Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 26, 23 September 1857 — Ke au ia Heneria VI. M. H. 1422. [ARTICLE]

Ke au ia Heneria VI. M. H. 1422.

HE -31 OpOLHLO IIH IM I'AM A ..-Helu 17.

Aole he nmkuhiki linokahi o ka liaimu aim 0 Ilenei'i VI, i ka wa i m ike.ui koim nmkuakaiie. L'a kolioia ka Lhike o Bcdeluda e ka nliaolelo Boi itani;| i kuhiua nui no ke aupuni, 1 ka wa e kiiiki aua o Ileneii. Aole i pau ka niunao iiiii ia Kamiii, o ka hoomalu i kela aupmii k.a Imim mn u na’lii Beritania. He nui im koa Heiilania i iioouua ia imilaila e liuoiiialu ai. Aka, he mea liou i ala malaila ia wa, he mea hookaliuli i ko Beritania iimnu nmluna o l’aeani. He kaikamahine kūaniim ikapaiao loaim iio Aieku He kaikaiimhiiie i maa iku hniia me ka ikaika, a hiki ia ia ko liomnanawanui i na.luhi a- ke kaim iiim. Ua kaūmalm knim nUau i ku popilikiawale mm o kmm ainii, i k:rliookamnalm ia u me ki.lmo Wnle iii eko im niim e. LIu ka nmniio iloko o kmm . nanu. e iu.i i kn ineu o kipnkil hm eku ni i na ihulihini e hookuiiinaha ,iimi uim ia hikou Mnniio iho In ia, un uluhia oin o ke Akun. (i un kaunha ia inui e kipuk.u aku i im eneip.i 0 koim liina. Hoopii ūkn iiiii i kekuhi luila koa Kiimni, a imim iu i alakai iimm o ka moi, Kaimlun iho lu ka moi iiminua i ka oiaio o kanu, Aka, i kona.noonoo ana, Imoliolo aku la 1ka umimo e imao iti ia. Kukalaia ae la kn olelo, im hnia ka inea i uluhia e ke Akua, n ua kuliikuhi aku la in i ka inoi iwaeim o ka leluilelm o kanaka, i koua ike inūu ana in ia. A un hoike hoi ia i kekalii pnhikaim i ahuia iloko o ka Imlepule o Kuleiine; he ineu «na i ike nmku ole ai. Pelu i hooinakaukuuia’i ka mnnno o knnaku e hoolohe ia ia, ua unlmia oia i ke kahiko koa, mai ke poo a ka wuwne, - alaila, ua lioike ia nku ia imua o kaimka. Aluila, alakuiia ae la oia imua o na kumu o |ke kulanui, a niuaninau lukou ia ia, a hooia- . io mai lakou, ua ululiia oiu e ke Akua. A laha aku la keiu lohe muioko u ka uina, Nllaila hoouna ka moi ia ia me na koa e kaua Ē;ka enemi. Ma ke kulanakaulmle o Oleanu; pp kaun ana e hoopilikia ia wahi me ka inanaoi plOopio, Ua kokoke pio ia, Hoaonoo Io-j ||pae kipaku aku i nn Beritania, ai mea e Hu)i ai kona mana, puiiki ae la oia ia ia-iho i Hihahi pahikaua knulana. anu i hoikeike ai; M«loko oka halepule. Alaila, kauolm nku wia i na kon a pau, e pemtenia e mamun o Hlhele ana aku, a kaa ae la lakou i kekaua «t keia hana ana, ua lana ka innnao o kanaKi i poho mamua i ke auhee pinepine iniua o A o na Beritaniu, ka i olelo waHbftha ia ia, o lakou kekahi i hopohopo. No Hiīnakau ia ia, haalele lakou i ke kaua ia Matt, a holo aku la, Ma keia hope iho, HBpa Fartpi i poe lanakila, ma ia wahi aku, HH|||thi aku. Nui ka olioii na Farani ike |H'.o nt Beritunia, t ko aku ka olelo a kaaa hoohiki ana imua okamui, a HIW i& it ke aupuni Farani. no ke kaua ana, a nui na lanakila Aka, i k#kah,i wa i komo aku iloko o na pakaua' o Eompeina, na Beritaaia e kaua, & hele aku gl9t[B»..mt'e lele maluna o lakou. Ika piW“.«° 5*»o It likou.e hoi ||H 1 • • i mtka puka, u& loko,. i ka makiu.i ua Beri-

iania. I*io_i!i<» iin Inana i na Horitania. A Inaa oia ia Mod( , tn.lu ke kiilima Muritama, a Imoknloknln iu ia n« ke kilokilo ana mamuli| u na uliune ino. Hnoliewa ia oia e niake; a: 'ia pepeliiia i ke aliime ka linnui ininino ia • Pela ka hana mo.uiia o na Beritania la wa naaupo, , ; Mai ia ,\va ilio, ua Imka l.>a na Berit'aniaJ ma Farani. lloi niai no ke kulanakauiuile o j Paii.su liiamuli o koiia nini ponoi. A kne il.m.! la o Kalai'U e pili aiia ine Heniania. Aku, nui | k.e polm' ana o na Hei ilania ina ia mau kauu i una i l'ai liiii: He nui na inea i make iiaila, '• a ua pau na ilala o lakou i ku liK»; ua kue iho j la ka aie, a me ke kuulana. A pau ia kiiu.u ana ma Farani, aole i paui ka pilikin ana Me kipi lio malnko o Knelani ka inea liiliia nui e kauu ana. Hekeiki| uhaulia .o l lenei i ka inoi, a lioowuhawulia j liiai na kanaka ia ia, Mea mai o Hikmle kk i Huke o loka,-he nmopuna kela na l.mnela,j lie keiki mua a K(le\v;i(ia ekolu, a o lleneii, i lu* nmopuua ia na loane he keiki muli iho nn lia Kalewiula la. A nmkuahana ke aupuui liianiuli o laua, e pili uiia kekahi. poe me Rikiule, a pili hoi kekalii poo me H'iien. (• ku rose keokeo ka hae o Uikaile, a o ka rose ulaiila ka hae o Heuen. . I le, halinaele kipl kekahi inea o keiu ,wa i pilikia ai. O loano Kiule, he inakaainana i kipi a, hoohaūiiaele iho i na kanaka he nui loa.: 0 ka hookaumahaia i ka auhau mai ka meu 1 kipi ai na mukaainana. Akoakoa ae la lakou he i2U,UIU) kanaka, a hele aku lu iakou i ka Imle ana i Ladana. Penei ka palapula o kekahi liue o lakoū : “ A maliiiii iho o A.himu, A \yililopi hoi ii Lva, O wai la ka uu-a hanoluiuO;" i A lohe ko alii ia haunaele nui aim, hoouna kelu i iuna, e ninau uku ai i ke kuiiiu o ko lakou akoakoa nui ana. Pane mai o luane Kiule, '* e hele ana lukou e hoopai i iia kuhina liana ino.” Aka, no ko lakou hao wale ana, u me ku hakaka me na knmuania, u no ka pololi o lakoū kekahi, ua haaleleia oia e ka nui o kanaka, hoi hou kela me ona kanaka i koe. A liopuia la"kou e na koa, holo a pee iho la o Kaele iluko o ka naheleliele. Malaila i hopuia’i kela, aua pepehiia ,a make. la manawa no, e uhumu ana o Kikaele ka Dūke o loka, a e kokiia malū aim i keiainuu liaunaeie, i mea e hoowahawahaia’i ka uioi, no kona inakemake iho e lilo i alii nui ma ia aiiu\. He liuliu no kona imi nna i kekahi hewa ia Heneii, i.inea e hewa ai ia i im kanaka. Mahope wale iho, ua loaa wale mai ka mea ana i kuko ai. Ua lonhia ka moi e kekahi inai pupule, aole no i hiki ia ia ka oihaua moi, a ua kohoia ka Uuke o loka i kuhina e pani ai ia hakalmkn. 1 ka loaa ana mai ia Rikade ka niana maluna o ke aupuni, a liuliū kona noho luim au-, puni ana, « mahope vvale, ola ka iiioi i kona mai.ine he mea la i ala niai ka hiaiiioe mai, ike iho la ia ua lilo ae la kona mana ia loka. 0 Magareta no Anjou kona wahine, he wahine manao ikaika ia, nana ia i koi mai e kafla no kona aupuni, a i ka hoouka nna ua lanakila ae o loka, a hee ae la o Hnneri, Ua eha o Heneri ia kaua ana, a ua laweia’i mai ke kahua aku, a iloko o kekahi hale, a ua pio oia ia loka • Hana maikaiia mai nae o Henei i, me he alii la, aka, ia loka ka mana alii maluna. No ko Henen manao nawaliwali, ua oluolu

' ia e ih'lio [tio, ukn, iioli' pela o Māi>a’r*'ta. ua i ikmka ia e kauii lum. Hoouka hou lak>>« uia I ko knua, a aulu'e o Maoaiela m i, a hoouka' ; hou aku lakmi, a laiiaki u o M:maieta He ' tu;i na hoouka ana. m>le nae i lanakila loi| kekalii aoa>». A ma iu h ’pe ihu, make lim la i ka l Uike o lokn, i 1 >>ko o kekaiu kaua aua.i ■I a<>le iiae i pau ke kauii ilaila. I Ku mai la ke alii o W'awikuma ke poo o | ka aoao l>>ka, a kaua mai la He luuakmi i ikuikn no oia, he akamai, a he maalea hoi I ;. l a (iiha ia i ka iuaiiia nui i ka moiw ihino. ' Alakai nku la ui ka liioi pio i na walii nna i j hele ai me na koa ona 1 ka hoouka ana me i na kmi o ka inoiwahine, na hee aku la koun j; oe k>>a, a make i1 1 ■ ■ iia kannka ona he alua tluisi|iii. a pakele inai hoi ka moi i na lnna o | kae.ii waliine. ' | Aole i pau nu nu a iu Heuen VI. j \0 Ki; KALAI VI> A.— Uelu 11. Ao iiu nnu liki oie u ku >ut hunaka huoikaiku ■U(l(l, Kia ke kolu o ke auo n ka hooikuika aua, o ka houikaika ma ka hana io unn. U lakou ka p>te i oleloia he poe liniui. 0 Inkou iio ka poe hooano hou i ka waiwai, a inalaila uo e hooikaiku’i ku nui o na kanaka | luai o a o. O lakou uo ka poe inahiai, ku> ■ poo lawaia, ka p<»e liolomoku, a me ka poe pauhana a pau la. O keia mau hana ekolu, p>mo no i ke kauaka hookahi i kekahi nianawu. A i ole e pono na hana ekolu, poiio elua Klua o keia muu iiiiiiii in Ferunekelinii ia iu i imi ai i nuj kanawai u ka uwila, no ka mea, loaa no ia iana kanawai o ka uwila, u loaa no h»i iu ia ke j ano o ku ha.na ifha i ka uwila. ame ka pale 1 nku i ka uwila. Elua no li:ma i:i Nuionu m ia i imi ai i ke aao o ka mal/imal.ima L>>aa no ia ia na kanawai.o kn iniilalamama, a loaano' hoi in ia ke ano o ka hann ana i ka ohenana. Aolo nae laua i haua i na moa a luu'a i imi ai. Na na kanaka paahana okoa ia. A o kekahi kanaka, na imi no oia a loaa ke an» o kn ha- 1 na ana, a nana iho no i huiin inamuii o koua imi ana. Pela no o Kikiuli Arekaritu. He kanaka paahana ia, a imi oia a loaa ke ano o. ka luiila niii c lnlo ni ka lopi, a hana ihola.l Pomaikai nui hoi ko ke an uei iu ia. lua he, poo nnaiiao na kanaka paahana a pau loa, a ina iko lakou i na k-nnawai o nammi ok«honua, ina ua nui loa na mea hou i Imiu in lakou. Oia kekiihi mea o pomaikki ai na aiua, 0 ka uanuao o ka poe hooikuika. He poe Neeem ma Ah’iika. !ie p>>e akamai lakou i ku haua i na mmi l ilii, a iie poe ikaika no hoi ma ka luma aua i kekaiii moa, a ua mama lukou i ka hol» ana; aoie iuie hikou i ike i na kanaw.u o na mea o ka homu; aolo ukainai i ka imi i ke ano o k.i liana nua , i iia mea hou. Nolaila, aolo luk./u il.iko ina mea iuaiki|i. Kuai no lakou ina Europa, i ua iiiea konio, i na mea kaua, a i kela uiea maikui, keia niea mnikai. Aole hoi i lako p»no 1 ka ai, make n» i kekaiii nuumwa i ka wi. > Oiu ka poino o ka poe ike ole i na kanawai o na mea o ka honua. > I keia manawa u:i ike ia na knuwai n na i mea o kn honua, aole ike nui ka p>»o kuluko, i Ua oi aku ke akamni o ko Enmpa inamua o ko ka lionua nei a pau. l.'a akamai ilu» mi i no hoi o Amerika Huipuia L’a oi aku ka . pomaikai a ine ka olnolu n ka noho ana o ke i kanaka kuaaina loa ma Europu, mainua o ko

k« aln u ka niuu nui inn Alcrika, n me na mokiipnui nuiloko o ka moanii l’akiiika. 0 ke kunama ma turo(»a, he liale maikai im kona, a uu iako ka liale i nu m«a e pono [ ai. He p.ika aniani m>, kaln e komo mai ai ka inaUiiialama, a nu maikai tn> kmiu wuln nn o. ; He lole no kona, uole ni e komo i ka ili hoI loliolona, a me ka ili lann La lako no oia i ka ai, a ine ka ni, aole e |iol<>li. Ua nui no konn mea panliana e luki pono ai ka hana 1 A.'le pela kekahi aln maloko o Aleiiku, a ma i nn iima naaiip.o Ua loaa ke aniani i ke knuaina mu Europa. ; E noonoo k'akuu i ke kunui i loaa’i. Eia ka mna. o ka iku i nu kunaieai o k« /oiie, he hehee i ke ahi, he paa, e puka malanialama ke ho. heheeia. A ike la kela mau 1 mea, alaila he meu nui ke iko i ko ano u ka ; iimiii ana lna o ke ono wule no, auke ahi, j aole liehee ke ono. Nolaila, pouo e ike mua | i ka laau o hehee ui, a me ke anoo ke kawili uiia, a me ke iino o ke kapuwahi, a me ko ano u ka lianii una i ka ipu no ko uno. Aule I nae e liiki i ka poe hawawa ke hnna i ka ha- | le liana uniani;' a akamai loa, hiki. N<> ka jmea, aule pono ku hulo liilii, aole hoi e puuo 1 ke ku ke kia muluko | Aolo oia mau mea wnle no U ke kumu- | waiwai o ai, oia kekuiii mea nui, ! no ka mou, ua mii loa ku waiwai lilo i ka hoouiaka mm A pono i kela kanaka waiwui ke iini i p<>e kamana e huna i ka hale; i poe kui hao, e hann i mea hao, i [A>e hana i ka pohaku lopo hehee ole; a i poe haiu kapu- , walii. | l’ono no hoi e imi i na kiinaka ike i ka in ilama i ke uln, u i ka puln ana i ko aniaui, a i ke kuhe una, a i ku kaliakaha ana, a i ka oki-'ki ana. A puu keiu mau mea i ka loaa, nlailii, u ka hmnkaika io i ku liana, oia ka mtvi nui i koe; a pmio no e homkaika muu ' nie ka hoom.ilia ole i ka p>u me ko ao. Alai- ' la, loaa ke ainani.. Ma keiu hooikaika ana ua lil.o kela mea ino, a waiwai olo o ke «ne, i mrx«3#ikiu loa, i mea i makemak» nui ' ia mai o u o N» ka nauua», a n» ka iko nna i na kanuwai <> nn meu o ka honua, n no ka ike i ke aiio (i ka liuna ana, nolaila mui kela ; mea maikHi | Hiki iio i ku poe ike ko (molilo i na welu kupa i'opop > w ile, a pelupela no hoi, i pepa kooke'o imuk.ii, u oia m> ko lakou luna Imoun inna mai kdu w.-ln a i keia welu o ka honua e kn ului l ka waiwui, a e hai aku i na mea h>;ii M.ilaila no i hoopoiiounaoia'i k« ! aloha (> ka na>iu, n ine ka ehaeha maloko. ‘ M (ikii.i n» >■ lan i ..ku ii- ka ike a me ka naiiui.i, i m>- na m- H e p >maikui ai. Oia ka ' wuua e kam uiio ai ke kan ika me kona inea , alolm mi ki ama u. Mal.ula no o kuhikuhi iu na uiipu.m a >na Inn ka mea e manpopo ai ka mauao ka >.i. <ha ka mea poina ole na kahikn. u kum > la e paa ui ku waiwai, a»le hl I. a»|e mlow.ile, n nia hoi ku mea e puh ai kei.i m imi > ».* hnikeia'ku nei 0 ka weln ii'), k i niea m > 1 >a N» ka Inmkaika kei t mimoli •> ka luiiuao a me ka ike. Aule ann i mao.iopo, ‘‘o ka ike, o ka mana no in. 1 * 'i M i! iiia m ii n» nn nn m n pau e pumaikai tt, ij Ma ka ike ka oi ana u ke kanaku mainua o ka i hol 'ilol hih . Aolo | oa■ > ka p“o ike «le i na hnna, j ke maiiuo e loua ohi in lakou, ioaa i o. I ka j makulnki o ka iiaku, 17<K). a»l« lakou i hana ] lole iha Iknlonia, he uuku wale n<». Kii no j . lakou i k<t lole faina ma fklej>ium«, i na k« | :

(jinc'mnnia i l<o knlikn, n me kn loln keokeo; ‘o koln aina o liana hei i ka lok in> ko ka im-: nna ih i a j»an 1 ka makahiki 17il">rlltjkalii milioiia. tmo- : kaln•liaii.eii me ka.n.ilnku lffl{jniii. ewalu haiiimi me kanawahi [imnm liiiliihiiln i iianaia ma Henlama. Ai ka makaluki I **JT. hon kahi haneii me kanaknln kninainakah'i nnhniia, ri\va hannnme kanalnna knmninale-hi laiinani p'mna i li'inaia. \ liii;i ika mukalnk ki l!>!)!).. Imalia k,t mea n akamal ai n;i kanaka o■ ki ia |i.i*• aina r .Iiko nm kn Ri>n|ama i kt-ii ua r l’mn.iikai na’lii a im> na,k ; inaka i h' h' mna. a hnnmaka i ka hana o phnn ai. Kj alni.a mn m 11 na iiinnpnin ia lakou, a f ninliai" nui ia.m hke rno kak n nmahaln noi iim i i i i’i.ii'm, ka mii o Kn-ia K nr. aku m> ko knnlana inaikai ami o ko lakou imia, niainiia: o Ka sara,n m<; k« Honepan i