Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 4, 28 April 1858 — NO KA HAE. [ARTICLE]

NO KA HAE.

I ka malama o Feberuari iho nei, 'i Maui Hikina au no ka hana Hookolokolo Luna- ’ kanawai Kaapuni. Kekahi mau mea i ike ia ma keiai'iiele ana. Eia no ia. Ka noho ana ona kaiiaka ma ka Apana o Kooiau, a me Hana. Ua« maluhia ka noho ana, aole nui ka poe I hōopii ia no ka uhaki ana i na Kanawai nb ka: hewa ma ia mau Apana. „ '* A

Aka hoi, ma Kipahulu a me Kaupo, he mea kaumaha no ke hai aku, ako, ua ku i ka hookamani ke hai aku i na hana maikai '£> wale no a huna hoi i na hana ino i hana Jo ia ma ko makou Mokupuni nei, a oia ka’u e hana nei. Ua lilo kekahi poe ma Kipahu1ii a-me Kaupo i ka hana i ka uala maoli a me ke ki i mea ona, haalele i ka haiia a lilo ma ka lapuwale. ; Ua hoopai ia kekahi kanaka ma Kipahulu, '4 o Waiwaiole ka inoa, no kona hana i ka mea ona a haawi ia hai, imua o ka Lunakanawai Apana, o Aikake Harboltle, kanao~ no āala, a ua hoopii o Waiwainle imua o ka Lunaknnawai Kaapuni, a ua hookolokōlo ia imua oha, a hooholo ia ka olelo, ua hewa no o Waiwaiole, a ua hoopai ia oia he kanaiww dala.

Olelo mai ka Lunakanawai Apnna olaila, o kekahi kumu i loaa ole ai ka poe kolohe, ; no ka palaka oha Mnkai, olelo mai oia, hoo- | halahala kekahi poe Makai, no ko iakou ho- . pu i ka poe hewa, aole nae he loaa o ka uku hoopai, alaila, lawe ia na lawehala ma ka ■ Hale paahao, a nele na Makai i ka nku ole, a no ka uku ka hoi kekahi o na Makai i na • Auhau Aupuni a pau i keia wa. Pela rnai oia. He jiono paha ika Ahaoielo e hiki mai 4 ana e noonoo i keia ? A e hoololi ae pah'a i na Kanawai e olelo ana ; e haawi aha i ka hapalua o ka uku hoopai no na hihin hewa, no ka poe Makai, a me ka poe nana i hoopji, a e lilo ka uku hoopai a pau loa no ke Au- • puni ? A fna he mea hiki ke hoololi ia. mau Kanawai ? alaila, e hoonoho i poe Ma- • kai hapa ma kela Apana keia Apana, me ka uku ia ma kn malama ; aole ma ka inahele oka uku hoopai. Aka, eia paha ka pilikia malaila, o ka uuku o ke dala *o ke Aupuni, lawa ole ke dala e uku ai ia poe Makai uku ma ka malaina ?

Kia nae ka pomaikai e ioaa ke hoololiia kela mau Kanawai i oielo ia ae nei. Oia paha keknhi kumu e hoemi ai i kekahi hewa ino e ulu nei iloko o keia Aupuui o ka hoUee<ī'. wahahee ana imun o na Aha No ka mea, i keknhi manawa, no ka rnan&oo|kekahi poe Makai, a me kekahi poe loaa ko lakou dala ke hoopaila hoike wahahee mai'lakou-.. 4 * •«« O ka poe Makai uku malaini, 6 ikaikā paha lakou i ka hoomalu ana, hopohopo. la»->' kou ke hoonnwaliwali i ka hana o ho'ip&nia ka lakou Oihana e ioaa mai aikedala 5a'’ lakou ? ' r ' ■'- v ' ; Ua loaa mai ner ia ’u he palapala mai ka . Lunakanawai Apana mai o Kaupo mai i kei mau la, e hai mai ana, ua pau kela hatmhele ! ’ ma Kipahulu a me Kaupo, no ka Kanā°vu&} v * ona ana 6 kekahi poe. ‘ ’ " Ina oole hana hou ia poē iamea j. alailrj pomaikai ia Apana, maiuhia hou : ka nohO'" ana o na kamaaina oluiia. ‘ IOANE RICHARDS0N., - . * Waikapu, Maui, Mar. 29. IS68.* A f

E ka Hae Hawaii e

Aloha oe :—Eia ma ka pea hema o Lohaina he hale lole hipi, p ka Likou hana mau ia ma keia aoao o Lahaina.

Iloko o keia mau hale lole hipi he poe pepehi hoomainoino i na ilio me ka laau make, he opiuma, a nui na ilio i make m » keia pea henia.

He kanaka uwe mauka nei i kona ilio, he ilio hana ia, he aoa, he hopheuio i ua holoholona komo iloko o na pa kanu. aole nalo ka aihue ia ia, he ilio kahiko, he umi makahiki koiia, a he $10 ka lilo i ka luna auhau. He honaloha keiā ilio no uiukou, he ilio lohe i kona.inoa, oia hoi o Sita. I keia la make, ua komo ma kona opu ka opiuma ia po, make i ke ao ae.

Kainoa e hopu l*a mea i hoopoino ia i.ka illo, kolohe~rkana, a e.lawe i kona kahu, a i ole ia, e loaa, e huli i kona kahu a e uku nku ia ia e like nie kona poino, a like hoi me ke kumukanawai e waiho nei o ka aina.

Aole ka! oka h awi ka ika laau make me be pepehi k naka la ke ano. Me makau ole keia hale loli pipi i ke kanawai nui o ke Akua. l'mai oia, £ kali ka huhu, e hakalia ka inaiha. Aole hana keia poe me Analu o Lahainaluna, ai ia kana hipa e ka ilio o Kanealoha, h< le pono kela kahu hipa ia i>, a ua uku no ia e like me ko Anelu poino ana.

E ou mau hoa nloha ma keia pae aina, e ha* na kakou me ka noonoo i ka pepehi ana i ka hai holoholona'me ka makau ole.

Oia hoi ka mea i make ai o Kuha ma, a li ia kahi o laua no- ka pepehi ana i ka puaa o kekahi, a lilo ia i enemi no laua ma Hahakeā, Maui. Ua ike au i hona li ia ana.

Ono ai, o lilo keia poe mea ilio au i pepehi’ , ai i mau enemi nou, a make oe; no ka inea, e hoomaka kiu nna lakou ia oe, he kanaka hele mehameha oe, ina anapuni o Launipoko e huli ana i pipi pepehi nau. , He kanaka hana o<; i ka po, uuku kōu hora hiamoe, o ka nui no ke ala, m <ua hana loli pipi la a’u i na wa a pau, a m >ke oe ia lakou. E hana oe e like me Anelu o Lahainaluna, he hana aloha ia ia makou, i na knmnaina fie kupa Hawaii oe, e noho ana ma Pahoa a me Makila, Lnhaina.

ALOHAILIO.