Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 46, 14 January 1857 — KA AI A NA KANAKA HAWAII. [ARTICLE]

KA AI A NA KANAKA HAWAII.

E ka Hae Hawaii e :

Hc wahi noonoo, ko’u no ka ai a iia kanaka; ho pono ole;, lie hemahema, a nolaila kekalii mea e pono ole ai na kino a ine ka hana ame ka noho ana. Ua iohe au, ma na aina naauao, he mea nui ka-ai maikai, kuppno; he lehuiehu ka ai, a ua hanaia a maikai. • Eia ka pono ole o ka ai a’u i manao ai. 1. Aole maopopo ka manaiea ai o kanaka Hawaii. Ua akaka na hora ai ana haole; ekolu ai ana i ka la; kakahiaka, awakea, ahiahi. Aōle pela na kanaka Hawaii; he ai no i kēla manawa, i keia manawa; huikau wale no. Aole ai i keknhi ln, a hala loa ke awokea; a ahiahi, ai. Ina he ia ma ka hale, ai; ina he ia ole, hele wale no. Nolaila, pono ole ka hana. Hele ke kanaka ika hana i kekahi mau hora, nawaliwali, ke ole komo ka ai; o ka hoi no ia i ka hale, a noho wale, hiamoe poho. Aole pelu ka poe naauao; hele lakou i ka hana, a hora 7, a 8 paha, hoi e ai; hele hou i ka hana, a awakea, ai hou a maona; hoomaha hookahi hora, a alua paha, hoi hou i ka hana a po. Nolnila, nui ka hana, holo maoii; nui no hoi ka loaa; no ka mea, ua lako i ka ai, a ua ai i ka wa pono. O ke kanaka Hawaii, aole ona manawaai. Ina he ia, ai pinepiiie, ina he in ole, hele wale no, a make i ka pololi, aluila komo kahi ai.

2. Eia kekahi hewa.. He ai kekahi la, a he ai ole kekahi ia, o ke kanaka HawaiL Pela no hoi ka ia. Ua hikika manawa ai kakahiaka, aole nae he ai, a me ka ia. Pela no i ka ai ana awakea; aole ai, a ahiahi ]oaa kahi ai, a o kahi ia paha. O ka ai nui no ia a piha loa, pono ole. Aole pela ka poe naauao; ua imi mua i ai no kakahiaka, a awakea, ohiahi; ua hōomakaukau mua i ai, e waiho ana iloko o ka hale. 3. Eia kekahi hewa o ka ai, o kanaka Hawaii, hookahi wale no meā ai o ka nui; oia hoi o ka poi; poi kalo, poi uala. O ka ai no ia, i kela la, keia la; aole lehulehu na mea ai He wahi i;i no; he paakai, he inamona, he luau, he ia maoli kekahi. O ka nele no kekahi i ka ia ole. He hewa loa keia, o ka ai poi wale no; aole ikaika ke kino. Ina ioohia i ka mai, make koke; aole ano paa o ke kino. Aole pela nu haole; He lehulehu nameaai o lakou. ' 1 ka ai ana kakahiaka, he kalo, ho uala, he bercna, palaon, he pipi paha, puaa paha, ia maoli paha; he wahi ki, a he wahf kofe paha kekahi. 1 ka ai ana awakea, oia ka wa nui o ka ai o na haole; kalo, uala, palaoa, hini, kakipi, ohia, ia mea aku, ia mea aku; he pipi, manu, puoa h,ipa kekahi. Aole nae i loaa ia mau mea a pau, i ka ai hookahi ana. Nolaila, paa na kino o na haole, aola nawaliwali i ka hana, a po ka la, ia la aku, hana uo.ka haole a po ka la. Eia ka pono nui o ka ai ana a na haole naauao, a noho pono; he ai % ka ua pono; k§

Uhulehu na mea ai, a he lako ika ai t i kela la , ikeia la. Ina like'ka ai hna o na haole me na kanaka maoli, aole loa holo ka lakou hana; nawaliwHli loa na kino; n nele no iioi i ka waiwai ole.

Ena kanaka Hawaii, e hooponopono hou i ka oukou ai ana. Penei. 1; E hoolnko i ko oukou hnleika ai a me ka ia. Ina i kalua ika puan inni hanwi wale i na makamnki»; e kupi i ka.uwnhi i ka paakai, a mnlama no ka inanawa inahope, i iaao ia la aku, ia la akii. Pela no h»i ka ia maoli. Mai waiho hni ika p»i a awaawa loa. E imi i wnhi uala, i kalo pulehu, i kakipi, i ohia. i bini, i akaal.ni, a pela aku. 2. Eia ka lua, e ai mau i nn hora i honkakaia, o like »no keia, ika hora 7, A. W., i ka hora 12 uwakea, ika hora (I P. M. Wai oi ike aumoe loa, o kaumaha ka opu i ka wa biamoe.

3. E ni pakiko i ka pni; e- hookomo pu, i ka uala, kulo, baiia, kakipi, ohia bini, palaoa, kulina, ipu pu, ipu haole, a pela nku. Ina he ia anu hooknhi ma ia ai nna, pono no E hoao pela, a e ike aunnei oukou i ka pono; ikaika na kino; paa rne he lanu oka la; aole make" kōke ika mai; ola loa a haneri makahiki kekahi. Ea» hookah» i ka poi i kela la, keia la; elua ai ann, ma na mea e ae. Eia kekahi pilikia, o kawnhie, e hoolapalapa i ka ai, i kela la, keia; aole wahie. He oiaio no. Aka, he mea ia e pnipai ia oukou, e kanu nui ika laa», i wahie. Mai kanu i kalaaukukui; a« fe waiwai oia laau; ona laau e ae no, kupono i wahie. He hemnhema paha, keia manao o’u; inn he hemaiiema, e liai mai ka mea ike i ka hemehema. E-,.