Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 12, 23 June 1858 — MOOOLELO HAWAII.—Helu 11. [ARTICLE]

MOOOLELO HAWAII.—Helu 11.

JVo ka lapaau ana i ka poe mai. I ka wa kahiko, he nui no ka poe i kapaia he poe ka.huna lapaau, a ua kulike ka hana ana a kekahi poe, a kulikeole kekahi. Aole he ano Hke loa ka oihana lapaau a na knhuna a pau, ua kue no kekahi i kekahi. O kekahi kahuna, he kanuna halia paaoao, oja ka , tnai i maa mai ka wa kamalii mai a hiki i ka '* wa nui, a ina e kii |a keia kahuna i maa i keia hana, alaila ola ho. A pela ho hoi ke kahūna haha mai maoli, he nui wale aku no. A o ka oihana a ke kahuna kuni i ike pu i ka lapaau ana i kā tnai, oia kekahi mea e ola’i ka 'mai i kekahi wa. 1 ka wa e haha ai ke kahuna i ka mai, a ike oia i ke ano o kela mai, ina he mai ola paha, a i oie in he ola ole paha, kanalua kona ntanao, nolaila, hana ia, he wahi oihana e ae. Penei ke ano o ka hana ana, he puu iliili a uhi ia keia puu iliili me ka welu maluna, me ka olelo ana, a mahele ia keia puu i elua mahele me ka olelo ana, “ eia ka puu o kamai, n eia no ko’u puu ko ke kahuna, a ina i oi ko’« pou ko ke kahuna, a mau ko ka mea • mai, alaila, hana au, a ina e oi ko ka mea liiai amauko ke -kahuna, aole e ola ia’u.” A t>au ia, pule iho a pau no hoi, ua ko ma ka no&o o ke kahuna, alaila, hana ke kahuna, ā f nle o ka hāaiele eo ia. A pau ia, ina ua ike’kahuna U noi ki 6 1rā mea mai, olelo ihp l» ia he knmupaa ko ia het mai

he aumakua, a ninau aku i ka poe nana kiī' mai, aole o oukou akua nioo, a i ole ia, mano paha ? ” ae mai la ka mea mai, ae, he akua ko’u he mano, ua make ia nei ia ia, alaila, hoomaka ka hana ana e lapaau uakahuna nei. Eia ka haha ana, o ke kauinaha ana i na akua aumakua i o'uolu mai ka mea mai. Penei ka hana, ina he mano ke akua, kena aku ia i puaa hiwa, i moa hiwa, i inalo puakai, a me kekahi mau mea e ae,>a o” keia mau tnea a pau, pau lakou i ke kiola iailoko o ke kai i oluolu mai ko akua, aole nae he oluolu mai. A ina aole i ola i keia hana ano, waiho ia, ua pau ko ka aumakua, a nana hqu ke kahuna, aole pono i ka aumakua i ola i ka mea mai. Ua pau ka maunu i ka oia nei i ka anaana ia, c aho e kuni i make ka mea nap.a i anaana, oe, a kena’ku ke kahunna i puaa kumulau okon no ka puda mai, a okoa no ko’u ka ke kahuna, a imiia keia mau mea a pnu a ke kahuna i hai mni ai, a mākaukau ae keia mau meu, alaila, waiho a hiki i na ku, kukahi, kuluu, kupau, o na po ia e kuni ai, kuni iho la ua po nei, a pau a noho iho la, n make ae la kekahi inea kokoke ma kahi o ua mai nei, o ke kuhi aku la no ia, ka I e pakele hoi ua make ia la i ka hui o mea i kuni ia iho nei, i make no ka ia ia la o mua, a lilo loa ia kunaka i pookoi. Ma ia hana ana, aole ola o ka mai make no, a pau ka wuiwui ia ia la, aka, ma ka poe kahuna lapaau maoli, he ola no ka mai i kokahi wa Pela no ka lapaau ana i ka poe mui ma ka wa kahiko, aoie nae pela wule no; aka, i kekahi manawa, okoa ka hana i hana ia e ola ka mai. Penei, i ka hoomaka ana o kē kahuna e lapaau j kekahi mai, ninau inua o ia i ke ano o konil mai, a ina i maopopo ole ke ano o ka mai, alaila, kuuoha aku ke kahuna i ka mai, e olelo aku ana, e hoi au, alia au e hana aku ia oe, e moemne au i keia po, a loaa ia’u ka moe maikai, aiaila hana aku auia.oe. 1 ka lapaau ana, e kalua ia kekahi puaa, i ohiolu mai ke akua, wahi a ko Hawaii nei, he kumupaa, n pau ia, hana hou ke kahuna, a ike oia i keano o ka mai kauoha hou oia e imi i ia ula, a loaa ka ia ula, eiana inoa 6 ia mau ia, Alaihi, Aweoweo, Weke, Moano, Kumu, o keia rnau ia a pau i imi ia e hana ia maka pule, i ka wa e ai ai. Hoomaka ka mai e ai i ka ia, lawe mua ke kahuna i ka maka o ka ia a haawi aku i ka mai, a i ka hiu o ka ia, o ka nui aku o ka ia, aole e ai ia, pela ke anooka lapaau ana o kekahi mau kahuna.

O na mai me na laau kupono.

He mea pono paha e hai ia aku na inoa o na mai, n nae na laau kupono i ua mau mai nei ma ka iapaau ana a na kahuna kahiko o Hawaii nei. • Eia malaio iho keia mau inoa. Na Mai. Na Laao kopono. He Nahu, Hin&hina, kowali, papaa, manena HeNalulu, Wai, lomilwmi. Uui, Lomi, Wai, Papaa, a pela aku, Makole, Puakala, Ilima, Muohala, Paho, Eleku.'a ia mea aku ia mea aku, Umauma naha. Ai, Wai, Lepo, Uaua, Poho, Lepo. Aipuulai, Puupau, UiU, Nia, Kiwe’-awela, Alaala, Popo!o, Moohala, Opuumiia, Kakio, Molehei, MuohaLa, Aahuho, Maihahe, Neaa, Ki, Popolo, ; Papule, .. Awa> jIaiomana, Laopalili, Haa, Popolo, kowall haakakmPaakai, Poonaha, Noni, Paakai, Kahea, Hima, #

Kuli, Kohuulu, AVaipppo!o, Ppesi hee, ' Pohakuwela, Lauailu, lewo paa, Ilookomo i ke koko, l’ehu, Puholoholo, Ohao, Aole laau ola, (I ano, Awa. Me nui aku no paha na mai i koe, aka, aole i pau na inoa i ka ioaa ia’u a mo na laau kupono. Hookahi mai nui nae i koe, a he nui ke ano o ia inai, a mo ke kuinu i hiki mai ai ia mai, o Kumupau. Ua hiki mai keia mai mamu.li o ku hoohiki ino ana, wahi a na kahupa, ina e hoohiki, aole nae.hooko i ka mea i hoohiki ai, aiaila, e loaa auanei i ua mai nei. O kekahi mau akua p Hawaii nei, o ka pueo, a me kahimau manu e ae, a me ka moo, a ina e nou aku ke kanaka i kekahi o ua mau akua la, he oiaio e loaa auanei oia i keia mai. Aole nae ke kanaka i pili ole aku kona mau ku-puna rua mau akua nei. Ona mea wale no i. pili aku i keia mau akua ma ka hoomana ana. A o keia mau mea la, ua kapaia mai he kumnpaa. Oia ka inoa o*kekahi mai kahiko o Hawaii nei. Ma keia nui na laau, aka, o ka awa ka laau i komo nui i keia mai, a me.na mai i hoike ia maiuna ae. O ka puaa, a me na ia ula, oia kekahi mau mea i manao oui ia no keia niai. Ina aole loaa ka puaa hiwa paa, a me na ia ula, aole e hana ke kahunii. O ke ano o keia poe kahuna kahiko o Hawaii nei, he puni waiwai a ke kanaka inai. Penei e maopopo ai. Hele aku ke kahuna a ka hale o ka mai, nana aku no i ka mai, a oka olelo aku no ia, Aole puaa hiwa?” “Aoleiaula?” “ Ina loaa ole keia mau mea a’u i pinau aku nei la, o ka make no ia ou.” Nolaila, makau loa ka mea mai.

O ka Ūhi.

Hc nui loa ka uku o keia mau kahuna. He puni puna. Kalua mau i ka puaa i ka hana ana i ka mai hookahi, eha, a elimn, a oi aku na puna e kalua ia no ka mai hookahi. Wahi a keia poe kahuna, o ka puaa ka mea e oluolu ai ke kumupaa; ina aole aole oluolu. Kc kii anao ka laau o keia mau mai i hai ia’ku nei, oole pono ke hele a hanawai, hana lepo, a alawa i hope, halawai me kpkahi kanaka, kahea ia mai mahope, a kani ia e ka manu; hookahi pono, o ka malu o ke kii ana i ka laau. ' ' I ka hana ana i oa lauu lapaau, e pule mua ana i na akua kahiko, La, Mahina, Hoku, Kane, Lono, Uli. He lapuwale nae ka nui o na pule, a lapuwale loa na haoa a ua mau kahuna la i hana oi; aka, eia ka mea kupaianaha, ua mau no ka hana ana a keia poe kahuna i ka lakou hana lapuwale a hiki i keia wa a kakou i onhn nei, a lilo na kanaka he nui wale i ka make. Aloha mo! Ahea la e pau ai na hnna lapuwale, a me na haim naaupo, ma keia paeuoku.