Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 8, 26 May 1858 — No ka Makahiki. [ARTICLE]

No ka Makahiki.

He wa hoomaha ka makahiki. Ua kapu |oa na hana a pau ma ia wa, pau na alii, na kanaka, na wahine a me na keiki i ka noho wale ana. Aole mahiai, aohe lawaia, aole haipule, aole o lakou hana aku i wahi hana e ao. O ka hoomaha wale, no oia ka hana. Eha mau la ka hoomaha ana, alaila, hele lakou i ka mahiai, a me ka lawaia, aole nae ma na wahi e ae; aka, ina ko lakou wahi ponoi ka mahiai ana, a me ka lawaia ana paha Aole nae no a ka makahiki ke hala ae la ua mau la eha la, no ka mea. Eha malama iloko o ka oihana makahiki. Eia keia mau malama, o Ikuwa ka malama hope loa ia o ke kau, ma ia malama ka hoomaka ana o ka makahiki, O Welehu, o Makalii, a me Kaelo, oia kekahi mau malama o ka hooilo. Na Lono ka makahiki i hookumu. He akua nui o Lono, i ka manao o na kanaka kahiko. Aia ma Kealakua i Hawaii kona wahi i noho ai me kana wahine o Kaikilani. No ka launa malu ana o Kaikilani me kekahi kanaka. Ua lili o Lono, a huhu loa, a pepehi iho la i kana wahine a make oia, a ike oia, ua make kana wahine kaumaha kona naau, mihi a lilo i pupule, a pupule maoli no ia, kaapuni.oia i na Mokupuni, a hana aku i na hana lealea a hookaawale ae i ka makahiki. Penei i oleloia no ka makahiki. I ka hele ana o ke akua paani, o kana mau hana, oia na hana lealea, ke kuikui, ka loulou, ka ooihe, ka honuhonu, a me ia lealea aku, ia lealea aku i kupono i keia wahi aku i ke hana. A pololi kona mau kanaka, alaila, huhuki wale ka mala uala, a me ka mala kalo, kalua wale ka puaa, ka moa, ka palahu, arae na mea kupono, a loaa ka ai, a me ka ia a kona mau kanaka, alaila, hana no i ka lealea, pela oia oihana mau ai a puni ka Mokupani ana i hele ai. O na kanaka i hele pu me ia, oia na kanaka puni lealea. O ka poe ikaika no hoi i ke kuikui, o lakou ka poe hele pu mc keia wahi akua, a hiki i na ole kauo nui, alaila, kauo ke akua, huhu, alaila, hele mai ke aku i makahiki o Lono

kona inoa. I kona hele ana mai e kaapuni, alaila, hahai no na kanaka he nui loa i keia akua, no ka mea, oia ke akua nui, o ka mea i hahai nui ai na kanaka, no ka rnca, nana i hookupu na moku eono o Hawaii. Hookupu ka ai me ka ia, me ke kapa, me ka malo, me ka pau i kupono i ka hookupu, a ku ka puu o ka waiwai, alaila, hookaawale ko ke akua, a koe ke koena o ka waiwai, a haawi ia koena no na kanaka, a pau ia, hele aku no a ia Moku, hookupu no ka waiwai, pela mau e hana i a puni keia Mokupuni ana i hele ai. Elua nae ka hele ana i ka makahiki hookahi. A o ka aina e hookupu ole i ua akua nei, kena ae i kona mau kanaka, “e hao,” lohe ae la na kanaka ona, ke kii aku la no ia i ka ai e ulu ana iwaena, pau i ka uhukiia, pela hoi ka puaa nui e holo ana iloko o ka pa, pau ia i ke kalua ia, pela hoi ka waiwai waiho ana iloko o na hale he nui loa, pau no keia mau waiwai i ka hao wale ia, oloholohe ka aina hookupu ole, a pau ka hao ana, alaila, kaena iho la lakou me ka olelo ana, “ua lealea no paha ka kakou apa ia Hawaii nei, he moku nui ia,” pela ka olelo kaena ana o na kanaka. A pau keia, hoi ke akua a hiki i kona wahi i noho ai. Alaila, kapu, aole ike hou na kanaka ia ia, o na kahuna wale no ke ike. A hiki ae i ka la ia Lono, kapu, aole aa ke ahi, a me na hana kupono e ae i kapu ia la. I ka wa kakahiaka, hiuwai na kanaka, oia hoi ka auau wai ana i ke kakahiaka nui, a pau ia, hoi a ka hale, pau na wahine i ka pau maikai, hume na kane i ka malo, a ku ka puali, oia ka hana o koia la i hai ia maluna ae nei. Pela no hoi ko Kane la, kapu no hoi kona poe, aole e hana a hala keia mau la, alaila pau ae la ke kapu, noa no hoi. Eia hoi kekahi, i ka noho ana o ke akua iloko o na heiau, hana oia a oluolu i na lau o ka nahelehele, i ka maile, ka pala, ka ieie, a oluolu ka noho ana o keia mau akua, kau hoi ka puaa ka niu, ka ia ula, pela mau ka makahiki o Hawaii nei.