaamakaainana tna ka Olelo Bexitania no; t»o ka mea. oia no na huke i lo»a mai ia'u. Bia n» bila a na Senetoa ois Kau Mau i aponoia e' na kSeueb<m a puka aku mai ka Halo aku o na SeneLoa a i ka Haie o na Lunamakaaiuana zizzl& no keia mau bila tna ka aoao hope 880 o ka moolelo o ke Kau Mua o na Lu iiiimakaiinana, «. p<=3nei na inoa. rt me ku helu o na bil.v N n I i 11 a W. <J, Ak', 24, 35 ' a C. Brown, 5, »5, 7, ĪO, 11, 13- 14, 15, 18, JG, 21, VJ3, 6-5, 66 1 5 J. BrijWQ, 30, 45, 66. 74, 84. 5 Gec» Cnrter 27, 77. XB, »3. 4 Crabbe 28 Komite o ka Papa Ola a iue Hoonaaupo S0 1 Kanuha, 29, 31, 32, 33, 59 70, 96, 109. 8 KLaiauokalani, 26 1 ■Nakapaahu 83. 101. 2 Paris, 37. BL, 92 g R«sel, 70, 71. 2 Bjll White, 36. 51. 5'2, 67, 07 5 Huina-—6O Ma Hepu'2s bila. Rf )tne I: ' >•> *■" hila MAM AO LiOAKAKA O ka hil» rv, >( ko'u inoa ua fc>enr-loa - (Pupni) bila ® pili apti ī k < . mbl (Ktla) o keia Tejitori". Pola i holkeia ai ma ka

aoao 272 o k& muolelo o ka HaleBila Helu 30 ma ka iuoa o ka Papa Ola r nje HoonaaUao- Na'u no i« bila a'ma ke fioi a Senetoa H B. Halauwina e weh« 1 ko'u inoa a e hookomo i ka irvoa o feo makou Kocoite Papa Ola a iue Hoonaaoao, ua ae koke au i aiea e holo koke ai ia bila i ka Hale <> na Lunamakaainana. E ike ia no ka helu o keia lnla uja ko'u moa ma ka Ln Hīinii 14 o ke £Seaat«, aoao 186. O kii bila helu 62 i ikeia nia ko'u .tioa nv« ka aoao 897 o ka «noolelo o ba Hale' o na I*uruma khamana Aole i hoike i<i k;i «noolelo piha o na mea e pili uo keia biia. Nolaiia, o ka huina nui o ka'u mau bila i komo i k.i JBale mai ke Senate aku. he en\n. O na bila he "15 ma ka ini.a o ka uiea hanohano C Brown, o ka hapanui o keia man bila he mau hnoioli «na i kekah} mau pauku o ke 'sanawai Kivila a tne Karaima. Kia na poo a me na maoao ano nui 0 keia mau bila a'u. Ekahi—Helu 29. He h.la keia e pili ana i na kauka i ikeia he akamai ī ka lawelawe ana i na naa*i ahulau iloeo o ka aina a me na ulia poino nui. H) loaa ka mana 1 ke Aupuni e lawelawe wale me ka uku ole. I ka hooholoia ana e ke Senate, ua ae aku au i ka pakui o hookahi haneri d.ala wale no o ka mahina, oiai nae e ukuia ana lakou ma ka $250 a hiki i ka S5OO o ka mahina me na hoololi e ae i kela wa o ka ma'i bubonika Kekahi keia o oa ninau ano nui i haawi mai ai na kanaka ia makou i ka hanohano. E īke ia no keia bila ma ka aoao 271 o ka moolelo 0 ka Hale o na LunamakaainanH. Elua'—Bila Helu 30 e like me īa 1 hoakakaia ae la maluna, he bila keia e hoolilo ana i fce kula o Lahainaluna i kula kiekie no na keiki a ka poe ilihune e kuokoa mai ka Oihana Hoonaauao, .e kohoia i Papa K.abu Waiwai no ka hookele ana i home hoonaauao no ka ponō o ka poe hune ms ka ike kiekie ma ka noonoo a me na bana lima. E ikeia no keia bila ma ka La Hana 14 o lee Senate, aoao 136 o ke Senate a me ka aoao 221 a me 284 o ka Hale o na Lunamakaainana. Ekolu—Bila 81 o ke kula kiekie no keia Teriton malalo o ka hooponopouo ana a ka Oihaha Hoonaauao me ke a'o pu ia ī ka ike kiekie na mea kdni a me lia rke himeni. Ua hoakakaia ma ke aaaav?ui Kumo o kakou, no keia kula. I keia wa ke ku nei ma Manoa ma ka īnoa Coll&ge of Hawaii (Kula Nui o 'Hawau), ua Hon. Wiliama Kuelo keia bila a lilo i Kanawai i kona kau. Haule ia kau ī ka hiale o na Lunama kaainana i ko makou kau E3 ike ia no koia bila ma ka aoao 325 o ka moolelo o ka Hale. Eha—Bila Ilelu 33 o ko Senato he bila keia no ke kanaka ilihune Ma Amenka Huipuin, aole e paa wale ia a lawe wale ia aku kona uku htma ina oia wale no ka pono j «> kona oln ana a me kona ohana. | Ma keia bila lielu ;J3, aolo « paa waJo ia ka uku hana ma na ano a pau. XC iise ia uo keia bi.a uia ka aoao 248 o ka moolelo o ka Hfile | O keia wale no ka'a wahi ka.iawai i ola ī ka Hnle o na Lunamnleaaioana. I-Jiki imua o ke ltiaaina S B. Doie, a hala na la ho umi lilo i kanawai K ikeia no ma na ka - nawai i liooholoia i ka makahiki 1001 (Sas B .on Laws 15301) ma ka noao 27 oia huke kanawai, k«nawai helu 17 oia huke. Mahope mai nei na kekahi lima aloha ole, ua hoopauia ia kanawai a*u, a ua nooholoia he kanawa) e paa ana i ka nku hana o ka mea ilihune Klima—Bila helu 57, he bila ia e heounaia na opio i hemo pono mai kekahi oiau kula kiokie mai o keia Tenhon ĪX m ka Ain a Mnkua (Amerika H uipuia) iloko o »a kula kiekie ma ka huli ana i ria ike like olo; inri i holo keia bila i ka Ilele, mai ul W a inai a inki i keia wa, ina na nu i na kana I. naauao iwaena o keia Lahui Da ,° 110 ka hooponopono ana i na mnaii «no nui o ke au o ka

manawa e nee nei a me ke alakai ana i keia lahuikunaka i oa ooea u pono si Ma ka moolelo o na kei ki Hawaii i hnli i ka ike aaa na aina e, aa kau ' aku lakou xx»a na kulana kiekie ma na ma na kulu kieKie a lakou 1 komn ni He mea no boi ia nana e hajjai i' keia iHhuikanaka ilumi, e like me ka Rev A.. Akana muu hana| maikai iloko o keia kuianakau-; hale O ka mea e pono loa ai na ' ke Aupnni ka uku anai na hooliJo a pau. E ikeia no keia bila ma ka aoao 310 n&oololo So-' nate a nie ka aoao 810 o ka Hale. Eia ka moa apiki aole he mooielo' 1 ileeio ma ka muololo o ka Hale' ro ka hooaee īa ana o keia bila ' Kono— Gila helu 62, o koia l>ila! ua ikeia ma ko aoao 87f) o ka «'oolplo o keia Hale ma ko'u inoa j Aole nae he nioolelo 1 loaa ia'u e ' pili ana i keia bila, nia ka mooleloj 0 ka fcfale». TJa manao au lie hila | keia e pili ana ī ka laikim kuai;j oiai. ua paio nui au i na mea e' pili ana i na laikmi me na Konn-i te o na Oihana Kalepa iike ole okeia kulanakauhale. Oiai he ka 1 nalima dala ka uku laikini ia wa, 1 mai na haleinu kope. na halekuaii liilii a pela pu me na halekuai' kukaa nunui o keia. kulanakan hale. O ka mea nui a'u i make enake ai no na halekuai kukaa a ,aie ria halekuai nunui, oia keia 1 hookahi-hapa-walu ma na mea a pau loa i hooliloia i ka makahiki e uku ia ae i ke Au— puni e loaa no he hookahi hanen tausani dala a oi i ke Aupuni ma waho ae o ka uku laikinū Ehiku—Bita helu 76 he hila keia no kekahi haawina kuikawa, e ike īa no ma ka moolelo o ka Hale, ao<)o 310 Ewalu — Bila helu 96 he b la keia e laikini ia na poe a pau e huli ana i ko iakou pono ma ke kuai i na holoholona iloko o keia Teritori. E ikeia no ma ka aoao 310 o ka moolelo o ka Hale. . Eiwa—O ka. hila hope keia a'u i hiki aku i ka Hale, oia ka bila helu_lo9. fle bila keia e hoololi a-oa i na kanawai auliau Ua ike au, ke uku piha nei n.a poe no lakou na waiwai uuliu iloko o keia Teriton, a o na "poe hvii nunui a me na poe waiwai loa, aole lakou i uku piha i ko lakou huuia wai— wai. i5 īkeia no keia hila ma ka aoao 501 a me 5U2 o ka. inoolelo o ke Senate o ka makahiki 1901, a ma ka aoao 465 a me 467 o ka Hale. O .ka eiwa keia o ka'n mau bila i komo i ka Hale. O ka bila helu 33 wale no kai jjuka mai ka Hale mai a hiki iooua o ke Kiaain» E llke me ia i hoike ia _ae la ma ka mahele eha. Me keia ka nee a'na o keia bila a'u i fea . ®, ale ° Lunamakaainana. B ikeia ma na aoao like ol« 4 i ho ikeia penei: Bila helu 29; aoao 26«, 271. 281 362, 369, 391. 449. ' ' Bila helu 30; aouo 96, 13H, 1/5 180. ' Bila helu 31, aoao 322 325, 353 393, 470, 480 Bila helu 33, uono 140, 2-JS, 2G(», 277, 201 (I<aws L7. p»tfo 27). I3ila holu 59, aoao 87<j, 880 Aole moolelo. Wonn.te aoa<i 305 316, 810. Bila helu B'2; aoao hOl, H7'.). Bila helu 76; uoao 299, 31 f>, 392 Bila helu 92; aoao 47r>i 47(> Bila helu 109; aoao 4G5, 407. O kekalii o ka'u maa oloio lioo holo ano nui i hoikeia ma ka me; olelo o lee Senate txia lea Olelo Bo Titania. JK ikeia no Ix2 a ka La Hana BG a ma ka aoao 555 a me 656; penei no ia, ma ke ano nui: Olelo H ooholo 13 ui. He ololō hooholo keia e pili ana i ka Hui Mahiko o Waialua i ke oki wale i na laau, eli wale a me ka hao wale aku i na pono wai mni na aina Aupuni mai ia wa, me ke kauoha ana ma ia olelo hooholo i na 0 ku i ka howu, alailu, e lawe no ka Loio Kuiiinu ia mea imua o ka Aha. ( lilua—Ma ka l,a Hana 57, ua lawe mai au he mau 01010 hooholo. Ua koho na Benul<oa i mau Komite no ka hui ana aku me ke kia alna kekahi hana ano mii. O

ka hana ano nui aia lcomite a'u i ike ai no ke noi ann aku i ke kia aina oluolu raai oia e haawi euai i kekahi mau keena o be An|jujoi i na kknaka Hawaii nc> ka h«.okele uua. Kin ka pane m» ko ke kia ajna aoao "Aole au e ao, no ka mea, he lawe na hou hnnohane iwa,en-t o n» kannka Hawan 1 ke elala kipe nt> ko lakou mana koho a pela aku Kia ka manao nui o keia olelo hooholo, penei. E koho ia 1 ujan kotuite moiloko ujfii o na t?ale IDlua, no ke kono >>na aku i ke kiaaina e lioike niai om ■> Ila kumu kupono «na 1 hoali<-\\y, .11 1 na hoa himohnn,. ku Ahaololo, uo ka iubh, he mn.iii keiu e -ihai ana 1 k a īmia lunikiu o na ! .1 n;ika Hawaii 3 ka huli ana o. ke lta Q)ite nia olelo hooholo, aole he loaa o ke kiiniina, via w.iiho uaai <ua 1 ke Aupum nn ke K.xkauololo Kupa 1* hookelo. Na kM 1.,u--nakauawai jti um phery 1 kahea i Aha Kiure N ui, uo J. C) Cavter ka I ka huli pono ana oia Alia Kiuia Nui mu ja olelo hooliolo, aole 1 luuu ka. hewa i na hoa hanohano. Oa olino hou mai la ka maemae o ka inoa o ke kanaka Hawaii. K ikei» 110 ia olelohooholo ma ka aeao 568 a me 56tfo ke Senate ma k» Olelo JBentania. Olelo hooholo elua ma* ia La Hana 57 oke Senate. Olelo hoo h.olo e hoopauia o Mr Jonathan» Shaw mai ke Keena Auhau Nui o» keia Teritori, mamuli no ia o kona lawelawu pono ole i ka auhau ana. Oiai ua lona aku ia'u ma kana buke auhau ia wa. ua auhau n-ui lon oia 1 na wai-waipaa o ka poe īlihune a houuku loa 1 ka auhau ana ina hui nunui a me na poe waiwai E ikeia no ma ka aoao 509 o ka nuoolelo o ke Senate ma ka Olelo Berit.iniu I ko'u hui ana me Win. H \Vright ka Puuku 0 ke Teritori, uu noi aku au iaia epono no īaia e noi aku īa Mr J". Shaw e waiho mai i ka hana, alaīla, e haawi no au i ko'u kokua oia ka Puuku o keia Teritori. g e mea oiaio ua pau o Jonathari Shaw he naau pule mahope rnai Olelo hooholo i ke Kau Kaikawa, L,a Hana 29, aoa'o J45 a xne 14(5. Olelo hooholo, hooholoia. 3—E kukuluia 1 Kulu Hoopololoi mawaena o Kahuku a īuo Laie, a ua kukuluia ma no $15,000. 2—E hoomaēniae hou īa ke kulb, hoopololei ma Kupalama no na kaikanoahine no $10,00». 3—No ka hooponopono hoti nna 1 na hale a pau ma ke kula o Lahainaluna no $45,000. 4—Alanui Kalihi mai Kaiulani a hiki i Kilohana no $1,1500. 5—E hooloihiia ke Alanui Waina a hiki 1 ko Kula Eamtjhaißvha no $2<"»,00(\, 6——B hooloihiia ke Alanui Kula a hiki i ke Alanui Kainehameha Kha no $50,000. 7—Alanui l'auou no $10,000. B—Alanui Moi mai ke kaona aku a puni na Koolaulua a loaa. k<; Alanui'Nuuanu tnn knla noao o k« poli no $80,000. •'—No ka hoopono nim 1 na ala--11111 o Jwilfi no $2,000„ Jo—l ilina no ka po*! ilihuue no >hQ,O(J(). O kn. uialiolo t>kahi st me oliia, Ila hookoia. K na mukmunana īna ua ninuao oukou o ka'u i hana ai mn kia Hale o nii Ht*nate e likts ma ia 1 hoikeiiA ue ia mauiua, ua lawaia e ume mai 1 ko oukou hilinai ana no'u, alaila, ko kono aku nei au j ko ou kou oluolu n na Homo Hula, Demokala, Holomua, Lahui a me ko'u aoao kalaiaina Hepuhalika, e koho mai ia'u, no ko. mea, o ka pono a'u e hana ai be ponoia no na xneā a pau. Ke holo noi au ma k« kulana Lunainakaainana oka Halencj keia Kau e hiki mai ana Apa na Koho Klima ma kc;ia Kalarui o Oahu noi. Kua makauinana ina o pane naai kekahi aioa ia oukon he hoo punipuni koia mau mea a'u i hoi ko ao la malunu, alaiia, o hoolaha ao ma na ntipcipa i ko'u hoopuni l»uni imua o ko aleoa. Owau ilio no me ka oiaio, t>AVII> KANUHA.