Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 23, 6 August 1856 — HE KANAWAI NO KA AUHAU HANA ALANUI. [ARTICLE]

HE KANAWAI NO KA AUHAU HANA ALANUI.

E HoouoLpiA e Uo Alii, nio im■’lii u rno ka fjt)oikolioia o ko Hawaii pie aina, i akōa-| Uoa iloko o ka Aliaolelo kau kanawai: • '- j Pauki; 1. Eouo la liana ka auhan hanai maluna o na alanui i kela naakaliiki a i keia inakaiuki. ' Kwulu lim u hana io ke heluia, oia ka la hana hookahi. ... . I Pauku Ma koia kanawai o pili a ualioo-| pili ia no ka auhuu hana nlānni, i kela kane; a i keia kane e noho ana inaloko o koia a.n-j puni innwaona o na makahiki he urnikun»n-ij wiaono a. mo kanalima. i 3. Eia walo nr : ka poo pakele i ka: auhau alanui: O ka Moi.ke Alii, o na luna| nui ā me oa kanikela o na aupuui o, a ino na[ kuinu aP ko hana mau lakou, o ka poe kinai; ah» i hooiiohonohoia e iike rno ke kanawai, o| na pupulo a me na oopa; a me ka poe hiki. ole ke hana no ka inai loihi. . . . Pauku 4. Ma keia kanawai ua ao ia ke Kuhina Kalāiaina ke koho i liina nlanui, aole] e emi iho i ka pakahi no kela apana keia apana auhau npuni keia nupuai. | Pauku 5. Aiano i na luna alanui ka hoo-j ponōpono i ka hlna aupuni maluna o na ala-; Hui; holopapa, a ma na aln loa a pau o ko la-j kou apana iho me ka hoolohe nae i ka olelo! a ke Kuhina Kalaiaina. I Pauku 6. Na ka poe luna heln o kela apana o keia apana ajuhau, e helu okoa i na menj n pau ke ku i ka auhau alanui, aple nae ho| yku okoa no ia helu ana a ē hookoino lakoui ia helu maloko o ko lakou lioike ihnna o na! Kianina oko lakou mokupuni. ’* : PaUku 7. Euhiki no i kela moa a i kein| raea i ku i ka auhau alanui, ke pani mua rna. ke daln no ia hana i ka manawa e hele maij at ka lnna auhaii, a 6 kona hope paha, a e| hAawi Ā iaL i elua dala; aka, ina aole e pnni| koke kekahl i ka manawa e hele mai a» kai Ihna auhau, nole no hoi e aeia nia e pani. ei hana no dia i na la hana e like me ke kana-i wai, a i ole ia, e kena nku i kokahi e haha ma kona hakahaka. . Pauku 8. Na ka poe Luna Auhan, ma ka )a hope o Nov*emaba, i kela innkahiki a i keia, a māmua paha o ia. 1n, e ohi, i nā dala Vhāi kela a 6 kei'a e’k i i p«»e olulolu ika pānfaha f 'i ka auhau nlanui a e uku aku la-

k«u i kcKiaainn o ka mokupuni o ka apanā 0 Inkou, a kaa na dula a lakou i ohi al o ke1a anoma ka la mua o Uekemaha i keln makaliiki a i keia makahiki, a e waiho pu no hoi 1 ka papa inoa pololei o ka poe i uku ole i ka auhau alamii i kakauia e ka Luna Helu. I’auku S). Na ke Kiaaina e haawi aku i na L na Alaimi o 'kela upana a o keia apana, i na eliila auhnii alanui, a ka luna auhau i ohi ni ma ia apana iho a e haawi hoi i na luna alamii i ke kope o ka papa inoa a ka luna auliau i lioike ai po ku poe. i uku ole. ina ko dala i ku auhau alanui. * i Pauku 10. Na ka poe luna nlanui e uku| aku i nu dala auhau alanui maloko o ko lakou apnha ilio, n e hoike aku i ke Kuhina Kulaiaina, ma nai Kiaaina o na mokupuni o ko lakou apana iho,. no na dala a lakou i uku aku ai no ka hana hou ana i na alanui me tid pepa hoi kekahi e hoike io ai. Pauku I I. Na ke Kuhina Kalaiuina e kii aku ma ka Waihona dala o ke Aupuni i na dala a pau i hookuawaleia e ka .ahaolelo no na alamii, a e hhkwi aku i na lona alanui e hana e like me kona kuhikuhi ana, a e hoike mni iaia, na luna alanuino na daia iilo e iike ine ku olelo ina ka pauku umi. Paūku 13. E hiki no i na luna alanui ke koho i pne hope no lakou malokh o ko lnkoAf apanu iho, aole naee oi aku i ka hookahi no na kanaka ku i ka auhau he kanalima iloko o ka apana, nole nae e ukuia lakou, o kn hana ole i ka hana alanui ka lakou uku. Pauku II}.. Ma ka la kanakolu o Dekemaha i kela makahiki a i keia, e hoike aku kelaiuna alaiiuikeia luna alanui i ke Kuhina Kalaiaina, ma*ka palnpula i.ka hoike liilii no kana hana ana iwaena o ia makahiki, e hoa kakaka aha i ka nui o ka poe"i ku i ka hana alanui, maioko 6 kona apana, i ka.nui o na la a lakou i hana ai, i ka nui o na dala i loaa ia lakou mai na Kiaaina mai i ka nui o na dala i koe ma ko lakoii lima i ka hoomaka ana o ka inakahiki i ka nui o na d»la i lil - ma na hana, a i ka nui o ke koena ma ko lakou liina i ka In o kona hoike ann, i ka nui hoi a me ke ano o na mea hana o ke Aupnni, e waiho ana me ia a me kn nui o kona niaii la hana. 4 - Pauku 14 A hiki mai keia hmke ana,,o loaa i ka lima alanui i kn uku kiipono i ka manao o ke Knhina Kalaiaina, noloko mai o na hauwina dula a ka ahaolelo i hookaawaK ai no ia Oihana. Pauku I.o. O ka luna nlanui ,ohi dala pani no ka*hana alniuii a kekaiiimea ku i ka auha.u a hoohana «*le paha i ka poe ku i ka aiihau a pan loa, a kaa nn-'lii a me na hora a keia kanawai i oleio ai, ina ua ku i ka hewa imua o kekahi wai apana ma ka houkolōkolo ana, e Imoiikuia oi.i i na <I«Ia elima no keia hewa a no keia. hewa; a e liio nn dala hoopai o ia nno a paii i mea kokuai ku hann alnaui o ia apana. Pauku ii> Aole no e ku i ke kanawai ke koi nkn kok'alu luna alanui o kekahi wahi e hele ua kuuuku i ku hmn nia kalii loihe e

l * aku o na mile elima mai ko lakou hnle aku, jke ole e hooholoia pela e na kanaka o ia • apana i ko lakou halawai ana ma ke akea i mamuli o ke kahea ana o ka luna alanui no ; ia mea. Pauku 17. E hiki i ka luna alnnui, ina lio molowa a he hoohaunaele, a hoole liana kekahi o na kanaka hana, e olelo aku a e koi jaku i ka inakui.e hopu aku iaia imua o kejkahi luna kanawai apana, a nana no e hooipni i ua mea hewa la i ka haua oolea, aole e ,{oi aku i nu la elima, ke puka ole mai ke kuinu leupono i ka hoopai ole. Pauku 18. E ku i ke kanawai ke kuai na llima alanui me ka poe nana i hoolimahma i |kckah,i poe ma ka niHluma, r n ma ka inakahi[ki paha, ma ke ano pā.ni. i kā auhau*alanui i jka hana ana i kekahi hana ma na alanui a • paa, <a i ka hana ana mena kan a me na paluii a nie na inea hauu e ae, e like rne ka inea i holo, . !■ Pauku 19. Nn kela luna alanui keia l«ina alanui e hoihoi aku i ka inea i kohoia i kona hakahaka ma ka Oilmna, na palapaia waiwai a me na papa e ae no kana Oihana, ipela no na elala a pau ina kona lima no ia lapnnn, a me na mea pahana o ke Aupuni inaloko o kona lima. •| Pauku 20. Ina e lawe.ia mai imua o ke • Knhina Kalaiaina he palapala honpii ua kakauia he uuiikumainnlua o na kanaka o kekalii apaua, oia ka uuku, e hookaka Ikann i ka hewa o ko lakou liina alnnui !nia keia kanuwai, a e hoakaka pololei ijana i na kumu hoopii e hewā ni ka luiia al iiiui, aluiia, e pono i ke Kuhiua K«laiainu he hoolohe uo ia imopii, a i puku inai 'ke kumu knpono, e hoopau i kela luna u e }koho i kekalii e pani i kuiia hakahakn. | Pauku '21. Na kela kanaka keia kanaka iku i ku uuhau hana ma na alanui e hele ko:ke mai i ka hora i olelo mua ia, me kona Imakaukau i na mea .pahana no ia liana, u e iliana ikaika, e like me ka ololo a kn luna ; u;i ole e hana pela e hoopai ia oia e liko me ka ijole!o ma.Un Pauku U-mikumamniwa. ; I 'Pauku 22. O kela mea keip, mea ku i ka i'nulHin alanui, e pili no iaia ka nuhau alanni, ma koua apana kahi i noho ai oia ke i hiki mni.ka la liana i oh-h» niāa ia n ka luna ohmni o in apanuj ke lako ole oia i ka palai pnla. n keknhi luna aianui e lioike nna ua >! linnn oin i kana liaua, a ua uku paui .ma Ualii-apaua e *ac. no ia makahiki; i* Pauku 23 lua e: noi aku, ka poe ua ku i •!ka nuhaii kino he knualima n keu o kekahi • apiina, imua o k«» Kianinā o ka mokupmii o t ūa apanā la, e woheiiia i alnnui u cj*n i'ni.ia Kekahi ahmui kuhiko ina iu apahn, alāila, i;e ku i ke ke koho keKiaaina, ! j»»rc l makauUau hn uinikunuunaiua n hoohoio no i;ka pono o ia huna i manapia. a nu ka lunq i al;m«'i e hooko i ka olelo e lakoii, Pauku 21 Ina e hanaiaPekahi alanur e me ka olel* ma ka pauku iwakalun-far* e manno ponoia na kulhana trni» ; wai okela men a o kein mca %uluanā ma ka

aina kahi e manao ia e hete ua alanui la, aia holo ka manao e hana i ua alanui hou la, e like me ka pauku iwakaluakumamakolu, alaila e kau koke ia ka hoolaha ma na wahi o ua alanui hou hoakaka ana i ka manao hana, a e kahea ana i na mea a pau, ke kuleana lakou, e hele mai imua o ka lunakanawai kaapuni kokoke, e hoike mai, a na ua lunakanawai kaapUni'la, e hooiii aku i 'ke Kuhina Kalaiaioa i kope o ia mau koi ana. .:•* # . •>,.; Pauku 25. Ekui ke kanawai ke koho ke Kuhina Kalaiaina i mau kamiaina ekolu, he poe pili ole ma kekahi aoao, na lakou e hooholo. i ke kumu waiwai o ka waiwai i manao ia peta e hooliloia no ka lehulehu, a me ka uku no ka poho ona inea waiwai, ( me ka noonoo pono hoi i kona pomaikai no ua alanui la, a o ka mea t holo ia lakou, oia no ka nui o ka uku ake Aupuni e haawi ai no ua waiwai la,

'aka hoi, e hiki i ka rnca waiwai kehoopii hou < ae, mai keia hooholo ana o na Kamisina ae, imua o ka jure o na kannka umikumamalua, (a me ka hiki pono nae o ka hoohalahala kumu e like me ka mea mau) i kohoia eke Kiaama o ka mokupuni a nona no e hooili aku i kope o ka olelo o ka jure ua hooiaioia, i ke Kuhina Kaluiaina, a e haawi aku hoi i palapala hoike i ka mea waiwai i pomaikai nia keia hooholo ana. Pauku 2G, A i loaa i ka mea waiwai ua palapala hoike la, a like rne ka hooholo ana, e lilo ka waiwai i- hoomaopopo ia pela i ke Anpuni no ka hana i manao ia, aole palapala e ae a na ka mea ia ia ua palnpala hoike la c lawe aku ia imua o ke Kuhina Kalaiaina, e hoopp.nopono ai e like me ka olelo ma ka pauku a hiki mai ana. Pauku 27. E hike no i ke Kuhina Kalaiaina ke hoōponopono pu me ka mea ia ia ka palapnla hoike, ma ke ano e pono ai i ke Aupuni i kona manao, ma ka haawi ana i ka aina e ae, no kn mea i lilo loa no ka lehulehu, a nana no hoi e hoike aku imua o ka ahaolelo, i kela lua makahiki a i keia, i na palapala hoike a pau de hiki ole iaia ke hooponopono ma ke ano o na olelo maluna. Pauku 28. E lilp keia i kanawai ma ka la hookahi o Januari, M.H., 1857. O na kanawai a me na hnpa kanawai i kue keia ua peu, a ma keia ua hoopau ia rro. Uif aponoia i keia la £0 o June, M H., 1856 ‘ KAMEHAMEHA. ■ Kaahumanu. ’ .