Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 4, 22 April 1857 — Untitled [ARTICLE]

I ke ahiahi o ka la 16 iho nei, halawai keknhi mau kapena moku haole a me na kapena Hawaii, ine Limaikaika a me Keoni li, a me na kanaka e ae no kekahi, ma ka hale hookolokolo ma Honolulu nei, e kuka pu no ka nafowale o.ka moku Hawaii Kamamalu. Rolo ke A’ainamn/amai Honolulu aku a i Hilo)i kala 13 o Maraki, a i kaia 16, oia ka la noa nmhope mai, ua ike ia ua moku la mawāho.o Oiualu, e holo ana i Hawaii ; aole nui kā makani; a, poakolu iho, pa mai ka makani ino loa, mai ke komohana hema mai, a aneane pilikia kekahi mau moku e ae; a nolaila,4jte nianao no keknhi poe maloko o kelu halāwai, ua poho no ke Kamamalu ia mānawa ino il"ko o ke Kai Aleiiuilialia, mawaena o Maui a rtie Hawaii, me kona ukana a ine kona mao liiina, a me na ohua a pau, he 80 a he 100 paha lakou ! •’ A ua inanap no kekahi poe, aole i poho ka moku malalo o ke kai; aka, ua hooholo ia e ka makani iiio, iwaho o ka aina, a ua nalowale ma ka moana, loa, a ua make la.kou a pau, ka poe maluna o ua moku nei, no ka nele loa i kā ai ole ā me ka wai ole no hoi; no ka niea, he uuku ka ai a me ka wai i lawe māluna o ua moku nei, a pela no ma na uioku e ae e liolo ana mawaena o keia mau mokupuni. 1 ko’u manao, ua poho no ko Kamamalu , me na niea a pau maluna. Aole kakou i ike hon i ko lakou mau maka, a hiki mai ka la ho[ie loa.o ke ao nei. A no ia mea kaumalia loa, noonoo nui na haole a me na kanaka Hawaii, maloko o ua halawai nei, no kā pono a pono ole paha kej hoouna aku i l.ekahi moku a i kekalii mau: moku pahā, e imii ka rnoku nalowale. Aka, j ua manao no ka nui o lakou, ua hala loa ka manawa, he 35 la ka nalowāle ana, a ua poho inaoli ua moku la; a nolaila, makehewa ka holo ana o kekahi moku e imi ia ia. E noouoo kakou i keia poho|oo ke Kamamalu. Heaha lu ke kumu o ua poho nei? A nowai la ka hewa? Eia paha ke kumunui, o ka naaupo, ka hemahema, a me ka malama pono ole oke Kapena. Ua maopopo ia kakou ke ano o na kapena moku Hawaii 0ka uui o lakou, he poe makaukau ole i ka hooholo moku i ino; he poe| i'nalama pono,ole i ka moku a me ka waiwai (j> na ona; he poe manao ole i ka ola o na phua no lakou. Kakaikahi na kapena moku Hawaii akamni i ka hooholo moku, elua a ekolu wale no paha; aole nae akamai lakou e like me ko na haole akamai; no ka mea, aole lakou e irni nui i ka ike a me ke akamai ma keia hana; aole lakou e noonoo i ke ano o na moku a me na moa a pau e pili me ia; nolaila, ina loaa ka piiikia nui ia lakou, he makani ikaika a me ka ino, he poeleele loa a nalowale ka aina, aole lakou e ike i ka hana kupono e pakele ai ka moku a me na mea a pau maluna, poho iho la ka moku a make na ohua a me na luinaa pau. Eia kekahi, o ka hemahema, ka malowa, ame ka paakiki ooa luina. He kumu no ia oo ka poho aoa ooa moku ika wa ino. Hai ako ke kapena ia lakou i ka wa pilikia, e han&l kela haoa keia hana, aole lakou e hana wikiw&i, e )ike me ka manao o ke kapena; a i hana iua bana lakou roe ke ano hawawa, hihia na kaula paha, hemahema na.pea, a loha ; ita pilikia maoli, okune ka moku paha, • nalowaie ka waiwai a kanaka paha iloko o ke kai, a poholo iho paha ka moku, a o ka HP#|>j«e»o.ke kapana o ua uioku )a, he X -"Z •»

kanaka makaukau uuku, aole akaiuai, aole ike iki oia.ke hooholo i ka moku, ke nalowale ka aina, aole ona mana maluna o ka moku, ao!e malamaia ena luina ona; a nolaila, aole e hoolohe koke ia ia. no hoi au, o na luina ma ia moku, he poe lalau a paakiki lakou, aole hana pono, anle hoolohe. Eluawale no kanaka maikai- iki. A no ia mauwea, no ka naaupo nie ka hemahema o ke k»ena, a me ka molowa, ka paak.lPi a me ka hoolohe ole o na īuina, loa ke Kamamalu, a make no hoi'na kamKahenui, he 80 a he 10d paha lakou. Kowai kl™ewar Aole paha hewa loa kekahi, aka, i nao, he wahi he.wa no maluna o na ona mokii nei. Eia no ko lakoii hewa, o ke ko' ho ana ikekahikanaka makaukau ole ikapena oka moku. Oia no ka hewa nui. Aia ka lua, o ka hoolimalima ana i mau kanaka hoolohe ole i mau luina, i mau kanaka hana maluna o ka moku, he mea ia e holo ole ai ka hana, a he mea ia no hoi e hoopilikia’i ka moku i ka wa ino.

0 ka nui o ke dala i lilo i ke kapili a i ka hooponopono ike Kamamahi, he 10,000 a he $13,000 paha. A; no ka nui o keia waiwai, pono ole ke koho ana i mau mea makaukau ole e malama ia ia; aole pela ka hana a ka poe naauao. Imi lakou ina kanaka akamai a me ka pololei, e malama i ko lakou waiwai, i ole ia, e polio wale. He mea ole no nae ka waiwai i lilo, aole manao nui ilaila; o ke ola o na kanaka ka mea nui, a e pili mea ia ka hewa nui; o ka lawe ana i na ohua he nui wale, me kā makaukau ole, me ka ai ole, me ka wai ole, lie mau mea e pakele ai lakou i ka make.

■ O keia mau manao, aole he pili ia me keia moku hookahi; aka, no na moku Hawaii a pāu. Nui ka'poho o na’lii mamua aka noi, no ka malama pono ole i ko lakou mau, moku. Ua poho kekahi mau moku, aua ih kekahi, p nui.no ke dala i lilo, a nui no hoi na mea imake.