Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 10, 9 June 1858 — MOOOLELO HAWAII.—Helu 9. [ARTICLE]

MOOOLELO HAWAII.—Helu 9.

No ka ai kapu ana. He vfohi hana Uahiko ka ai kapa ma keia I pae moku i ka wa kahiko, he haua nui loa hoi , keia, he hana kauuiaha, a he hauu pono ole lo.i * iwaena o ke kane a me Ua wahine. Ua luhi » loa -ke kane i Ka hana an i i ka ai, no ka mea, II papalua nna o na iiuu a ke kane e kahu ai, he ' imu okoa ka ke kane ho imu okoa k i ka wai hine. Penei ka hana ana, e kahu no ke kane a ; i Ua ka wahine iinu' ai, • kalua ia ium ai, alaila i hele oia inma e kahu i kona umii iho, a kiilua “ Uana imu iho, alaila, hoi hou rnai i ka! hale e ■ huāi i ,ka ka wahiue imu, a ihi, :i pau, a kui i ka ka wahine ai, a wali, a hah m ma ka ipu, a pau * ka ha*a i ka ka wahine ;ii, alaila e hele. hou oia, e huna pela i kana iho. a pela inau no ke* 1 ia hana ana a ke kane uia ka manawa a pau o ko laua ola ana. ' u Eia kekahi luhi o ke kane, o ke ako ana i mau hale no laua me kana wahine, a okoa ko C ke kane mauhale, a okoi ko ka wahine mau ] hale, e ako no ke k me iin.ua i hale nona e ai ;ii, ; e ako hou no i hale heiau i wahi nonae hooma- :• na’i i na akua kii, a pau hana i kona iho, alaila } e ako hou no i hale moe no laua me kuna vvi- * hine iho, a paa ia hale, e ako hou no ihale aina ... no kana wahine iho, a paa ia e ako hou no i hale kua po kana wa’hine. e kuku ai, ua Jui ke ;• kane i keia mau hana a pau, ua kahu no nae ;• kana wahine i ai na kana kane iho, aka, ua oi !;• aku ko wahine kamniha i ko ke kane, no ka mea, ua make pinepihe na wahine ma nalapule e kapu ai na akua kii. Penei e akaka ai, ka r lahi a me ka poino o ka wahine, uahookaawale ‘ ia ka wahine ma ka vva e kahe ai ka wahine, '• ua ai kaawale ka wahiie uia ka hsl", pela no ke kane ma ka hale okoa, no keia Imna ana, aole ? e pamehana ke aloha iw.iena o ke kane a rae ka,na wahim-, no ia mea, ua moekolohe ke kane * me ka wahine e, pela np ka wahine me k<; kane e, a poino ko laua noho pu ana, a hakaka kekahi i kekahi, kue aku a kuj mai, aole pono iki. Eia hoi kekahi mea kaumaha, he kapu ke kii no na kanaka a me na’Iii, ina he laau ohia ke kii o kekahi, kapu ia kanaka i ka ohia, ina he.ulu ke kii o kekuhi, kapu ia i ka ulu. Peli ke kapu ana i na laau a pau ke hana i kii akua no na kanaka, a pela no i na ai. Ina he kalo ke kii o kekahi, kapu no iai ke kalo. Pela no na m« a ai a pau ke han;i ia i aku u He manu ke kii o kekahi, a ina he moa kapu ia~i ka moa. Pela no m manu a pau ke hana ia i akua. He holoholuna ke kii o kekahi, a ina he puaa, kapu ia i ka puua. He pohaku ke kii 0 kekahi; kapu ia aole e noho i ka pohiku. He ia ke kii o kekahi, a ina be mano, kapu ia i ka mano. Pel% na ia a pau, a pela no ka hoolilo aua i na mea a pau o ka lani, -a me ko ka honua, a me na iwi a pau o kanaka iakua. Pela ka hihia, a me ka popilikia a m«? ke kaumaha ma na kapu he nui loa, pau ole i ka hai aku. Aole i hai ia mai ka mea nana i hana mai keia mea o ka ai kapu. Mai a Wakea mai paha, mai kahiko ihai pah i, he hou mai pāha ka ai kapu ana. Aka, ua lohe wale kekahi poe -mai a Wakea mai no ki ai kapu ana, a hoole mai kekahi poi*, i mai la, he hou mai no ka ai kapu ana, na Luh.iikapawa i hana mai, aole nae i pono o keia mau manao, aole no i mnopopo i na kanaka a pau. 4 Eia wahi nlea i oleloia ma kekahi irfoololo no k& hoomaka anao ka at kapu .ina. A hanai ia iho la 0 Hoohokukalani, a nui ae la, a faf wahi. * • f: . mP .

ne maikai ia, a ike ae’l t kona inakiiakane o Wake, ua malkai ia, m iknnake iho 1 1 kona na;tu e moe malu rne ia, imi iho la ia i wahi e nalo ai i ko Papa mau maka ke moe malu aku ‘rae Hoohokukalani, aole i loaa kahi e nalo ai; alaila, ninau aku la ia i kona katfunnpule i niea e nalo ai, a me ka hai inaopopo aku i kona makemake. I mai la ua kahuna la 5n ia, ina i makemake oe e moe me kau k ākamahine, ea, e imi kaua i mau po kapu noUi e kaawale ae ai oe mai o Papft mai, a e imi no hoi i mau po nnna e kaawale ai oiamai ou aku nei, na’u noe hai aku ia olua na ke akua mai keia oihana i l«ihe pono ai o Papa, na keia akui mai keia kapu, aole no ia e huhu m ii. Eia kekahi e hookanwal'; ia.oe iho, aole eaipu me iu. Eia kekahi, e hookapu i kekahi o na ia na ke akua, a me kekahi o na ai, a me kekahi o m holoholona. Eia kekahi e kukulu i inau heian no na akiiii, no Ku, no Lono, no Kane, \a me Kanaloa, ame ke kini oke akua Eia kekahi, ona mea a pau i Io*a ai i ko ke kanaka liina e haawi mua ia aku ka ke akua. Pela ka kela kahuna olelo ana ia Waki a, a ua pono keia mau mea i ko Wakea manao, alalla hele'aku ia o Wake i io Papa la, a hai aku la i keia mail mea a pau, hooili aku la na ke kuhuna wal>- no ka 1 olelo, a huua i kana iho, ua ae mui no o Papa i keia mau olelo a jjau me ka oluolu maoli ma.i, hoi mui la ia e hai 5ke kahun.a; pela ke funm i o.kn ai kapu ana i ike ia ma ia mooolelo. Eia kekalii meai olelo ia. Ai ka luu oka , po kapu, moe iho o Wakea me Hoohokukalani, olelo ke kuhuna ia Wakea nana ia e hoala i ke 1 kukahiakanui, maloko o kana olelo pule, a ike : ke kahuna ua moku ka pawa o ke ao, pule mai I i nia, a hookomp i ka hua ōlelo hoala iloko o i kan i pule, aka aole i.lohe o Wnkea, no k > mea, ; ua pauhia oia i ka hiamoe, wiki ae la ka lii, alaila ala 6 Wakea pulōu iho la ia i k« kapa : puka aku la iwaho, a holo kiki aku la, i ikeole 0 Pppa ia ia, ak& aole ia i nalo ii Papa, a ike ae la o Papa i ko laua moe ana, huhu loa iho i la ia ia Wakea, holo kiki aku la ia a komo imua!' e paio me Wukea a hopu mai la o Wakea : ia 5a, a hoihoi mai iwaho e hoomalielie mai,* aka aole oia i na ; ilaila laua* olelo ai no ko kua homo ana. 1 ' Hookaawale iho la laua ia laua iho mulaila, a ia lano, hookapu ne la o Wakea i ka puaa.a me ka niulelo, a me na maia, aole e ai o Papa ia mau mea. Eia na niain a Pupa eai ni, oka popoulu, oka iholenn’ ame ka niuhiwa. Hookapu ae la o Wakea i kekahi mau ia, eia na ia 1 hookapu ia o ke kumu, o kn mano, o ka ulua, o ka honu paha a me ka ea, nole eai o Papa i keia mau mea, ua kapu loa. e ai pu ke kano me ka wahine, maloko o ka hnle i hooWo ia, imua e ai ai ke kane a ma ka hale e ai ni ka wahine. A pau keia olelo nnaa laua, alaila kuha aku la o Wakea i ko Papa maka, a hoohemo iho la ia iaua. • Eia keia wahi mea kapn, aōle pono iki ika wahine ke ai ia mau mea, n ka puaa, o ka maia, o ka niu, o ka ulua, o ke kumu, o ka mano niuhi, ō ke kohola, o ka nuao, oka hahalua, o ka hihimanu, ka haiiepo, a me kekahi mau pea e ae he lehulehu loa aole i ,pau i ka heluia e» ke kanaka, e make no ka wahine ke ai i keia tnau mea ke ike pono ia kana ai ana. 0 ko ke kane bale|p ai ai, ua kapu ia; |5ela no kona hale i hooomana ajfivk ai, i o ko ka wahine hale e ai ai, ua kapu ia, he hale aina raalaila ka wahine e ai ai, aolee ai pu laua me kana kaoe, a ma ka mua ke kane e ai ai a pao ia, alaila ka ka wahine eai at Ma ka hale 1 ’ ; ...... X •■•a. .. '•

moe o ka w .hine, malaila no ke kane me ha wahinee moe pu ai, e noho pu ai, e h«na puai, a e noho pu ai me ku laua mau k' iki, e hiki no n e i ke kane ke komo wale akui ko ka wahine halo aina. Ma ka hale kuku o ka wahine, malai'a ka wahine e kuku ni i kapa, i pau, i malo no ke kane, oia kona hale e hana'i, i pono oia i me kana karte, u me ke keiki, a rhe kona mau makamaka, a me na kanaka e ae, amenn hakuaina, a me na’Iii. Na ke kane nae ka hana nui mawaho, a o na hana nui hoi nialoko 0 ka hale, na ka wahine ia c h;gia. Ei;i ua hoolilo ia kekahi mau kanaka i mau airroa a na alii wahine, a..in,e. na wohine koikoi kekahi. Un ai’mau no : ua poe kanaka la me na wahine, na lakou nog hana i ki na alii wahine mau mea ai, ua kapa ia ko lakou '* niāīu' inria, ho.aiuoa, he aipuhiu kekahi ino», ;»he ai punpuu. Eia kekahi, i ko kakou noonoo ana e hiki paha ia kakou ke hoomanpopo i na k;ipu leahi- * ko, a mo Ua hoomana,- he nukn ia i haawiia aka i na akua i ae mai l.ikou i ka han.a hewa ana. Manao na kanaka, ina e hookupu lakou i kekahl mau moa no na akua, a e hnawi i na makana na lakou, a hoomana aknj alaila, e oluoki mai na akua, a ae mai no i ka hana ana i kela inea ino keia mea ino. He ano e ka pouli nui! Pela paha ka pouli o ka noho inp ana, mai a Wakea mai ! Lehulehu ka poe mai ia manawa mai, inoho ma keia pae āina a i make aka la'? He ano ino, a he pouli loa ko lakou ! Ua make aku la aole i ike i ka malamalanm a mekamaikai. Auhea lakoii ? Maule paha ko kakou naau ke inanao iho i ko IakVfu liope, hilahila nb hoi Ka noonoo i ka ino. a Yne lea' paumaele o ko lakou noho ana ma ka Lonua.,hei ! A ina i lili- / ha, ea, e haliu ae ku muka a nana i ka olelo a ke Akaa iormaoli, nialaila ka m'aemae, ka niai- * kai, Ua pololei, a me «a mea' eiiemōlfele ai ;i e kinno ni iloko o ka Paredaiso a ke Akuk • i hoomakaukau ai, ho ku poe i maemae ia, a hemolele.