Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 41, 10 December 1856 — NO KE KULA BERITANIA MA WAIANAE. [ARTICLE]

NO KE KULA BERITANIA MA WAIANAE.

E ka Hae iīawaii e : Aloha oe — He kula haole ma Waianae nei. Ua hoomakaia i ka malama o Sepatomaba, M. H. IS5f>, a o John W. Jaques ke kumu oia kula. He mea hou ia maanei; no keia kula; no ka mea, ua manao nui lak<>u, e loaa iā lakou keia olelo ka mea i loaa ole i na kupuna o lakou i hala’ku nei. Aka, heaha ka mea e ko ole ai ko lakou hauoli, a ine ko lakou makemake; a lilo ka haakoi ana o ko lakou man'ao i meaole—eia; o ka manao nui ole o kekahi poe makua e loaa ka ike i ka lakou mau keiki ma keia olelo paakiki, waiwai, a hanohano hoi. Mamua’ku o ka hoomaka ana o keia kula; ninau mai ke kumu ia’u. “ Pehea kekuhi mau keiki iloko o kav knla; aole anei o lakou manao e komo mai i ke kula haole'? Ninau aku au. “ Pehea ka uku no kau ao ana'f ” Imai kela, “ he hapaha no ka heheāoma hookahi no ke keiki hookahi Hai aku au i keia imua o na keiki, a hooho mai lakou me na leo maopopo. Makemake ! makemake ! ! makemake !! ! * 1 hou aku au,” e hoi oukou a na inakua o oukou, e hai aku, e like ine ka ke kumu haole e hai mai nei, ae mai lakou, “ae.” la manawa koke no; ku mai la na makua 0 kekuhi mau keiki ma ka puka makani o ko inakou haie kula, u ninau mai. “ Heaha ka uku o ua kumu neil ” i aku au; “ i mai nei f hehapaha ka uku no ka hebedoma hookahi .” I mai iaua, ‘ ‘ ka mea ka\ a kapeīehu t he pokeokeo, ihea auanei e loaa'i keia mau hapaha he kanalimakumamalua i ka makahiki. ” I aku au; “ iiia he manao ko olua e naauao ka olua mau keiki, he mea ole keia mau dala.” E nana’ku kakou i na haolo; aui ko lakou lilo,; he mau haneni dala i ka makahiki no ke ao ana. Eia kekahi mau lilo o na haole i mea e holo loa’i ka hana. Lilo i na kuke, lilo i ka noho ana, lilo no ka ai, a la . mea’ku ia mea’ku. Aole o lakon minamina, 1 ka nui o ka lilo no ka naauao. Eia ko lakou mea minamina, o ka lilo o na keiki i ka auana, a me ka naaupo. Ua hele aku au e ainau i na makua makemuke e hookomo i Jca lukou mau keikiike kula hao|e; ae mai kekahi poe, a o ka nui, hoole mai, aole (iala, aole waiwai e haawi ai i ke kiiuiu, he manukina, aole hulu. A i hou hou mai kekahi poe makua, aole no a maua ma-u keiki kaue e pono ai ke hookomo aku, he mau' kuikainahine wale no, aole pono o ku naauuo o ke kaikamahine, he anee i ka hale, e aho kaiii keiki kan'e; a pela’ku. O na hauinaim i komo mai i ke kula i ka homnaka ana; he kanakolu a keu, a elua hebedoma o ke kula ana, emi mai na haumana i ka iwakalukumamalima, a emi loa mai paha. O ke kumu o ka emi ana o nahaumana 0 keia kuluj o na makua no; no kamakemake ole i ka naauuo o ka lakou mau keiki; lilo ke aiohu o ku makua i na holoholona, a hoono aku i na keiki i mau Baniolo e malama i ua mau holoholona la ma kekuia. Koinona holoholona i ka aina o kekahi, lilo na dala, a komo hou aku i ka aina o kekahi, lilo hou ua inau dala, a nui ka lilo no na holoholona. HikFmai ka lole hou o na Pake, me ke koluukuai nui, $5.00, no ka holoku, $0.00, $7. SI2.0«, a pela’ku a hiki i ka 00, aie kekahi hapa, a hookaa kahi hapa; oleminamina 1 keia lilo, a«>le ia’e,— aole pono e aie, aole dala, he manukina; aie no, a uui ka hooikaika ana i ka huli i wahi e loaa’i keia mau dala. Hele i kela wahi keia wahi e ndi ai.

me he ilio ia ka ike i ka hauna oia wahi; ilaila e makilo ai, a o na dala lilo i ka ike o na keiki, he minamina, a makehewa.

E na makua mea keiki mai Hawaii a Kauai, na makua i hookomo i ka lakou mau keiki ike kula Beritania; ua. like aneikoonkou manao me kekahi o keia mau makua o Waianae nei, ka hoohemahema i ka lakou mau keiki ma na mea e naauao ai. Eia ka Solomona. “O ke keiki naauao, hoohauoli oia i kona makuakane, a 6 ke keiki lapuale, hoouluhua oia i kona makuahine.” Ēia hou hoi. “ G ka naauao ka mea nui ; e imi i ka naauao a loaa, me na mea a pau au e imi ai, e imi pu ika ike a loaa. n A pehea la e loaa’i ka ike i na keiki o Hawaii nei, ke ole e holo mua na mea e naauao ai. Mai hoohalike me kekahi mau makua o Waiahae nei, he ano muhee, makemake ole i ka naauao. Na’u na G. H. E. KEAUIAOLE, Kamaile, Waianae, Nov. 23, 1856.