Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 37, 9 December 1857 — HE MOOOLELO BERITANIA....Helu 28. [ARTICLE]

HE MOOOLELO BERITANIA....Helu 28.

Ke au ia Mana M. H. 1553. 1 ka make ana o Edewada, elua na' kaika-i kamahine alii i imi e'lilo i moi. 0 Maria ke kaikumahine a Heneii VIII laua me Kaiaiina no Aregona, a o Ledi lane Gerei i kohoia maloko o ke kauoha' a Edewada, a i kokua ikaika ia e Nolumelnni. Ma .ka aono'pope o Maria, i aoia malaila knna wa uuku mai. Mai ku wa i hemo ni o Heneri ia Knlaiina, na noho kaawale ia mai ka liule alii aku. I ka wa e ola una kona makuakane, hoo|e ikaikn no oia i kona hoohuli ana i ka ekaleaia o Enelnni mni ka popo ,«ku. Ua ikaiku loa oia mamuli o ko kn jiope aoao, Aole ma ka pule u ka pope, walu; kona mnnao ikaika, uu makemake lon hoi ; oiai.mi kaiiiina pope inai ka wa o ke ola anu ,o kona makuakane, a i ka wii u pau e alii anu o£.lewada kona kaikunuiie. Aka, o lane Getei, he hoole pope in pill iua ma kii eknleaiu Knelani mamuli o na oihana a Kdewftda i hookumu ai. He KJ na makaliiki ona ia wa; nka, he nnau kanaka niakua kona, i hoonaauaoin mn ka olelo a kei Akua, n ma ke pono ia e kuinu mnkaukuu lXe kuikahi nei na mea.kakau mooolelo no ia IKianawa, no ka inumao l->a nna o laiu' Geiei. i|(n keia man mea, ua mahulo nui ia oia e na |koi e na hanauna kanaka mni ia inhnawu ipli. no oia i ike i ka hanaanao kona i|lU makua ine Nolnmelani nona, e hoolilo ia e lakou, nui kona kahaha a me ke i ka papnle moi nona. A mahope aku la ia me ka huohao no i ke uoi Nolumelani, a me kona inakuala o Maria, ua make konft kaii na’lii a pau, a me na kuo ke aupuni, <e paipai ana ia laia ia, a e kauoha ana ia la|^^BM^^anao t ma na wahi a pau, a i k& nuiona

aupuni no ka pop£. A pela e hookahuli ai i na mea maikai hou a pau i hookumuia mai . i ke au ia Edewada, e hoala ana mai i na mea hoino i hoopukele ia ui ke aupuni Nolaila, lioonoho hou ihn la o Mariaia Gadina, Jonesiala, Dai, Mila, a nie Nisi, i na kumukaunHa no ka pope, i hoopau ia i ka wa ia Edowada,nn ko lakou pnakiki ana ma ka pnpe, I ke aknakoa ana o ka nhaolelo hou i/kolioia i-ke alii ana mai o Maiia, ua hoopau iu| iia kanawai a pau e hoopnnopono una i ka | iioomana hoole pope, a ua hoihoi ia mai ka i hoomaua kuhiko a ka pnpe 1 I ka wa i hoilioi la mai ai ka honmana kahikn, e imi ailh na kūliina « Murin, i kane imna eku i kona manno. K"ho lakou ia Pilipn, ka hooilinu ulii o Sepania, ke keiki a; Knle V, ka m»i n Gerem«nia me Sepauia I A holo ke kuikahi ilo ka mare ana . holo mai | ioPilipo me kon.a hu.ikai nui i Enelani, aj maro oiu me Maiia, Aka, he kane aloha I • >le o Pilipo, a lilo kona mnnao mamuli o iia! wahine manuahi, me ka hoowulinwaha i ka-| nii wahine mare, . Aole iiuliu ko laua nohoj i al<>ha una, a mahope ku e loa laoa. •; | 1 keia hoi hou ana i kii Iioiimiuia kahiko, he nui ka «liuinu oluolu ole o kunaka ma I Euelani, a kipi ue la kekuhi poe, i alukai ia j ';e Toina Wi ila, e hele e kaun. Aka, ua hopu ia o Wiala, ua hoo'kolnkolo ia a hewa, ua okiia ke pUo, a make pu me iu kekahi mau hoa ona. O keia kipi ana ka mea i wikiwiki ai ka make ana o lane Gerei a me kana kaue. A hala na la elua mahope ihn v ka hupu ana ia Wiata, ua kauoha ia o lane a me kana kane, e hoomakaukau no ka 1 make. Ua makaukau e mnmua kona manao no keia knunha, aole ia i makau i ka make. Ua ae no ia he pono. A i ka lohe ana, ekolu 1 na ia i koe, ua pono kona inanao i ka lo1 hi ana. I ka la i make ai laua, makemake no kana kaue e ia ia. Honle mai kela, uo kona ike, he mea eha loa ko laua kaawale hou ana Kauoha aku ia i ke kane, e kali ■ iki, a hala kekahi mauLoia, e halawai hou laua ina kela ao, kahi e kaawale ole ai mahope. No ke aloha #na kanaka a pau ia lane Gerei, makau na kuhina e oki i ko laua mau 1 poo imua o ka aha, a kauoha no lakou i ka 1 ilamuku, e make laua iloko o ka pa o ka ha- ■ lepaa, o haunaeie na kanaka. 1 Make e mamua o Lo Dudelei, ai keala- ‘ kaiia’na o lano i kahi e make ai, halawai ae ■ la ia me ke kino poo ole o kana kane e Uwe ‘ ia’na i kahi e kanula’i. ‘ Nana aku la.ia i ke | kupapau a» liuliu iki me ka uwe ole, alaila > hoi aku Ja ia e alakaiia’ku ai i ka make. A > ku ia llaila i kahi kiekie, a olelo mai la i ka > poe e ku aqa e nana i kooa make, i mai U > o kona hala ka hoole oie aku me ka paakiki f, loa i ki p*pa)e moi, aole ka lalau lima * ana aku iameai 1 Aka, aoleo kona manao |i ipakei«|lb . U» ae %u no oae i ‘ le koi ikalMuln%,o kooa mau makuā. No- | (pjiāi o ■ walo oo ka mea e ī hookaa ai i koua aie i ko aupuni, i ka mea i l oWo •£»..I la looamaA aaho ena whhme > Wi' hoomoe iho ia i hoaa ai maiena o ka

Pae'piui la ina Euelani o Poli mai Roma mai, i lunn no ka Pope, i mea iawe hou ia Euelani n<ma. No ka hanauna alii n<> ia, i holo aku ma Koma i ka wa ia Heneii, no kona paa ana mainuli o kaPope. i pakele ai ik« inaina o Hem-ii. lu wa hoi hou mai no ia a noho, a pau na la o ke ola ana o Maiia. Ikaika loa ae la na luna ekalesia pope, e hoopilikia « e pepehi i na mea |a pau i kupaa ka manao inamuli o ka olelo a | ke Akua mn ka Haihala, me kn hoole i ko Ika pope noao. O Gudina, kumu kauoha nn Winekeaia, a me Kadinale P<>le na luna o ka oihana lioukolokolo ina mea ku e. Aole no i lohi o ,Ma ia i ka. hooko nna a e paipai ia lakou e ikaika i ke kinai i na moa huoie popo a pau m.1 kmia aupuni.