Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 25, 20 August 1856 — HE KANAWAI [ARTICLE]

HE KANAWAI

E holo lea ai ka oki ana o na aie, No ka mea, ua uui na hoopii hoonele in o kapoe mea aie pono, no ka hoolilo ana o ko lakoii poe i aie mai i ko lakou vvaiwai waiwai a pau ia hui, i kaawale ia a hiki ole ke hoomaiu a lawe inamuli o ka palapala ohi waiwai, a no ka mea, aole mea e pale aku ai i keia, o ka huna loihi a pae ,ka uku nui a me ka hemaUema o ka Oihana kau hhe wale no, a nolaila hoi ua. hemahema ke Kanawai. • .. .• Nolaila, E hooholoia e ke AIu me na Eu a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaoleio kau Kanawai: . . . . . Pauku 1. Ina i nunaia ka waiwai o kekahi maloko o na lima o kona panihakahaka a hope a luna a wuihona paha i hiki ole ai ke ; loaa a hoomalu no kona aie, a ina he naau aie! mai o hai ia ia, alaila, e hiki no i kelaa i keia o na mea ana i aie aku ai ke hoopii aku| nona, a i kouamanawa e haawi ai i.ka palapala hoopaa no na elala, e like -ka nni nie ka o ka Ahahookolokojo, e paiii no na koina a me na poho a ua Panihakahaka la, a hope; .a waihona, a.Luna paha, ke ko ole ia ka hoopii a ka mea hoopii a hooholo ole ia, alaila, e hiki ia ia ke hookomo maloko o ko-: na palapala noi i ka Aha, i olelo kena e hiki ia ia ka noi aku i ka makai waloko oi a olelo kena e waiho aku oia i ke kope oiaio ua hoikeia noia mea ine ua la a a hppe a luua a waihona, n i ole iā rna kahi e noho ai oia, a o lakou paha, a e kii aku 1 ua Panihakahaka ta 4 Waihpna, e mai ma ka a ma ka manawa hookolokplo i oleloia a i hoakakaia māloko o ua o]elo kii la, no ka hoolohe ana o ia hihia, a la manawa, a ia wahi ma ka hoohiki apa e h|i. aku ina ie ia i ka manawm i wāihoia māi ua hope]ama o na la, a i keia manawa paha, oa d«|m okame* |*|e aki» maloko o kona Ua*. ■ H* w«;o.»"5“*: nL t aie ka iaea i hoojpiiia,>a,«a i »im m

i ua kope In, e hoomaluia raa ka liina o ua Panihakahaka la, a Hope, a Luna, a' Waihona, a inea i aie i ka mea pule aku na waiwai a pau a me na ukanu a me na aie, maloko o kona limu, i mea e uku ai e like me ka loaa a ka hoopii ma ka hookolokolo ana, nole hoi o hoolilo ano e ae ia, e ua Pani hakahaka la, a Hope, a Luna, a Waihona, a o ia lohe, oia ka l»*he kuponn i ka iuea aku e hiki ai i ka rnea hoopii ke hookolokoloia knna hihia, ke ole ka mea pale aku he kamaaina no keia Pae Aina, a ua noho liuliu paha maanei n ina pela, e wailio ia i kope like ma kona lima, a i ole ia ma kona wahi i nolio hope ai a noho mua ai no hoi.

Pauku 2. E ac ia ua Panihakahaka la, n Hope, a Lima, a Waihona, ke noi mai pela, e kokua i koha mea e naha aku ai, ma ua hookolokolo ana la, a ina i hooholoia rna ke ano hoapono i ka mea hoopii, alaila, e pili i na waiw'ai a pnu a me na ukana maloko o na lima o ua Paaihakahaka !a, a Hope, aLuna, a Waihona, a aie, a i ka‘ha!pa paha o ia e lako ai no ia mea, ka hihia uku no ia, a o ka mea hoopii, i kona |»oi ana r olele ohi wai>vai, e hiki ia ia fce kauoha aku i ka Luoa nana e hana ma ia mea, e koi aku i ua Panihakahaka la, a Hope, a Luna, a Waihona, no na waiwai a pau a me na ukana a pau o ka mea paHe aku ma kona lima,- ka mea in ia ka pono‘e hookuu ia i kn laweia mamuli o ka palapnla' ohi, a c koi ako ohi i ua mea ale no kekahi aie paha 5 aie ra i-kā mea pale nku, i mea e uka ai a kaa i ka uku i hooholoia, a e pono i ua mea aie la e uku ia mea ; a ina ua haawi ua Panihakahaka la, a Hope, a Luna, a Waihona, ma kekahi ano, i na waiwai a i na ukana o kona mea e nana aku ai, maloko nae ja o kona lima mamua i ka wa i waihoia me ia ke .kope o ka paiapala, a i ole e hookuu a hoolilo ia mau mea ; kalaweia maoiuil 0 ka palapala ohi waiwai, a i uku ole ua mea aie lu -i ka Luna i ka wa i kiia’ku i kona aie 1 ka mea pale aku i ka manawai waihoia me ia ke kope o ka palapala, alaila c pili i ua Pamhakahaka la', a Hope, a Luna, a Waihona, a mea aie, ka uku no ia mea i hooho loia, noloko mai o kona waiwa» iho, me he mea la, o kona aie ponoi no ia, iua ua like pela ka mii o ka waiwai a ukana a aie paha, a i ole pela, alaila, e Uke me ka nui o ke kumu waiwai oua waiwai la, a .ukana a āie paha« Pauku.L Inā.e hiki ole maiua Paaihakahakā la, a Hope, a Luna. a Waihona, a mea aie i ka la, a ika hora, i oielo ia maloko o ia palnpala kukau i olelo iamaluna, a ina ua hele mai, a hoole oia i ka hai aku. roa ka hoohiki ana, he waiwai poha a ukana o ka mea pale kona iipiā a,mc auo a 4*u mu wa^iwai,, a, lje aie paha ua oiā » ka mea aiā, a ma ka.nuh ;»lājlā * popkplp* mn». m Wafon«, •owue,

mea i hooholoia, me he tnea la, o kona aie ponoi no ia, a me na koina ku i ke Kanawai, aka hoi, i na i ikeia ma ka hookolokoio ank ua emi ke kumu waiwai o na waiwai a me na ukana, a ua eini hoi ka aie malalo o ka mea i liooholoia e uku ai ka mea aie, alaila, e hooholoia e uku na mea i Oaniaaia e like me ke kumu waiwai o na waiwai, a me ka nui o ka uie, a ina i ikeia ka nele oka men i Gantsaia i ka waiwai ole a ukank ole o ka mea aie inaloko o kona lima aole hoi i aie ia ia, ulaila e loaa ia ia kona koina ku i ke Kanawai, aka, ina e hele mai oia, a hoohiki, a hai aku huna ole, no kona paa ana maloko o koha limh ka waiwai a ukana, a no kona aie uku i ka m'ea pale aku, a i ikea ika Aha, aole i\o ia ia ka waivrai u me ka ukana,-'aole hoi oia i aie pela, alaila e houholoia ma kona aoao, a e loaa ia ia kona koina ku i ke Kanawai. * y Packu 4. Ina ma ka hai ana e ua meaaie la ma ka houhiki ana, ua ikea ka aie o ka mea i Ganisiaia j ka mea paleaku, aha, aole i oo, a ukuia a hiki i kekahi mauawa e hiki mai ana, alaila e lilo ka olelo hooholo qria ka uoao o ka hoopii i.mea pili iua aie la a hiki, a i ka manawa e oo ai a ku i ka auhau ia. Pauku 5. O ka lawe ana’ku o kekahi mea aie, a o kekahi aie i aieia ia ia e iike me na oleio maluua, ma ka palapala a maka hooholo ana aku i ke Kanawai, mai loko aku o na lima o kona a Hopē, a Luna, a Waihona, a mea aie oia ka mea e hookuu mau ai ia ia a ia lakou i ka hoopii a i ke koi ana no ia tnea. . Pauku 6. £ pili aa olelo a kein Kanawai, a me na mana i haawiia maloko, »na Aha Hookolokolo Oihana mau o keia Aupuni, 6 noho nei, a e hooponopono hou ia paha ma keia hope aku. . . Paoku 7. E lilo keia i JCanaw»i mo ka la aku i aponoia e ke A1 ii•. Ua aponoia i keia ia 30 o lupe, M. .H y 1856. . kamehameha. Kaahumaku. 1