Ka Holomua, Volume II, Number 8, 21 November 1914 — HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA

Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa.

Kakauia. e Olopana-Nui-Aki^a MAHELE ELUA, Hui o Kila me kona mau kupuna ma ka moku o ke,Keiki-a-Lua (-Oahu nei)—Ka Holo Ana o Kila—a—Moikeha no Tahiti. No ka irea, i kona wa i hoomaka ae onT me ka makaukau ana e lele mai maluna o kona enemi i makawelawela Ioa ai, ua maopopo mua iho Ia i ua kanaka opio nei ka kakou hi'apai'ole ka manao oia oni ana a ua eepa nei., _ . Nolaila, mamua ae o ka lele ana mai o ua nunui Kanewai nei e hooko i kana kuko palaualelo, eia ka kaua eueu ke ku aku nei me ka makaala a me ka makaukau no ke pale ana ae i - kana puumake i houluulu mua ai. I kela manawa a ua Kanewai nei i lele kamako mai ai maluna o Niu kona enemi oia koke no ko Niu manawa i hoohuli aku ai._j.kona kua imua o ke alo o ua Kanewai la. ī keia lele ana mai a ua ,Kanewai nei a kokoke e pilī mai ma ke kua o Niu, oia no ka manawa o ua Kanewai nei i kuwala aoao aku ai a waiho *na ua eepa nei iluna o ka ili iionua. Aole loa ' he hookahi mea iwaena o na kanaka e ku kokoke mai ana ma ka Iaua wahi e mokomoko ana i ike a maopopo paba i ke kumu 9- keia hina ana aku o Kanewai a <wai~ ho ana iluna o ka . ilihonua> koe w#lc no o Kila a me Pahaahuanui na mea e noho mai ana iluna o na unu i hooipiakaukau ia nō ke'lii. I kela wa o ke kino o Kanewai i wkla aoao aku ai 9. waiho iluna o ka ilihonua, a oia koke no ka manawa a na kanaka e kuku ana ma kahi kokoke ia laua i Iulumi iho ai maluna ona, me ka lomi a opaopa ana i kona kino mailuna a hala loa ilalo o na wawae. Oiai nae kekahi poe o lakou e ninau aku ana a e ninau mai ana ia lakou iho i ka i nui ana ae me keia mau olelo: "I aha iho nei Ia hoi oia nei? Heaha la hoi ke kumu o keia hina ana iho nei oia nei? Ua loaa *iho nei paha keia 1 ka o-ia?" a he nui wa'e aku na ninau o kela a me keia ano e

hofo )a iwaena o lakou ihfo, a ua komo pu mai la hoi ' ka aha'kanaka iwaena o keia nune ana no ke kumu o keia hina kamahao ana o ua Kanewai nei me kona hoopa ole ia mai e ke kanaka opio, eia iiae, he kuhihewalloa ia mau manao ana o ka ahakanaka pe!a, no ka mea, o oe e ka makamaka heluhelu kai i&e no na mea i hanaia aku maluna o ua Kanewai net. Oiai ka Jehu]ehu e lulumi ana makna o ua Kanewai nei, me ka ninau ana a,niaau mai ia lakou iho me ka hoopahaohao loa ia o ko lakou mau noonoo; ,ua hele aku_La ua kanaka opio hoeepa nui wale, a o ke keiki hookalakupua o Tahit taiareare, ka mea hoi nana e hoopohihihi nei i ka noonoo o ka ka e nune" ana,a ku ihola mahope o na poe e lulumi ana i ua Kanewai nei e waiho 1010 an&, ma o kona lele naaupo ana aku i ke kanaka opio, me kona manao kuhihewa nana no ka eha, aka, he mau manao kuhihewa loa kela o ua eepa nei, ,a mai ko io no paha ka manao. o ua eepa nei a ina i loaa pono aku ke kanaka opio i na umii wikani 0 Kanewai, eia nae, ua halahu kona mau manaolana,- e like "me ka kaua e kuu makamaka heluhelu i ike ae nei maluna. I ke ku ana iho o ua hookalakupua nui wale nei o Tahitttaiharehare, ua ninau aku Ia oia 1 na kanak*: * ''Heaha iho nei hoi keia a' oukou e lulumi nui mai nei maanei?" Mamuli o kela ninau i 'poha iho mahope o ko lakou mau kua, ua hoopuiwaia ae la lakou me ka hikilele nui me ka huli likfe ana ae e nana ma kahi o ka leo ninau i poha iho ai. A i ko lakou ike ana ae i ke kanaka opio e ku aku ana imua o ko lakou alo, o ke kokooiya a hoa mokomoko o ke kanaka poino e waiho oni ole ana iluna o ka honua, ua komo like iho la na manao hopohopo a maka'u iloko o lakou, me ka pane ina mai o kekahr kanaka iwaena p lakoli me keia mau olelo: ,C E ke kanaka opio lua ole o ka ikaika kilpanaha a kamahao ole! Aole ioa i loaa ia makou ka ike a me ka hoomaopopo ana i ke kumu o keia pilikia i loaa ai ia ianei." *'0 ka makou meā wale no i ike aku nei me ka hoohewahewa ole, oia no ko ianei kukaliki ana mai nei me k<s kalali ana akii nei e hopu ia oe mahope aku o ko kua." "Kia nae, iloko <oia pauleiki feia nei i ka holo ana mai nei e hopu, a i ple, e puili mai paha ia oe, mahope mai o ko kua me ka manao ana iho paha, pela iho la e paa ai oe a me ou mau lima i ka puiliial" "O ka mea kupaisfoaha nae a

makou i hoomaopopo mai nei aole loa i ike ko makou mau maka i ka mea i hanaia ae nei maiuna oia nei. He ike ana mai nei ka makou i ka lele ana ae iluna a wala mai nei ma keia aoao a waiho fina keia wahi, aohe om ael'* "Alalla, ua Hianao maoli ~no oia nei e waiho nei e po 7 i ma-lu mai o'u ma ke ano powa limaikaika!" wahi aua eueu hookalakupua nei i hoomaoe aku ai me ka hoomau hou ana aku 1 ke kamail'o ana aku: "O ka mea kupaianaha nae hoi a'u e hoomaopopo nei, e like me ka oukou i hoikeike īho nei oia no ka loaa kupaianaha' loa ana īho nei o keia poino iaia me ka lawelawe ole iā aku e ke kahi mea kino, eia. nae ka waiula oke kanaka la ke huai nei! ' Mamuli o keia hoopuka aaa 'ae o ua kanaka opio nei ī ka huai o ka waiula iwaho, oia ka mea nana i kōno aku īa lakou a pau e nana bou iho maluna o ua nunui Kanewai la. I kela nana ana iho a ka lehulehu e kuku ana malaila, ua ike io iho la lakou me ka T hoohewahewa ole ae, aia ka waiula oua nunui nai ke huai mai la ma ka waha ame ka puka-ihu. A ua like ka holomoku- o ke kahe ana mai ake koko me ke kololio o ka wai o ka piula o keia mauV e nee nei.

(Hoopukaia no ka pomaikai o ko Hawaii poe koiio balota.) . H£ KANAWAI ; No ka Hoomaopopo ana i ke 1 Kulana o na Oihana ame ke i ano o ke Koho £alota ana o na Lunakiai o ke Kalana o' Hawaii. i E Hooholoia e lea Ahaolelo o 7ee ! Teritove o Oawaii; | Pauku 1. O ka Papa Luna- 1 kiai o Hawaii e apoia no ia e' ehiku lala, o lakou apau e koho j balota ia maiwaena ae o na poe kupono i ke koho balota o ke' kalkna i oleloia no hookahi ma-' kahiki mamua aku o ko lakou { kohoia ana, o lakou apau e koho j ia. elike me keia: | Ekolu (3) mai ka Apana Ko- l ho Balota Ekahi. ( 1 , Ekolu (3) mai ka Apana Ko-I ho BaIota Elua. J Hookahi (1) ma ka Holo' Laula. j Ma keīa kau koho balota ael o ke kalana a o na koho balota apau mahope aku oia manawa,! eono oia mau lunanui e koho i& ma ke ano lala wale no, oiai hoi o ka ehiku i koho balota laula ia oia ka lunahoomalu a poo manahooko o ka papa i oleloia a e paa oia ia keena oihana no elua makahiki. O keia mau koho balota apau e lawelaweia no ia maluna o ke kulana i hoomaopopo ia ma ke kanawai no ,ke koho balota ia ana o na Iu-

nanui o ke kalana, koe? aku nar. mea i hoomaopopoia maloko a keia kanawai. Pauku 2. O ka Papa Lunakiai .0 ke JCalaiia o Uawaii i kukuluia eīike me keia ī hoikeia e Ioaa no ia lakou na mana apau r e lawelawe i na hana apau me ka paa pu akujiialalo o na mea apauj keia manawa, a i ole ia i keia hope aku paha i kulike me ka makemake o ke kanaw-ii o ! ka paoa lunakiai o ke kalana; ! aka nae hoi, o ka hoa i koho ' pono la e like me ka mea i ike • mua īa ae nei ma ke ano luna- ! hoomalu a poo manahpoko-' o ka 'papa 1 oleloia, e hoomalu oia ma na halawai apau a e lawe- ' lawe maluna o na hana apnu o ke kalana a hookele hoi ia mea me ke a'o a kuhikuhi o ka papa : i oleloia. j Pauku 3. ££ loaa no 1 ka ! Lunahoomalu a Poo Manahoo- > ko o ka Papa o na Lunakiai o • ke Klalana o> Hawaii ka jiku o j Ekolu Tausani ($3,000.00)Dala no ka makahiki hookahi y ! ma ka uku mahina, a e loaa īaI ia me kona malama pu i keena ' oihana nona ma ke poo»-kulana— ' kauhale o ke kalana i oleloia. ; Pauku 4. O kela ame keia ( lala o ka papa luiiakiai, koe aku 1 ka lunahoom-alu ame ka poo* manahooko a i hoomaopopoia j hoi kona uku ma ka Pauku 3, e pk>aa no iaia -ma ke ano he uku 1 no kana hana ka huina o Eono ! Haneri ($600.00) Dala o kaL • makahiki, a e ukuia i kela ame keia mahina. 1 ' Pauku 5. O na hakahaka a j pau ma ke ano he Iala o ka pa— pa lunakiai i oleloia e hoopihaia ! no ia no ka manawa i koe ma I ke kulana i hoakakaia e ke ka— j nawai i keia manawa, a i ole ia i keia hope aku paha. • Pauku 6. O na kanawai a. ! pau a hapa paha o na kanawai , i kuiike ole me keia kanawai, ( ma keia ke hoopauia nei. | Pauku 7. E mana no keia. jKlanawai i kona manawa e apo1 noia ai. | Aponoia i keia la 19 o Apeilila, A, 1913. | WALTER F. FARIA, Kiaaina o ke Xeritorc j o Hawaii. I . . | Ua aloha mai ke Akua i ko ke ao nei. | * * * 1 E ao o lanakila ka hewa ma- | luna o ka aka, e hoolanaj kila i ka pono. I * * * i O ke aloha i ke Akua ka ma- , lama i Kana mau kauoha. : * * * - E hooma&aulii, ke a'o a ka. ! Holomua. j * * * 1 E loaa no ka Buke Moolelo Ka Nani O za Home ma ko . makou keena nei, he 15 keneta o ke kope 50 keneta o ka mahina. E hoopuka ia ana i keia kakahiaka Poaono ae.