Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 16, 21 July 1858 — HE MOOOLELO BERITANIA.-Helu 54. [ARTICLE]

HE MOOOLELO BERITANIA.-Helu 54.

Kt au ta Geoki III. M. II 1759. Ka moopuna o Kenki III oa Keoki II. Make ibo kona makuakane o Feridonka i ku wa e ola ana o Keoki JI, a ili mai ke aupuni

i kanu keiki. Hana» rnai o Keoki 111 i ka mukahiki 17ttS, 'a 'ln* 22 na inakahiki i kona vya i lil» ni i moi. Ua noho pu ia me kona makualiine, u na aoia malaila i nn mea «• naauao ai, aole iu i noho iki inn ka hale alii, ; a niako kona kujninakaiie. •Nola.ila, aole iu i ike maka i na Kohina Aujmni, a hiki i ka j>ii iinii malnna o ka noho aiii. He oluolu kona manao mua imua o ka Ahakiikamalu, a ua inahaio nui ia oiu. I ka .akoakoa ana o ka Ahaolelo, uu hooholoia e hanwi i ke alii i na [iouou 800,000 i uku nona, a no kaina iinui'hana, a ua haawi hoi lnkou i ka moni nui e kokua «i i ke knua rne - Farani. Aole i nawaliwali na Kuhina me na Hunakoa, e hooko i ke kaua ana ine Gēleihania. Pela lioi na iiiaiiuwa ina na mouna, e hoopio aua i na inoku Farani,a pan i halawaime lakou, a ua jiilikia k.e k iai ana 0 Fi»rani mo ko na iiina e. Imiaehi. ke alii o Farani i ke Kuikahi me kona poe‘ eneini, no keia poh<* nui ana. Aole nao i hiki ke Kuikuhi. Nolaila,. imi oia i ke kokoa mai <> Sepania ia ia i ke kaua ana. Kuikahi malu no lauu ine ke alii o Sepauia. Aka, ; ua makaala o Mr. Pilā ko Kuhina o Berilanin, n no inui oia t kona poo hoa kukakuka ia inea. Noi mai kela e lioouna aku i ka .aumoku inaiiuwa e hopu i na inoku Sepatiia <• hoi ae ana niai Ameiika Hema niaiine oa dala he nui. Aole lakou i ne i koua noi I arto, a haalele kela i kn hana Luna Aupuni : ana. No keia inea, huhu iho la na kannkn 1 ka Earle o Bute, i ka punnhele o ke alii, . nuna i |>aipat ia ia ma ka inalu e ku e ia . Mr. Piin. i Aole -lioliu, a ua ko io no kn manao o Mr. Piia no ke kue o Sepania iu i Knelani. Ua pua ka inanao e kaua mai tic>. I ka akoakoa ana o ka Ahaolelo hou, na hoonolioia o Bute i Kuhina Kalaiaina. M. H. IS(>2. Ua lioololiia ka Oihnna Kalniaina nialalo ona, ma ka hanlele ana i nn Kuhina kuhiko, a me ke koho ann i iiu niea hou nolo-! ko o na Tori. He nui ka hoopaapaa ana! iloko o na nupepa no keia mau mea hou,- a| nui hoi ka haunaele iwaena o nu ltanaka..{ Aka, ua hooikāika na Kuhiiia hou i ke kaua me Farani a ine Sepatiia. Ua hoounaia ka poe kaua o Sepanin iloko o Potugaln, e koi ana i ko luila alii e kokna me lakou i ke kue ja Beritaniu. Hoouna aku hoi o Beriloiii;i i na koa e kokua ia Potugala, a ua hookukeia’ku na Scpania. I kinohou nae, hoole mai na Poiugala i na Beritania, aole e launa pu me lakou iloko o ke Unua, no ka mea, he poe honle pope iakou, u he ikaika na Potugala mahopo o ka pope. Aka i ka hoonoho ia o Dali|>e i lunakoa o lakou a pau, loli hou ka manao o na Potugala, a ua launa, mai no lakou, a lanakila maluna o na Sepania iloko o na hoouka kaua ana he nui, Ma ka moana hoi ka lanarl|jila ana o na manuwa Beritau5a inaluna o naf"ni'»ku Sepuuia. Ua pio ia iakou ke kulanakauhale o Mamla, a hnoia mai na Sepania e uku ia! iakou i na daln 2,000,(H)0 no ka hoihoi anaj aku. Aka. aole t hookaaia kela uku. Ua pio hoi ia lakou na inoku lawe dā’a elua no Sepania, a ua loaa mni na miliuna elua ih>k<> , olailu. 1 ka wa e lawe aoa na kaa ia puu dala i ka waihona waiwai, ua kukalaia ē na pukuni-ana ka hanau ana o ke keiki hooilma o Keoki 111, «ia o Keoki IV, ka mēa e alii} i ana i ka wa make ai p Lihoiiho ma Ladaon.| i la manawa, pau ha manao o na ahī raaj

Eui-opa e kaua hou, a hooholo lakou i ke, Kuikahi. Ue nui ka poho ana o Kanini a me Scpania. Ua lilo o Kaneda rna.Amcrika ia Bcritania, n ua liem.o o Farani i ka nui o knnu mau aina ma Inia. Ua nui h>i ka aio o Enelnni iloko o keia mau kaua, a ua kunmaha no ke Aupuni i ka Auhau nui ia o ka* naka. Ua ahiku na makahiki o keia kauu ana. M, M. 17(53 Aole no i oluolu o knnaka i l«i pau una o ke kaua. Makemake no lakmi o kana hou uku. Pela paha ka inanao o ka pou i ko i ke kaua uiiu. Me haunaele hoi ko kanaka i ka huowahawahu ia Bute, i ko kc alii Kuliina punahelo. Aku, aole i pau kona mana maloko oka Ahaolelo. Uooholoia ke 1 Kanawai Auhau i kekahi muu iu.ua hou aki: i niiliau ole ia inaimia. A Inaa • i.a Kanawiii, aluila, haalele oia i kn Oihana luna, a nolio luna olo muhope iho. Uu kohoia o Mr. Grpncvile i pani no kona haka!liakii. Aka, aohe oluulu ka inanao o na Nupepa ina liana Aupuni. U;i hoohewaia kela iima keia lunn, a«Ie h»i i pakele ke ulii ika olelo hoohewn. A inahope iho. malok<> o keknhi Nupepa a Mr. Wilekei'a, Helu 45, ho olplo e hoohewa ana i ke alii, no kona hoopunipuni maoli imuii o ka Ahaolel». No keia oleh», ua kuaiiii'kii i»'Mr. Wilekera/. a ua hooleiia’ku iloko o ka To«x*ra, li pio ilai- ! la. A iia hoopaiia na pni)ialitpala i ku uku, nui Akh, !ie nui loa ka liauuaele a kanaka kue in ii i na Kuhina, e kokua una mahope o Wilekt;ra. . I ka hook-ilokolo ia ana o Wilckera iinua o ka aha jure, ua hoopuka ia, ma ke Kunawai e hooinalu ana ina h»a Ahaolelo. Aka, aole pela ka manao oka Ahaolelo. Ua huokukeiamai kona noho nnn iloko o ka Aiiaolelo. Ai ke koho hou ana ana makaaiiiana i pnni nu koua hakahnka. ua koho imu ia o Wilrkc*ra, uka, uole i ae mai ka Ahaolelo e noho hmi ia maluila. Ua kipaku liou ia, a |ua koho liou ia kela e na niakauinana. | Ekolu na hana nna pela. No ia mea, hele j aku o Wilekela nja Farani, e noho ilaila. A { hula akn keia, ua hoopau ia kona inaluhia kamaaimi, ine h« l.i'pi la, l’ela ka hakaka ana iwaenu o lia iuna hookoikoi, a me na mnkaainana e iini una e lu*mo ko lakuu pilikia. ’ O ka■ pan ana o keia hakakn, ka loaa rnai ma ke Kanawai* ka malu like no kanaka u no na alii.