Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 16, 18 June 1856 — BILA HAAWINA NO 1856 ME 1857. [ARTICLE]

BILA HAAWINA NO 1856 ME 1857.

E hooholoia e ke JUii, me na ’IAi a me ka Poeikohoia o ko Hawaii 'Pae Aina i akoakoa iloko o ka Maolelo kau kanawai: Pauku l. E hookaawale ia a ma keia ua hookaawaleia na dala Ewalu Haneri Kanalimakumamakolu Tausani Ewalu Haneri Iwakaluakumamalua me na keneta he kanawalukumamalua, mailoko mai o ka loaa o ke aupuni i keia makahiki, a noloko hoi o na dala i keia wa a e komo mai ana iloko o ka Waihona a hiki i ka la 31 o Maraki, M. H, 1858, no na lilo kupono o na oihana o ke Aupuni, a no na hana e pono ai ka lehulehu, a no ka uku aku i n4 koi ana i olelo ia maloko nei. E ukuia hoi na dala a pau i ku i ka ūku ia, aole nae i kaa, ma ka Bila Haawina i hooholoia i ka la 13 o Augate, 1855, ua hoike ia ma keia ma ka lalani o Koena Haawina o 1855, e like me na kumu i haawi mua ai*i, a o na dala a pau i kakauia ma ka lalaoi o Haawina no 1856, 1857, e ukuia no o like me ka olelo malalia. KO KA MOL - |69,IOO—Penei: ■Kmu Huwlni. Haawina no - 1855. 1856,1657; No ko Aiii Nui, hui me ka hanohano Alii a kona poe kahuna lapuau #32,000 11 ka Mea Kiekie V. Kamamalu * . 4,000 “ “ L. Kamehameha * . 8,000 ** ka pahale Alii a no ka hana hou ana ihale * Alii 7,000 “ na lilo o ko ka Moi mare ana a me ke kaapuni ana 8,500 (< ka Moiwahine i manao ia 4,000 “ “ kane rpake ; ’ 8,000 “ ke tfhkauolelo a ka Moi * 8,000 “ C. Knnaina, Hoa Kukakuka .1,600* <c J. Kaeo “ “ 1,600 fi B. Namakeha “ “ 1,600 ic K. K^|^Mrav; << “ 1,600 fi o ia Aha * 1,000 “ kāl$Uh keia lilo 800 ■ KG KA OIHANA KALAIAINA. , #8.000 if ke Kakauolelo mua 4,000 iC ;> f< lua 3,000 € * • • % ekolu 1,600 Ci kaap £iai a me na mea lawe palapala no llp'keena aupuni 8$2 fi aina ana • • • . 2,000 c< kel&aiaa, Oahu 5,000 fi f< Maui 3,000 if <# Kauai 2.000 if fi wahine o Hawaii 2,000 ff f< o Hawaii mua 50 f( ke Kakauolelo o ke Kiaaina, Oahu $. 800 fl <f “ oMaui . 800 ,f ,f ,f “ oKauai • .500 ff f< ,f f< wahine, Hawaii 166 80 . 4^000 <f ka oihana kin'ai ahi o Honoluh» ? 3,600 * f ka Makai Nui o Kauai, e nana ana I na hale paahao 1,690 ,f ke.ola o na lawehala, a me ka loaa o ka lakou hana * lO.OOO ,c na Makai Oahu, a no ke Knkauolelo o ka ' , Ilamuku, aole e oi aku i #1,200 no ka makahiki .36,000 lf ka luna o ka hale paahao, aia paa ka Hale Paahao Hou 3,000 ,f na Makai o Maui, a no ka Luna Hale Paahae, aole e ui aka o #800 o ka M. H, 13,400 ff IMa Makai oKauai me na iuna hale paahao 2,400 ,f Hawaii <•• 8,000 Kakauolelo o ka Makeke o Honolulu 2,000 * **ka Luna Hale Leta o Honolulu 3,000 ff na mea palapala aha hoomalu »me apana 1,000 ff na mek palapaia a no kela lilo keia lilo no kaoihana . • 2,000; (f ka poe haii laia ma Kauai 306 ff ,f ff Oahu 400 Cf *• cc Maui 600 «« •• «« | onn if ke kuai*aoa t ka ff Pahu hao” 'ōOO

O KE AUPUNI. $25,600 —Penei: , Koena (laawioa Haawina no ' v ■ 1866. 1856, 1857 No ka Puuku Paipalapala $4,000 „ “ ka poe paipalapala. pai ana.humuhumu ana • i na kanawai, a nokepai ana meka wahi nna i na palapala no ke aupuni # 18,000 “ ke kuai ana i na mea paipalapala, bo kela lilo no keia 1,600 “ ke kuai ana a me ka lawe ana'mai.i mea pai hou . * 2,000 A e ukuia na loaa a pau iloko o ka Waihona. KO KA OĪHANA NO KO NA AINA E. $17,873 71—Penei: ' No ke Kuhina $8,000 V ke Kakauplelo 4,000 na leta aina e, mea palapala, kela lilo ame keia 1,200 ke Komisina o ke Alii ma Ladana V 1,600 na Jilo hale*hana o ko ke Alii poe luna ma . n« aina e 1,200 “ kfe koena aie ia J. J. Jarves no ka holo ana 1849 # 873 71 “ka uauhi ana iAa pielo - 1,000 KO KA OIHANA WAIWAI. $49,664 06—Penei: " V No ke Kuhina • ’ $8,060 “ ka luna kakau raoo aie no ke aupuni 4,000 “ “ Dute Nui v 6,000 “ “ “ amo ka lima awa ma Lahaina 4,000 “ ke Kakauoleloo ka Lona Dute Nui 4,000 “ ke kia* Hale Dute,' HonoluIu 2,400 “ “ “ Lahaina ■ 1,600 ke kahu nkana Hale Dute, Honolulu kela lilo keia lilo o na Hale Duie, me na Hale Luna Awa na Kukui*ma Lahaina . i Hale Dute ma na awa e ae a Auhau, Kona Akau o Hawail “ Waimea,IKauai o na JLuna Helu ; na Kea palapala a na Luna Auhau a me na Luna Helu na* 137 60 60 37 2,000 2,000 500 4,000 9.000 1.000 “ na mea palapala a no kela lilo keia lilo o ka oihana l,i)00 KO KA OIHANA AOPALAPALA, $121. 700—Penei: No ka Peresidcna o kā poe kahu hoonaauao $7,006 “ ke Kakauolelo ona . . ; 4,000 “ na mea palapala, pepa pai hakahāka, kela mea a keia no ka oihana 1^600 “’ke Kula Nui, Lahamaluna 8.000 *“ na mea hana no ia kula 200 M ke pai ana i na buke no na kula 2,000 I u na kula maoli, o ka auhau kula a pau i manaoia he # 80,000 j u ‘l:; kula kulanakauhale o Honolula 3,000 “ na kula Knelani 16,000 “ ka laau lapaau, mea haawi wale 600 KO KA OIHANA KAUA " $60,000 —Penei:. * “ ‘ No ka uku nna i na koa, no ka pauda a oo na hale koa $60,000 KO KA OIHANA KANAWAI. $106,714 73—Penei: No ka Lunakanawai Ahakiekie $10,000 “ke kokuaL. Kanawai “ mua 6,000 “ “ “ lua 4,000 “ ka LunakanawaLHooponopono Hooilioa ma Honolulu • - 4,000 n kaLunakanawai Kaapnni, Honolulu, Oahu 2,000 “ *• Kaolau “ J.% ooo “ “ ■* Lahaioa, Maui 261 01 - %000 “ “ “■* “ Waikapu “ 2,000 “ » “ “ Hilo, Hawaii 166 66 2,000 •• •• •• Kona •• . 400 2,000 •• •• •• Kohala " 198 88 2,000'

Koena Haawiaa. Haawina no 1865. 1856, lt57. No ka Lonakanawai Kaapuni, Kauai . 3,000 “ ke Kakauolelo o ka Ahakiekie * • 4,000 “ “ elua o ia aha 2,400 “ “ Ahakaapuni Apana 1, Oahu, ke halawai ia aha 250 “ ke Kakauolelo Ahakaapuni Apana2 1,000 “ ‘ %' "'i 600 «• «« «* 4 500 “ ka Loio, Apana Oahu 4,000 • “ .«« , “ Maui 3,000 “ “ . “ Kauai 600 “ “ “ Hawaii 333 36 1,600 «* ka Lunakanawai, Hoomalu, Honolulu 4,000 •* ke Kakauolelo a Maheleolelo aha Hoo% malu, Honolulu . 1,400 •« ka Lunakanawai Hoomaiu Lahaina 2,400 » “ Hilo 250 17 2,006 ** * “ . Apuna Puna, Hawaii 76 600 *« *• “ Kau *V 75 600 *« “ . ** Kona Hema ‘* 62 60 600 “ Kona Ak. “ • 96 88 600 “ “ Kohala H. “ 87 50 700 “ “ *• Kohala Ak. ** 62 50 500 «• *•;... “ Hamakua “ 75 600 '««.■ ■ * r * “ Lahaina Maui -1,000 “ “ ** Wailuku 238 88 800 «• v’-t M ** Hamakua “ 700 «* , «■« ••■. “ Kahakuloa ** 600 ■ “ “ Hana “ , 76 . 600 •« «• •* Kaupo “ j 76 600 “ •* “ Honuaula “ 3Q0 60 ’• 600 •• •• Molokai 10& 800 “ r “ • «* Lanai a 4^0 •« «• •’■** Honoiulu, Oahu 2,400 ■ '•■«■. ’ «• •• Waikiki ", . * f -2,400 “ •?■;.. •* • Ewa V' 600 “ ‘ “ Walanae “ 600 . :*^-v/■•■;;■’■■ “ Whialua 4(00 "•“'•■ ’ *• ‘* Koolauloa “;; ; •« ’ •• v•• Koolaupoko ** # ° \ **/ ; ■•• ** Waimea, Kaoai, • “ •• " r •• Hanalei “ 62 60 * “ •• Koolau “ 400 •V •• “ Koloa ** 88 600 •• ' ■' “ •• Puna •■■ .?• * 600 •• •• ■ “ Kiihao • v' , . 300 «« na lilo o ka Ahakiekie,ke kikooke Kakau- « ol&o/ 6.000 “ na lilo o ka Ahakaapuni, Apana 1 1,000 «• “f.. <« *« 2 2,800 •• V w : “ ** 3 2.000 ■ >• «• “ 4 1,200 ** na mea palapala o ka Ahakiekie a me.na Ahakaapuni, na ke Kakauolek) o ka Ahakiekie e kuai x 1,200 «• ke pai ana i na olelo Hooholo. o kaAhakiekie a me Ahakoikoi . 600 ** ke kuai ana i na buke oihana'kanawai 600 ** na lilo i ike mua ole ia no na hoopii Karaima, e uku ia ma ke kikoo o ka loia apnqa, me ka Aponoia e ka Lunakanawai Kiekie 1,000 KO KA BURO NO NA HANA HOU. $246,204 94—Penei: No ka Luna Hana Hou aia i ka maoao oke Kuhina Kalaiaina $4,000 “ ka uku i na Luna Alanui I43L94 7,000 “ ke kuai i na mea e lako ai, a o ka k>aa mai ke kakau ia ma keia « 10,000 11 na lilo o ka Buro 1,000 “ ke kuaijana i mea hana alanui 1.400 “ ke kapiii hou ana i na hale o ke Aupnni 4,000 •• ke awa*o me na uapo, Honolulu 10,000 •• ka elt ana i ke awa .o. Honolulu, kukula • • «, ana i ka pale kaL a mo ka ell ana i ka . • . Mkn. •■*■ 100,000

Koeni Haawinm 1855. *< < t No na alanui me na olahaka mawaena o HonoIUlu a me Waialua “ ka Hale Dute a me ka Hale Hookolokolo ma Lahaina “ ke kukulu ana i ka Hale Paahao maOahu “ na Uapo;.me na Hana Hou e ae ma Waikahaluiu, a no ka wawahi ana i kh Pa- - pu, a ia mea ’ku ia mea ’ku •“ ka hale Pauda, Honolulo na poino alanui . . ' “ ka hana hou ana i na kio wai ma Honoluhi, a rae na rr.ea wai “ ke kuai ana i ka uapo o Lanai pu me ka uku hoopanee la 6 o Mei a i ka la i hookaai’ai ' na Alahaka, Hilo, Hawaii na alanui Puna, ke “ Pali Waipio “ Kalahuipuaa a i Waiekolu, Haw. “ Mauna mai Hilo a Waimea, Hawaii, $500, a me na bipi hihiu eUma haneri palua ke dala ke alanui mai Milolii a i Kahuku, Hawaii *• “ Kapoho Kuimaile a Kaloko £ona akau, Hawaii ka uapo ma Koihumoku ke alanui Waimea a Kohala “ Kawaihae a i Kohala ak. ka Palekai, Kealakeekua,. Hawaii ka Hale Hookolokolo “ " “ kaMouo ma Kawaihae *“ ka līapo ma Kohalalele alahaka, Waiehu r .. • “ ke alanui ma Alaloloa “* “ “ . . Lahnina a i Kaanapali, Maui “ ka Waipiula ma Lahaina’ ** Hale Makeke << «( (t Cl t( (< << t< t< (( Maui «< <( n Cl Huwiaa io 1858,1867. 1,200 7,000 20,000 J 6,000 1,200 2,000 10,000 4,250 2,000 1,000 100* 1,000 1,600 2,000 “ kji Hale Makeke “ tr fca*alahaka ; , Kipahulu 11 £**. ;• , Oheo “ ke Honuaula a 1 Hana 1 “ “ ma Knanapali “ ka Hahe Floolfolokolo n me Hale'Pahacf v a kukuluia mn kekahi aina aupuni,Motokai “ ke alanui tfki Kalaupnpa, Molokai “ . “ Honnlulu a Kaneohe maikalaau mile ekolu a i ka iho ana iialo loa i ka Pali o Nuunnu, Oahu “ ke Liliha i manao ia e hana, Oahu “ nanlahaka Koolaupoko ‘V “ ka Heleuniia; 4ic., no Waialua “ “ ke kao ma Wailua, Kauai , “ ke knai ann, a i ole, no ke kapili ana i mokualuie holo pili’aino, e like me ka mea i hoonoloia ma ke kanawai V : ■■■**' kela wea Ceia mea. $33,127 58—Pene», * ¥o na lilo o na Komiaina no ke Ofa “ ka uku makahiki no kauwapoo G. P. J«dd * aia no i ka manao o ka Moi a me ka Ahakukakukamalu ka hoolilo ana ,‘V kd uku o ka Pa o Pelley “ o Rikeke wahine «•• " *• “ Eseta Kipa “ ka aie ma ka buke helo STo ka*Poe HuiMahiai “ Ahnhui “ “ O Lima, Onhu * “ Mani “ •• Hawaii “ •• Kauai •• Ahaolelo 1856 “ \uku hoopanee no ke dala o ke AHi wahine mai lan. 17, 1866, a Mtr x 31,1868 uku o oa Iure no ka poe mifa .. 600 800 400 1,000 260 800 800 - ■& 900 ItM> w. 2.000 300 1.000 200 400 20,000 $1,000 2,000 2,161 46 1,600 480 •334 40 1,000 ; * 1,000 1.600 ; 1,600 1,600 800 6,000 «e %i hale no na kanaka n8otiima H< lulu 6,838 408 W.0M

Koeoa Haawioa Haawina no , . 1856, 1857. No na lilo o na lupa aupuni J HlaMaui nonahuke i hoo- ’ iliia’ku ika makahiki 1855 6 76 ’ “ ke koena uku o na luna ‘ nana hale paahao, Kauti- — 200 I “ Kapuniai, koena ukp 10 1 11 Poloiei, poino alanoi 4 •* Kaaloa, Hanalei 25 tf< ka luoa malamahale paahao ma Nawiliwili, Kauai 52 95 ** ka luna malama no na lawehala Wahine, Kauai 12 50 ** Mr. Wiilemann, koena . ’ np ke kukulu ana i ka aiahaka, Huleia 99 09 •* Ka/nakahelu o Kauai, . koena uku 25 •' ke koena aie i ka lunakanawai apana o Koolauloa i ka makahiki *I851. 68 34 “ S. P. Kalama no ke aha t aioa ana ■%. 225 Pauko 2. E kakau ke Kuhina Waiwai ma ka aoaoo na loaa o ka HilaHaawina o 1855, 1 na kofena a pau i haawiia ma ke kanawai l aponoia Augake 13, 1855, aoie nae i ukuia a , hiki i ka la 31 o Manaki, 1850, aole hoi i kp- • mo iloko aka Pauku I o keia kanawa,i mala- ; (a o ke poo Hoena haawina 6 1855, a e inaaaoia ua hiki ole ke kii aku ia mau da(a ē pono ai no na kumu i haawiia’i i kinohou.. Pauku 3. E uku mau no ke Kuhina Waiwai t na uku o na iuna i oleloia ma keia kanaw|& a me na koa a me na makai ma ke ano (ike {m aHfe ko loko nei, n hikl i ka fh 3(1 o |uae, 1858. k% hopholo ole ia ka Bila haaw&ae'oemāmua * Mk keia i ua ae ia kel Kuhina Waiwai ke akf i na dala i haawiia n|a £lkia*lri& pa hana e pono ai ka lehuleliii,. a i kh}a, mamua maio ka U 30 o lune. 1858? Bta hoi kekahi. ina aole i hui ka haawinā e pāa ai i kekahi hana x g r* ono ai ka lehulehu, a he mea ia e pono m a lehulehu ke hnna ia a pap, alaila, e hiki ia ia ke uku aku i na dala hou aku e ponoai akā, na ke Alii a me na Kuhma e olelono ia uku hou ana, a ma keia ua kuuia maluna o ka oihana, e piii ai ia lilo, ka hoike liilii i ka Ahaolelo e hiki mai ana,no ia uku hou ami. Pauku 5. Aole loa e (tu i ke kanawai ke uku aku, aole hoi e ae i ka ukuia’ku kekahi da(a mailoko ae o ke Waihona, no na kumu e ae, o ko keia kanawai wale no, a hooholo ia ka Bila Haawina hou. hka hot, e hiki no i ke Kuhina Waiwai ke ul0 %ku, i kela manawa a i keia manawa, mqt u haawina ole, a kaa.na dala aie ma ka'hilke he $334 49, a me na # dala a pau a ke kanawai i olelo ai e waihe wale no lnaloko o ka Eia bot kekahi, ina e .puka mai ka mai luku, a o ke kaua, a o ke kaua ia niei, a o ka kipi, a o ka mauao pilikia koke no ia, alaila e hiki no i ka Moi a me ka Ahakukakukamalu ke haawi i dala kupono i kela piiikia, a no ka hookaa aoa i mea i ae ia i ke aupuni, no k» malama ann i ka inoa maikai o ke aupuni ma kona launa ana me r.a aupuni e. Eia hoi kekahi, iH he pilikia kupono i ka holo ana o kekahi i luoa ma kekahi aupuni e, e hiki no i ka Moi a me kdna Ahakukakukamalu ke haawi i dala no i* holo ana/aole nae e ol aku i na lauaani % -e hofke liilii ke Kuhina Waiwai i fen Ahaolelo e hiki mai ana no na dala a pau i ukuia o keia elelo* Pauku 6. No ka mra, aole i hookomoia

ma ka bila Kalaiwaiwai o ka M. H. 1855, kekahi haawina no ka iuna nana Bqke Helu, a no ia hoi aole i hnna ia oihāha; nolaila, ua hoopono ia ka hoolilo āna’ku ojCe‘ Kuhina Waiwai iā mau dala oia mau haawina, me ka nana ole ia e ka luna helu, a ua pono no hoi i ke Kuhina c hookaa aku a e hoolilo aku i na dala o na haawina <rkeia £ila Kalaiwaiwāi me ka mana ole ia e kekahi luna nana Huke Hehi, me ke kue a me 1ceiruē~oIe paha o keia hoolilo ana i na kānawai e ae ana a pau. ; Ua aponUla i keia la 9 o X»me. KAMEHAMEHA. Kaahumanu.