Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 20, 12 August 1857 — NO KE KALAIAINA. – Helu 3. [ARTICLE]

NO KE KALAIAINA. - Helu 3.

.Vo kr himutraurni hoonui , o ir ir knmHvaiirai hoonui oh. He kumuwaiw'ai ka nina. \ka, ina waihn » nina r.i>h<- kanaka. a ’Ii’ inaiiiai. >■ uiniiwaiwai t: / '; nuenle’ia. ynl;. 1 ■ •a hc , k& waiwai in?, kt la nn.a:. i.iīi n i •itc la, p clarlKke ki’u Hc kuuniwaiwa. i;i Aaa, ii i c wal^,\vale i-» 1 kt k il.i li iko o ka ; (i.iiiu. . >l>o , l keL ka'.i l'ii.iliii keia kaia.i'' hooiuu uie. e hke ,me ka ain" i Ina he u:ni kela inau kaiii, a lawe ke ia muu ka!a, a kuai i wili ko paha, a iioulimalima i kaaaka hana ko paha, ina ua loaa mai ia ia he iwakalna knla ma kela kumu, he umi. A ua waiho waleia, nōlaila, ao|e i mahuahua. Pela no ka hale, he kumuwaiwai ia. Aka, ina aole noho ke kanaka maloko, he kumuwaiwai hoonui ole in. Ina makemake kekahi e naho maloko. a uku mai i ka mea hale, alaila, lilo kela hale i kumuwaiwai hoonui. Ua loaa ke knla ma ka hale. Pela no ka hipi kauō, a me ka hoki, a me ka lio. He mau mea kumuwaiwai, ina e hoohanaia. Aka, ina hoohana ole ia, alaila, lilo lakou i waiwai h'mnui ole, i waiwai poho wale no hoi. Peln no na mea paahan», ke hana o|e ke kanaka, a me nn mea komo. ke hookomo ole ia, a me na waiwai a pau i waiho wale ia Ina waiho wale ia kekahi waiwai, he kumuwaiwai hoonui o|e ie. 0* ke kumiiwaiwai hoonui ole, e e.mi mau ana no ia waiwai. Ina he aina, e lilo aha ia inahe!ehel4. Ina he hale, e popo no na laau, a rae na papa, a e ino auanei ka hale. Ina he waiwai kuai i makemake ole ia, e ino no ia waiwai ke waiho loihiia. Pau noi kamu, a me ka huhu, a me ka popo. Nolaila, o ke kumuwaiwai i waiho w»le ia, e poho ana ia waiwai. Ua maopopo loa ma nā moku i hukiia iuka, a me na moku e ku wale ana, a me na moku holo ole. Aole pono e waiho waleia ke kumuwaiwai Ina he aina, pono e mahiia «a aina ia. A ina «ole hiki i ke kanaka nona ka aina, ke mahi ia aina a pau, alaila, pnno ia ia e hoolimalima me na kanaka, i pau kona alna i ka mahiia. A ina aole hiki.ia ia ke hoolimalima i mau kanakahana. alaiia, pono ia ia e kuai lijo aku i kona aina. Anle pono e waiho wr.ie ia kela kumuwaiwai ;■■■• Āl--Pela no ka ha}e. Ina aole makemake ka met nona ka hale e noho i)oko, pono no ia ia ke hōolimalima me kekahi kanaka e, a lilu Ka noho ma ua hale la, a uku aku oia i ka mea nona ka hale. Ina pela ka hana ana, alaila, ua lilokelahaleikumuwaiwaihoowii. Pela n« na mea komupmiPu iee HīSBt , **Aole peeoe noho hoohana ole ia ka bipl kauo, a »• ka lio, • me ka hoki; aole pono e uiole lo kahipi wahioe.. Ina e houhanaia lakou, a uiia paha, alaila, ua lilo lakou i kumuwaiwai hoonui. A i olo lakou • hoohaoaia, «• Klo iakon i kumuwaiwai hoonai ole, i waiwai pdtojrale no hoi. Inai hoohoioiaka moko kialua i hnokahi maiāOM, a hoolimalima kela moku, na kupono ao akolu hanen dala oo ka hoio ana o ia moku, loa pela, ekolu no hanen d«ia e tilo ke kn wale ia moku, aole hdo no ka maiama, kookahi. He kaaahikn daia i liio i ke ku wale ana i hookahi hebedoma. A be um»kcP mamakolu e iiio i ke ku waie ana i ka la hookahi. Eia ka pono, o hoahai» nui ia ke)a kumuwaiwai. JVh ke kvm woiimh hookwa. 0 ke kumuwaiwai I )tlo aku i moa o loaa hou mai ai ka waiwai, oa kapaiaia, he hmmmom hoolewa, Oaa moa kuai a ka poe koai, o na mea ihanaia e ka poe paahana, a me ka ai ku«i a ka poa mahiai, ho mau kamuwaiwai hooiewa ia. No ka mea, ioa aole • hooholo ia kela waL wai aoio ia ho waiwai. laa aoio koai ia |n waiwai o ka poo kuai, aohe o iakou mea anaiwai ai. Pola ao kalolo a ka mea haoa Ma, iaa aolo lik> i kom, anle ia e waiwni ī ka'kma» mi 0 koia maa »ea a pan i kuo loaa hou maiai, oia ko knmuIna'lm Immwaiwai hoolewa oio; oiakm kokamowoiwiipaa. O kaaina, hekomaW&m hoiWiaok> ia. 4m kwaawaiwai paa Xaai»d waiwai ka kawaU ra« k« ama, aole Ho aka ka aias « «m ka ai ana ekoai •' hoolewp ka «t, he InmaiwKiii pii Ka'Hho. PeU ka hale «am na 00 t«.fia: a ka maai i -jiy|iima'iriiw«i paaiawMmmea, nn ka moa, .JnRM*ūwai aaa, kk'a|W IQo o)e ia. kalopapaaa. a«M aa>»k koai o QHep|h|u,,.i kt ōai wawni ido

a me n& pahi olo o oa kamana, a roe oa mea • paahana a pau. ‘ He kumuwaiwai paa no ia. 1 ka imi waiwai ana aole lil<>. ioa c lilo aohe kumu n waiwai hou ai. ; N<deila, ua maopōpo, *ke ano likt an>t like ole o*ie kumuwaiwai! «ne ke kumuwaiwai nooiewa. i Ma kekaiu hana, ua nui ke kum^’ēa^ ■ ua uuku ke kumuwaiwai A ina | krKahi hana ua uuku kelta|(KifwMiw’ai pāa, ua ; , • ke kumuwaiwaUfff&a. E.a kekumu- ; pan n o ku lipi,. kekoii kii pahi ame kana mau mea paa- ■ oia wale no kona kumuwaiwai paa. i paa o ke tela, o ka upa, 0ke ke komo, a me ka aiaoa. He waiwai kona waiwai e ae a pau loa. Pela no ke kmiuwaiwai a kn poe kuai, he kumuwaiwai hllewa wale. Ona hale kuai, oia ko lakou kumuwaiwai paa. 0ke Hala o ka lole, o kela meakuai, keia mea kuai, he kumuwaiwai hoolewa wale nn, Ma kekahi hana, ua paa ka nui o ke ku-i muwaiwai. Ua paa ka nui oke kumuwniwai | aka poe mahiai. He mea hoolewa ole ka | aina. Oia ka mahiai. 0na hale, a me naj huila, a me na kaa, a me na oihana a pau a’j ka mea hana lole, he kumuwaiwai paa ia. 0 na nlanui hao, a me namuliwai i eliia, he kuuiuwaiwai paa ia, A pela no na mea nui a pau e waiwai ai ke aupuni. Ma na aina naauao, ina manao ke kanaka e hanai kekahi hnna pono ol e ke hana me ke kumuwaiwai uuku, alaila, hui na kanaka, penei. Ina manao lakou e imi waiwai ma ka moku okohola, kuai no lakou i ka moku, a me nn mea a pau e pnno ai ka holo ana o ka moku. He 30.000 dala paha ke kuai ana o ia moku. Alaila, haawi kekahi kanaka i hooknhi dala, a pela no kekahi, a o kekahi kanaka haawi no oia i elua tausani dala, a o kekahi i elima lauaani. Pela lakou e haawi ai, a pau na kanakolu tausani i ka loaa. A holo l a moku a piha i ka aila, alaila, mahele lakou, aole mahele like; mahele na lakou no kela mea keia mea o lakou e iike me kona haawii ana ike daia, Ina hookahi tausani ko kekahi kanaka mau dala inaloko o ia moku, alaila, nona no kekahi hapakanakolu 0ka waiwai loaa Ina ekolu tausani dala ana 1 hnawi ai, aiaila, nona no kekahi hapaumi o !n waiwai loaa. Pela no ka poe hana lole, a me ka poe hana aniani, a me ka poe hana alanui hao, a me ka poe eli muliwai, a me na mea hana i na hana nui loa a pau. Aole hiki pono ia mau hana i ke kanaka hookahi, no ka nui o ke kumuwaiwai.