Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 25, 16 September 1857 — Untitled [ARTICLE]

HB MOOOI.Kl.O BKKITAMA...IIelu 16. Kc (tu ia Henen V. M. H. 1413, No ku hana uliaulm aun o keiu alii i kona 'wa e nolio keiki ana, ua inanao na kanaka, e lilo nna keln i alii hoino. Aka, i kona komo ana i ka oihana mni,' haalele aku la ia i kona poe hoa kahiko, i hana pu me ia i na mea (ealea apiki, a ao aku ia lakou e huli mai iiie ia tiiu ka pono. I kinohou, inanao iho la na kuliina honpono o kona makuakane, e hnopauia’na pnha ■ ko Jiikou nohn luna aiiii e ka moi hou, no ko lakou ike ole i kona inanao hoopono, a welijveh iho la lakou no ke aiipuni e poino ana. 0 wiliama Gaskoinai ka lunakanawai nana i lialiao iloko o ka halepaahao, kekahi o ka poe 1 nmkiiu. Aka, kii mai o Heneri ia ia, a hiki uku oia i kona keena, hookipa mai ka moi iu ia me ke aloha, a hoomau inai i kona luiiū-1 kunawai ana, me ka lioomaikai ia ia no konui hooko pololei i ke kanawai inuluna ona: A | lohe ia keia hana a ka moi, lana ka nianao olioli o kanaka ia Henen. Eia kekahi, kipaku aku la ia i kona poe hoalauna kaiiiko i . liaiia uhauha me ia inamua, e hoi i ko lakou inau walii mn kuaaina, me ka hoole aku i ko lukou hele hou inai ina kona alo, E hoolahaia’na ia wa ka inanaoio i ke "Akua mamuli o ke ao ana a Wikalilu. He nui na kunaka i huli mainuli oia manuo, a uu hookolokoloia lukou e nu kahunīi pope, a iia hoopaiia kn poe i leaa, i ka make. Oka pnhi ia i ke nhi a mako kn hoopai tuii ana Nolaila hoomann malu lakou i ke aumoe, a ma kahi neoneo, i meu e pnkele ai i ka poe e hopu mai ana. 0 loane GIdkastle, kc alii o Kohehamn kekuhi o ka poe i manaoio. Ua hookolokolo ia oia, a hoahewa ia e make i ke ahi. Pakele ae In ia mai ka halepaAhao mai, hele malu aku i kona hele ana i LJadana. A lohe ke alii i kona hele ana mai, papaniia’e na puka o ke kulanakaahale, a ua hopuia oia me kona poe huakaihelel Ua liia kekahi poe o la|kou, a ua hookuu ola ia kekahi. malu hou aku la o Kohehama, a vip«e iho la i nn makahiki eha. A hopu hou ia ua kauia iluna me ke kaulahao mawaea pela i kuniia’i i ke ahi uuku malalo ona, w liuliu kona wela una, a make iho. Pelai ®in»iia’i ka poe haipuie mahope o ka manao »WikaIifa. hou aku o Heneri me Farani, e hooHki ka aiaa noaa. No ka mokuahana o ke■pupuai i ka haunaele oloko, manao iho la aole ikaika lakou i ka pale mai ia ia. ae ka aumoku nui, a holo lakou HHpi le ma Farani me na- hololio 6,000, a koa hele wawae he 24,000, he poe panawaliwali mui na Faoui na i ku o ia ia i kinohou. Cftai nui o ha Beritania ka meu i maHr asii; hikoko i loohia a HHHWpWo» ko« huli <• •*» Faram i p» e «j(oaiuMi

. . .... ■ y .7 7 — ■ ■ “l ,a ma kō papu o Aginekour. E hoopaanna lakou i ke ala hele a paa i ke. paiiiia, aole e hiki ke hele nku ine ka hoouka kaua ole, lloko o keia pilikia, me na kanaka mai eiwa tausnni i koe, ine ka nawnliwali, a me ka pololi, ua hoomakiiuknn lakou e kaua me ka lehulehu o Paīani eku e inai ana. Koho o Heneri i wahi papu haiki mawaenn o na ululaau paapu elua ina na aouo llaila oia i kali' kali iii i ka hoouka ana mai o na Euruni. Ku malie iho In nu kaua a elua, e nnna wale una i kekahi i kekahi, me inakou la i ke kiuia, e kali ana ika hoouku a kela poe. A ike ae la o Henerj i ko lukou kali, a kahea aku oia me ka leo kiekie, “ E na kanaka o’u, no ko lukou lioomaka ole mai, ia kakou no’ke kaua nnia. E ala mai oukou, nnu Akua kahikolu kako.u o.kokua mai.” Alailn, lele iinuu ke kaua okna o Heneii, ine ka hoōhonui. Pana , aku la hu Beritaniu i na pua ekolu liapuai o ka loa. Ai ka holo una inai ōna holoiio Faran.i e hoopuehu mai ia lakou, ku koke i' mai nii hanoi i pnnapna elua i hnlua ma ku j i aoao, a panapua aku ln i na hololio Farani,j | a knwiliwili iho lu lukmi. Aluila, lele inai na koa Beritaiiia ine na pahiknua, ia lakou e haunaele ana, u pepehi iho la ia lakou. I ka hoouka nuin ana, uh hooenii iho ia i na Berilauirt, no ka mai nawliwali; aka, hoōikaika hmi Inkpu no ka inanao he lanakila wnle no ka mea pakele ai i kamake. A lele ae la lakou nie ka ikaika o ka naau, a emi nui nn Farani, a puehu ae imua o lakou. Ua hookahuliia iia Farani ma na aoao a pau o ke kahua kaua, a no ka haiki o ke ala e liolo ai, ua huikau lakou kekahi ipaluna o kekahi, a hiki ole ke holoaku, aole lioi ke pale mai, a inake nui lukou, a paapu ka hōnua ina kupapau. A pau ke kauu ana, ua lolieia he haunaele nmhope o na Beritnnia, no ka lele ana mai o kekahi poe kuuainnmaluna o na kaa ukana e hao wule ana, a e pepehi ana ika poe malanm wniwai. Kuhihewa iho la o Heneri, ua puni oia i na enemi, a no ka nui loa o ua pio e oi ana i na koa ona, manao iho la i& e pakele paha auanei lukou. Nolaiia, kauoha ae la kela e pepehi ia na pio a pau. *Aka, i kona lohe ana i ke kumu o ka haunaele, hoopau aku la ia i ka pepehi ana; —ua make e nae he nui lon o lakou. Ma keia huna mainolno ann, ua holoia a lilo i mea ole, ka naui a pau o kona ikaika i lanakila ai. Aka, he mea mainoino na kaua ana a pau o kela wa naaupo o kanakn. He wa piiikia loa kela no Farani ia manawa, 1417. He nui ka haunaele ame ke kipi ana, a me ka pepehi wale iho i kekahi i kekahi. He alii nui o Kale ka moi o Farani me he mea pupule la, u he poe hoohaunaele na’lii ona. Ma ke kaua lunakila, ama ke kuikahi ana o Heneri rae ua luna o Farani, ua kohoia oia i hooilina moi no kela aina. Holo ke kuikahi, e mare o Heneri me Katarina ke kaiknmahiae a Kale, a e noho moi no o Kale i kona wa e ola ann, alaiia e Inwe o Honeni ike aupuni nona. Pela e liio ai o Faraui me 5eritania i aupuni hookahi ma ia hope mai. * No ia mea, i Jto Heneri lunakiia aoa ma Faraui a pau, noho iho uooiam» Parisa, me ka hanohano nui, ame ka mana moi. Aka, ooho (> Kale me ka waiwai uuku. Aole no i I 'pw* ka inoa moi o lfale, ia H«neri nne ka ' Uwo iho no, « loft o Honeii, • :\o|oke«hooleiia’i kooapooika papalemoi

o Faruni, ua loōhia oia i ka mui pulia nui; n no ka huwuwa o n;i kuliuna o kola manawa, aule ia e ola. Make iho lu ia ike 114 o kona inau inukaliiki, n i ka umi o kona moi aiia lle wa ililiune kela o kannka a me nu iiupinu, No ke dal:i ole e kuua iiku ai. hoaie aku o lleneii i n:i dalu no na kaluinnpule. O l.ikou no ka poe iiiea ilalu, a 0 na’lii ine iia 'kuiiuka ku■ poe iuea dalu hupa. llonmalii aku lu o Heueii i k.ona papale gula, i inoumoiaki no na d;ila uie mmu e kiinn- aku ni. O keia mau kuua un;i ka inea nui i pilikui ai nu uupuni a me nu kauaka i ku ilihiine.