Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 13, 24 June 1857 — Untitled [ARTICLE]

| ” E makau ike Akua, a e malama i kona j kanawai, oia ko ke kanaka pono nui. - Ina e ne!e ke kanaka ike akamai, e noi , aku ia i ke Akua/a nana oo e haawi mal

i Ile wnhi mea hoiko imuB ona K ihuon )n*| piuiu ouaupo oko ilawail l*ae Aina. j Imua o ka Ahn Kiekie ma Honolulu, ko : Hiiwnii |ine ainni Ikn malama o A.enla ■ 13, l'ō? (inakahi. Oia kn lun <> ka la n kn ii"ok()|nknl i ana ona kiinnka iiiauli. Akoaii koa na jiire ika h(ira W. Han iiii ka lnlnu i mawaeiia oke aupuni kue ia Kukelimi iu, « • me han elimu, no kn make una o Aiwnhi, he kaimka pupule ma ka muliwai n i Kuiiuwui, uiiiwnena |mlia o Honolulu, a me j Knpalnma, mnmuh o ka lukuu iupauii naaupo i aua. La unuhi ia mai na inoa o na jure nana e hann keia luhia nui, kupono i k;i nuike n me 1 ke oia oke kanaka, Kia na moa o lukmi, j Kiihaleniiliii, Kaannmo. Keiiuhnu, Kauhola Hepa, J. H. Kiinepuu, Kaaikanna, Kaiiana1 wai, Pohu, Kiiapu'2, Keaho, .Mii.iou, J. H.| • Hao. A mnkaiiKau, hnolnhe makou i k<i! i -olelo n na hoike, oia hnio Kalawniii paha kuj i Imike mua ma ka aoim o ke Alii. Ua ike oiai ia Aiwnhi ka pupule, ua kiikuluia ilnkoo kti! wai me ka paa o na limn i k i hao; a rnc ke, Uu liikii iu keknhi piJ<o o ke kaulu ina.kela noan o ka muliwai, e paa una ka 'p'iko i ka puhala, ji iiia keiu a no o ka imili- , wai ke kiiulu e paa.aiin kona kipo i ke kmnu [ k'ili, lohe uia ihe kana wahine, n me konn •iiau mnkuahonowni i ka wal inu pupule. a.mel k« leo pupule, mamna o k<>nn ike nnn i ke kanla, a me ke kunuka iluko o ka wai i huiia ae'la malunu. Uaunnnao lakou he pupule hele wale, a: hoopna i.ka puka o ko hale n mo na! hnknhaku liilii e puka nau ai ka malama o kc! . kukui. A liihe lukou he walaau ona kanaka mnoli, hele oia e uaou me kana wuhiue, a ike laua i ka pupule iloko o ka wni, a me na. ano i hai ia «ipluna, a me na hoa hana o Kukeliiniau. * A niuau oia i ke ono o kein hana ana, hai mni lakou, he hnna na ke kahuna, he lupaau. | Alaila, pau ko luua manao, n hoi no i ko ln-: ua hale. 01<a hnna inau a ka pupulhNia! . uw«. A i. ke ala una i ke oumne', lohe nnMa-j . ua ika uwe oka pupule e kiihea ui. A i\n: i wanano, I he hope loa laua i ka leo uwe;; “ Auwe kuu m.ike ! Pau au i ka liona !! ” , Pau ko laua lohe ana i kn leo, a liuliu hele 4wnho e nann, n kiei, n ana, aole ike i kej ku mai oke kanaka iloko oka w«i. A hele' laiia a honla i n.a kannka e ume aun ma hni o kn muliwai, un piiuhia loa i ka hinmoe, u r hoala me ka wikiwiki lon, “ E ula av oukou e moH nei, aole ka mui a nuknu ! ” elua hoa- . la ana, ala ne lakou n kii e huki i ke kaulu mn keln.oonii, n me keiu aoao, a pae iuka. . Ua piha ka opu i ka wai, hanini niai ka wui i ma-ka walia, ;i me kn ihu. A olelo aku o Ka- .; lawaia, peliea iho la ka mni a ouknu? Pnne ['■mai kekahi. “Ua m ike,” kupannlm no pnha > j ia oukou i ko oukou lawe i ka oukou mea nui ,i a loko o ka wai kukulu, hiaume oukuu a paa j j loa, kni ho puha e moe kekahi, e ala kekahi, ,! | ela o Kalawaia a hoi no l.iua me knna »ni hine. Ike piino l; a laua ua inaka loa, haha laua mni luna n lalo o ka opu, aole hanu. > i- lloi laua, a kuhen uku lakou ika ipukokui, a haawi l iua. Pau ko laua ike .ma, n kakahiaka nui, kii ka wahine i ka ipukukui. a olelo uku ke kane,. Ina hele oe «u« ola 1 ka mea a k«oa i ike «i i ka po nei no ka pupuie. Anle ke Akua i ka |.»ni, eia nn ke i Akua ilalo nei toe Kukeliinau, a hele ka wahine a kokoke i k« hale o ka mea meke, pa-

. i . 1 — m .uwimmwM i ' ni mai la ku |>oo o ua liale lu o ka mea mak* 1 1 ka puka, a wuiho mai i ka. mawaih V & |iau ko iaua ike. 0ka ike mai h<>i « kekuhi kiuniku, uu ike oia i ka iaawe ia ana ae o uu kuuuku iu m« he ano 0 niake la, a hiki i kn hulu. 0 kekuhi kanoka e moe ana i ka haleoka mua make, ua iko oia I ka hoihoi i« ana mai o Aiwohi, ika wanaao, ua make. 0ke kaikuahine hoi o Aiwohi, lohe oia mauka o Nuuanu, ua make koiia kaikunane, hele inai • owe, a niahope mnau i ka wahine a Aiwohi, • ielo kela, i make i ka iuue aoa a ke kihuna iloko o ka wni. A pnu ku hoike o ka aoao u ke Alii kue ii Kukeinaiuu, ku mai na hoike o ke kuhuna, un luwe iu no ka mai iloko u ka wai, t hoihoi iu inui me ke <<la no, a hiki i ka huie mahope ' p.i o ka uma kakahiaka, make oo iioko o ki | liaie. | 0ka wahine a Aiwohi kekahi hoike oke j kahuna, olelo ia, ua hoihoi ia mai ke kine 'iinu me ke ola no, a paina l.ikou, • puhi pi- ' kn, a nohu malie me ka Walaau ole, a liuliu, olelo ke kahuna, ke aoo e mai nei ka mai, pilikiu pnha anei, a mahope make. l J clu ku hoike ana <> ka aono oke Alii, i me ke kahuna. Aole nne i pau loa kekahi mau meu liilii loa o nu olelo u na b«ike, onl unonui wale no.Ku mui o J E. Kamilinn ku loio o kamailio mi ka olelo hanle, a pau kanu, ku mai o Loi>aki, kl lun u kn loio u Kukeliiuiau, kamailio m» kl l olelo miioli, u puu kana, ku mai o Kanihini I ka loio o ka «oao o ke ’lii, ua hni aku o Bejke k« loio Apana, no kona piiikia pahi, i puu kn lakou hana aoa, ku k« Luoakiniani 0 G M. Lopikana ame ka poe juro, |Virahewehe mai o Lopikana i ka olelo i ni holke, o kelu uoao a me keia aoao, e kaunaom pono ana i na aoao elua, a me ke kuhikuhi pono mai i ke Kanuwai pili i keii hani. Oii j hoi ke 2 o ka pepehi kanaki, i mi |ka liooili pono mai ia makou ka ham. loi j makou i m>inao aole pili k» Kanuwni ia Inkou, I e honkuu no, ina piii k« Kanawai ia lakou i | pau no ka lawe ola me ka manno oll • mi- : ke, e pau n<< lakou i ka hoop ii ia mi ki hani ppol m. Inn oke kuhuna Wale oo ki hewi • : ho >pni, oia wule no ke hoopai | A hookomoin k« poe jure iloko oke keeni mehameha. 0ka !<>ihi oka manawa mii ki lioolohe ana i ka olelo a na hoike, a hiki i k« kmno una o ku poejure iloko o ke keeni, «ii no, Mai ka hnm 9 kaknhiaka, a ka hon 3o ke ahmhi hoomalia, pnmai. E hoomnki hou 1 ka.hoia 3 a nnpoo ku la, pupulu kukui i liuliu, k<uno ike keena. L’a koho ia o Kaiikaunn i Lunuhoomalu, o Kahaleaahu i Klknooleio, hoomnlu ia a mulu ka ahi Ua ninau ka Lunnhoomalu i na inea nui i waiho ia mni u makou; ou hoi, I ka hookuu ia liknu n pnu l<<a, ka h<<< pai ia lakou a pau loa, 3kn h.'Opni ike k iloina wale no. Ui ninau iu kn p e innknimke e hookuu ia lakou l pau me kn | il< ole o ke Knnawni, 1 a huli keknlii hnpalua o ka poe jur« 6 ia poe, un ninau ia ka poemakamnke a hoopii m In'kmi n pan, 3 ia p<ie. Ua oinau ia ka po« innkomake e hookuu i ki poe kanaka lawelawe 5, n e hoopai j ke kahunn wale no, 3ia poe. A ielele ilumki poe d, oo ki ko oko likou loao, ui oUakou.a mi ki hoepiipii anl, ui huli koki ki p<>« 3, aooo makou. Ui

paakiki l"a Ha pne e<>no mani'i:! o ka noike o k’C kahnna. r.o|enm-a iko Alii a. a i ! A ,!!i ivka h : n i li ili lioii rfiar' u'| i. ami\i I • • i ;{ A > f.na i.iwa n «> ka i k-i I:. ii ,!ia ; alo kin ia ka .|i K« lvi| i l a k-i-.f-rl : i ih!i;l fn■ >u ,m«‘ ka. i!"’ •• i< ii.ii' a . k.i i»n•••. •. nii k..k;iii nae i K• . i ■.•••! i.. vri .ii . ■■ a r •i««•:<•! r>a•li i ;.v ln i a■. ; ! v . • : , i. k: ■* s • A k li. !. ._•». ,. ; ) ī' i• iii K —•—, m-p kekaln <i kela .,i ■.iii, L a l| >1" ka h u;u r. ka l |ino ju »• i ka'ii.ip i ! 1 j,~" ke uinnoe, A U•.ka; iiika ue, iiii Lelul.i-iU .ka Liiiiakiinawai i ka otdo hoolioln, i'.|i"ojiai nna i.i K'ikeliiaian wale no. no kona laive ola. a hookiiu ia-ke kahi (ioc. Ann ka Lunakanawai e h..awi nku i kona uku h"'opni, a mahope lohe ma-j kou ft miikaiiiki.ka Imopiii o ii-i k .huna lii;! iio ka naaupo n kana hann, kiikulu i ka ma-J ilokojjjka wui, inai ke uhi.ihi h nn ka p>>, mai j ke loa 0«t.i ko kuk"u kanaka li.ooiu inawiinui mui r./>, iloko o ku whi; me ka |i;ia o u.'i liiiia i ke kau .a muo, a mauoei o ka inol wai. : Kupanaha loa ku Iiana arn, hinmoi* kapno knhuna, h<>t paha i ka Imle e hi.imne ni, i k;i hi ini h uia, uwe ka pupn e i|ok<> .. ka wai mo ka leo nui A i kanmke iina, ho nlaiki k" knhunn. wnhi nka "ieh. Ena kahū’na uni • Hawuii a Kiiuiii, o na kahunn iwiiiiipn. mai huna hou me keia, 0kh iu.ukhu ia leho.n oia ka molo o k« hkuinhi, n me ka nanuiio i ka lapaau nna, me kamauan weliweli ilok<>, he Imwii pa'ia mahope, E imi oukou i ka (><>• nn o kn m>i i moa e <>la ai, m<* ke kuhilimi ole aku ia hai. Malia pnha :ia pon<> luiu olelo ann nkii, i ko konaka h<<i howa ka Imnn niin, a pono ole ka mui e like nie Kukpliiaiaa, n , kakou e hnolohe nei i na olelo m iluna. ,C> ka poe kahuna Hawmi naaupo a pnu. E nann pono i keia olel<> maloko o ka Hae Hauaii Owau uo me ke aluha aku. J. H KANEPL'U , Kuliouou, Oahu, Aperila “24: 1857.