Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 35, 29 October 1856 — HE MOKEMONA HULI. [ARTICLE]

HE MOKEMONA HULI.

I ka la 20 o jOkat. nei a po iho, akoakoa nui na haole o* Honolulu ma ka hale pule o Polelewa, e lohe i ka olēlo a kekahi haole Moremona, • i hnalele iho n,ei i kela aoao e loa. He haole mnlihini keia, lie haole Beritania, a ua noho ma Uka, kahi o ka poe Moremona, ma Maunapohaku, i keia mau makahiki;-. he lunaolelo oia no lakou, a ua hoouna ia mai hoi i Hawaii ne», ē hoohuli i ko Hawaii nei. Ai ka holo ana mai, loaa ia ia ke kanalua, a hanlelē ia lakou. O Haika (Hyde) kona inoa. Aole i paa ka nui o kana oleio; no ka mea, be olelo loihi, aole pau i ka hora okoa; o ke ano nui wale n» keia m.alalo nei. Eia kekahi olelo ana, o na olelo a na Kahuna Moremona i hai ae ma kela wahi keia wahi, no ke Akua mai; aole na ke kanaka; aole hoi no loko mai o ka Eaihala, no ke Akua pololei maoli mai no. Pel;i ko lakou manao. > Aka, wahi nna, ua kue na olelo kekahi i kekahi; aole like. Nolaila hoole ke kahi Kahuna Moremona, i ka kekahi; ku kekahi i kekahi. Ina no ke Akua mai na olelo a pau, pehea keia kue ana? Kue anei ke Akua ia ia ilio? Ua heluhelu o Haika i kekahi mau palapala a lakou, i maopopo keia. Oia kekahi kumu o kona haalele ana ia iakou. Eia kekahi mnmua; mamua, hoole lon lakou i ka mare lehulehu; a mahope inai huii mai lakou ma ia mea; n« ka mea wahi a lakou, ua kauoha mai ke Akua ia Keo Kainika, o mare ina wahine lehuleliu. Oka ma re lehulehu no in o kela aoao. A o ka hua o keia mare lehulehu ana ma Uka, he awaawa loa. Aole o kanā mai oke ino.—Hoohalahala na wahine a ke kane hoo kahi; hoopaapaa ino; huhu maoli, a piiikia ka noho ana, oia ka hua o ka inare lehulehu ma Uka, ma kona ike inaka ana. Eia kekahi, o ke kumu o ka mare lehulehu ana, penei ka lakou olēlo, o ka wahine ka nani <> ke kane, a no'aila, aole hewa ke lawe nui kane i nani nona, a me ka hanohano. E like ine ka nui ona wahine ake kane, pela ka nui <> k«*na hanohano. Nolaila, l&wo nui na kane kuhihewn, i m.iu waliine, no lakou. Ao na wahine, konio Inkou iloko oka inare lehulehu no ke ola. Aole ola ke ole ka mare. Pela ka lakou nlelo ana. Aia ke ola o ka wahine iloko o ke kane ana. Eia kekahi; olelo ua haole nei, he nui loa ke ioo o ka noho ana o ka poe Woremooa ma Uka; a heluhelu mai oia i na olelo a ko lakou Kiaaina, Wigana Voung, e maopopo ai keia. K«jnbe maoli na lunaauhau ike daia o ke aupuni; aihue, a hoopoho walei ka waiwai a kekahi me kēkahi. Kainoa he poe hemolele lakou. be poe punahele o ke Akoa, oia ka he kolohe mmoli.

N<» ia mnu kumu ame n.a mea e ae, ua haalele keia liaole i kela aoao ano e loa Aia no kanu wahine ma Uka; e irni nna no oia ī mea e holo ae launapu i Beritania e'noho ai. Akaka n>a ka olelo a keia haole, ka hewa maoli o ka aoao Moremona; he poe naaupo loa, kue loa ika olelo ake Akua. •« ; E huli mai anei na kanaka Hnwaii i kela aoa<>? Aole huli nui; he uuku wale no. N<> ku mea, he wahi okamai ko kanaka Huwaii i kanoonoo; ua ike i ka pulūpūln hemolele; ua jiaanaau no hoi. Oia ka inea e paa ai ma ka pono oiaio. Ina iloko oka naaupo na kanaka, o ka huli no ia i kela auao, ine kēia aoao, me ka lauwiii wale.