Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 48, 24 February 1858 — HE MOOOLELO BERITANIA.-Helu 38. Ke au ia Kate I. M. H 1643 [ARTICLE]

HE MOOOLELO BERITANIA.-Helu 38. Ke au ia Kate I. M. H 1643

• Ike kaua mua ana, he mea hou la ma Beritania. No ka loihi oko lakou noho kaua ole, ua hawawn na koa i ka makahiki mua. Pae mai la o Henerieta, ke aiii wahine, mai Holuni mai,- roe na koae kokua ana i ke «lii. Alaila, hoi aku la no ia, a imi i na koa hou. Aka, aole i poho ka manao o ka ahaolelo. Hoonui aku lakou i ke koi ana i ke aiii i na tnea hou aku, e lanakila ana o ke alii maluna o na koa o ka ahaolelo.* *I ke kaua' miia ana, uo,oi ka ikaika o ke alii mamua o ko .ka ahaolelo. Aka, aole lakou nei iae iki i ka makemake 'o ke alii e kuikahi, no ka mea, ua makau lakou la ik, e hoomanao ana i kona hoopunipuni mamua. « ' Aka, i keia makahiki mua oke kaua, ua oi ke alii maihua o ka ikaika o-kona may lI«lilo kekahi mad apana o ke aumamuli ona, a ua pio hoi ia ia keknhi Imau pakaua oka ahnolelo. 1 keia makahiki Ntoj, ipake iho U n& alihikaua iknika eliia, no |kaii ao&o?kekahi. o loane no .nn ke alii. Hlokolo ka hoouka .kaua ana iaua i make ai. hfe nū» Hh «nk« Okēfo.

make kekahi mau waeine iloko o ia haunaele. Ma ka hoouka kaua o Mnrstonmoor, ka hoomaka ana pko ke aiii poino. Ua hui na koa Sekotia me na koa o ka ahaolelo, i ka hoopuni ia loka. Manao iho ia o Rupetn laua o Nukakela, na luna koa o ke alii, e hoopiieluuaku i ka poe e hoopuni ann ia loka. Kue an la na kaua a elun ma ka papu o Marsetoila, he 50,000 o lakou, i ka hoouka ana. A luilu kekahi mau hora oka hoouka ana, anhe akaka ka mea lanakila. Kue mai o Oliwa Kēmmuela ia Rupota ma ka eheu akaii okē kaua. Lanakila o Keromuela me na koa hoohololh) ona, maluna o Rupeta, a puehu aku la', alaiia h<4 mai o Kemmuela e knua hou, a lanakila hou kela. *Pio ia Kemmuela iia pu kuninhi o Rupeta, aole hoi i' loaa hou i ke Mii kn lanakila ann. la wa iho, ua hoopaaia o Wiliama Laude, ke kahuna kiekie o Kanetabtfri maluna Ekalesia Enelani, a ua hookolokoloin hoi e ki ahiiolelo no kona hookaumaha ana i na kunaka. Hoohew(jiia oia e māke, a ua okla’e kona poo. \ He hua la o keia manhwa pilikia, ua muke ka pui o na kanaka pookela o na aoao elua. Ai ka make aha o Laiula, ua hoololiia' na oihāna ekaleaia Enelani. . Ua hoopauia ka buke heluhelu pule, e ka ahaolelo, i ka la ana i make ai. . Ua hookuiia ka ekaleaia me kā ekaleaia Puritana, a hoomaikai aku |a na kanaka* o Lhdanā a na Sekfttia i kela hoololi ana. 4 Imm'A

Holo m.ilu ako laia me kekahi inau kauwa i ka po, a komo aku i knhi e hoomoana ana nn koa Sekotia. Ua hookipaia oia e lakou. AKa, aole Inkon i m%laina ia in me he moi la Aka, ua lioowahawaha lnkou iu’ia me he pio la. * Lohe ae la ka ahaolelo o Euel mi, ua pio 0 Knle i na Sekotia, ’iookuikalii koke ne la lakou me na koa o Sekolia, e hauwiia mai oia ika ahaolelo. Ao mai nn Sckotia, i ka uku nna mai o kn ahaolele i na pouna <Jala lie 400.001), e liaawi mai in ia. Pela lakmi 1 kuai lilo mai i ko lakou moi, a hoi aku la i ko lukou aina, mc ke kuuinaha i na waiwai pio, a me ka hoinoia e.na kanaka poj)Q. Ua pau ke kaua ana, na pio ke i kona poe eneiui/aohe o lakou hiea makaw i koe mawaho. Knnalua iakou i ka mea e hana aku ai iko iakou alii pio. Ua mokuahana hoi lakou ia lakou ihb. Ua kue hoi lakou i na koa i kaua iho a lanakiln no lakou. Elua aoao iloko o .k’a uh..olelo a ijie ka poe koa i> alakaiia e Keromue1a. Manao iho la ka hapanui o ka.ahaolelo, he inea pono ka poe kahunapille no ka mhlama i ka oihana. pule, Aole pela ka manao » me na Voa ona Olelo lakou, ppno bo j kela kanaka .i , keia kanaka e aō akii i na hoa ona ma qb mep qka olelo a Akua.», 4 la wa, hoomaka iko aa kpa hk mpaao, he ppe ku okna lakou i na & ihu iho la lakoa, 1 maluhia j |oaa

ka nui o lakou ikn aina e. Ua hahaniā hoi kakahi poe iuna o Ladana t ka halapaahao, no ko lakou kokua aaa i ka poe kue ia Kemmuela ma. ; . v Koe iho la ka mea pilikla nui, Ua pMvl|e alii ia Inkou, he pio.. Heaha .he» hou aku ia ia? Aole pono ke houkuu likh ia ia, o kaua hou mai kela, e pmii. Pono ole hoi ke hoopaa $ab ■ili ia he pio. Oia ka pilik|a maoli o’IkkeuL■. Ia: ; <rfcl.• jiau, e nawaliwali aoa ka ahaohilo. lakou maoa kuokoa, he nutf jp)ta nmluna o lakou. Aka f v ahaolelo e kuikahi me ke a(ii,- a*e .m maluna o ke aupuni, aole oah Daa«^a^ku4 : kona mana e like me ia i kinohi. makemake KeromueIa me na koa ke aupiini qo Kale. Makemākā'noJttn® aupuni alii ole, i KepuheliU rae dena malunp. Nolaila ahaolelo me na koa. .ia mupn hoole lakou i ke kuikahi no s kb Oka M. I« y*mrn&*

hi|>i ā me’ke kaulua. I’uino ka poe kun» ku, no ka niea, anhe kuiiaka uk«f naai niaanoi u«na e lianu Ika ipn Ino^me na ipu lejio, «a meu c pim’- ai ke puhi una. • * 1 keia m.iiiiiuu, ii iino na m*>amanao |uilujiulu, no ka nien, aohe kanak-i inaanei nana i ka Imila, e hemo ia ua anoano, aohe hoi mea myfii e liaoa i ha huila wai e lnlo ai, u e ulana’i ka lole. Ina i lako ka uiuu i ua paaiiupa n pau, alAila, kukun nui no kekahi i kekahi, a wuiwai nu kekaiii i kekaiu. A pili no hoj keia oleio i na’lii. No ka ineii, wniwai no ha’lii i kiinnka, a waiwai na kaiiaka i oa’iii. Nolaila, pono e imi ktla kuisak«keiu kanakii i ku mea e naauao ai ko«a hoa. Ai*le e ,nmo kekahi knnaka ke nauuao <• l<»aa iu-ia k» pono, ia ia Wale. Pono e koktm kekuhi kanaka inauiūli o kekahi kanuku, u like me.k<» ke Akua inunuo. Poiio m> hoi i na’lii, e Kokua’ i na kuia, na mea e naauao ni ha kanaka, u nuauāu lakou, aiuiia, pomaikai, a puinaikui pu nohie na’lii. Klua walii nui e lnki ai i na’lii ko hokua i kn naauuo. I. Eia ka meā niga, o ka hoomhmhnā i /.« «7>i‘. ' ‘ II. Ein ka lini, o k\i 'hoolulia aku, i ike m kanuha a pun. 1. 0ka Iwomuliuahua ikn ike. Ua nui na wnhi e lnki ni ko Imoiualiuahna ika ike. | I. 0 ka li.iokuiiiu iMin i na kula nui ā» ni iia kuiuulii, oia ke'kahi iiiea' nni lou. i’oiio o kokna ke unpuni ma ia niiiu kuln.l Pono o nui na huke ma na Knln nui, i liiki i | nu hauniuna ke heluhelu uuui i ka palapalā..) Pono o nui na .mea haha, na men nu hoi, i ; Inki i na haumanu ke ao i ke āno « kela mea ! keia mea, amo na mni n pau. P«»no liui el iuii inākumu akuimii, a pom» no holeukunni' iu lakou, i inea e ikuika ai'lukuu i ke uo anu.' Eia hoi kekahi mea nui’. Pom» e kokuu! na’lii i na kulū mii i mea e nluolu ni ka nm-| nno onJ huumana, u e imi hui i ku niea e like ai ka inanāo o iiii liuumunu me ko na’lii. i No ka mua, ina na nina u puu, o ku poe i no niu uu kulu nui. o lakou ka poe i nauuao, o lakou no ka poo koikoi o ka iiinu. Ua inan«o nui iu m> hoi lakou. Noluila, he mea mii kn iniii mea e liko ui ko lakou inanao me ko ua’li», iua*.i like ka inanno oka poo iao a pau,*n kokua lakou iniimuli o iiaMii. aluila, ua koikoi ku nu'lii. Aolo mea e hiki kp kue. i\|a im uiou uaniiao a pau, o ka pne i ao ma na Knlu nui. o lakou no ka. poe i hoonohoiu mu kahi nlii, w hooaliiia* lukou, u <> lakou no kn poe e pono ut ka uiua. Nohiiln, aole loa e pono ke knawale uu’lii, kaawnle nn kuln uui O x ku nanuao ke iiuijuiia me ka ; poe p mo, 014 ke kaula huo e pan ni ke aupuui aolo niokiialiāna.