Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 25, 22 September 1858 — HE MOOOLELO BERITANIA. – Helu 63. [ARTICLE]

HE MOOOLELO BERITANIA. - Helu 63.

Ke au ia Geoki III. M. H. 1609. No ka lawe ana o Napoleona i kona mau kaa i Sepania e kaua ai ilaila, holo ka manao o ka moi o Auseteria, e kaua hou ia Farani, i loaa hou mai kona aina i laweia e Bonapate. Aka, ua kuhi hewa un alii e like mamua i kona hiki ke lanakila maluna o Bonapate. A hoi hou mai o Bonapate mai Sepania inai, e waiho ana i kona mau lunakoa malaila, a hoomakaukau e komo hou i ke aupuni o Auseteria me na koa o Farani. Ua keakeain kona hele ana iloko o Auseteria, he mau hoouka kaua ana ma Sepania a ma Wagarama a lanakila o Bonepate* ma na kaua kue mai a pau, a h'ala na mile 000 paha, komo oia iloko o Viena, ke kulanakauhale alii o Auseteria, a ua palaha kela aupuni malalo o kona mau wawae. I ka wa e lanakila ana o Bonepate ma Auseteria, e lanakila ana.hoi o Welinelona, maluna o na koa Farani ma Sepania a me Potugala. Ua kipakuia na Farani mai Opoto aku a mai na wahi e ae a pau o Potugala, a komo aku la ia iloko o Sepania, e kipaku ana i na Farani imua ona, a hoouka hou lakou ma Talavera, kahi e lanaki|a hou ai o Welinelona maluna. Aka, no ke kokua ole mai o na Sepania ia ia, ku malie iho la ia, aole i komo iloko o ka aina. Aia ilaila na Farani ma ka nui o ka aina. He mau lanakila hoi o ka aumoku Beritania i keia makahiki. Ua pio kekahi aumoku manuwa Farahi e ku ana ma ke awa ku moku o Basque. Ua lele ka aumoku Beritania ia lakou, a ua pau i ke ahi na moku ehiku, a ua hooiliia’ku na moku e ae i koe. Ma ke kaikuono o Kora, uahoopauia na manuwa Farani elima, me na moku lawe ukana he 20 e na Beritania. Ua pio hoi kekahi inaii aina moku ma Inia Komohana e na moku Beritania, iloko o keia makahiki. M. H. 1810. I ke kuikahi hou ana o Bonapate me Auseteria, hemo aku la ia i kana wah’ine makua, ia loaepme, no ka laua keiki ole, a mare hou ia me ke kaikamahine a loaepa ka moi o Auseteria, O Maria Louiaa kona inoa. No keia kuikahi ana, ua kaawale na koa o Bonepate e kaua hou ma Sepania. A ilaila kona maoao ikaika e hele ai lakou. I ka hiki ana aku o na koa Farani he lehulehu, imua o Welinelona, ku mhkaukau no oia me ka makaala, aole i oi imua, e emi malie ana ihope, a e kali ana i kekahi hele hewa o na Farani. ‘Pela kona hoi hope a hiki i kahi paa ma ka mokuna o PotugaIa, a komo aku la iloko olaila. Kahaha loa ihola ka luna kona Farahi t keia' ku ihalie ana o Weliuelona ma kahi paa. ’ No ka mea, manao ihoala ia,'e hoi anaJakou e ee hou i oa

moku.v Aole kn ! Pela i ku malie ae lakoKi l '-< a pau, a ke kau, '■'•••.■■* la manawa no, mai hou iho la ke' alii o.. Geoki, a lilo i mea pupule, a hala na maka- ■/ hiki he umi paha o kona pupule. Ua lilo ka malama aupuni i kana keiki hiapo o Geoki, ke nlii o " He knulana loa ko-. ’Welinelona no kona akamai i ke koho ana i kela wahi paa o Tores Vedras, i w’ahi e maluhia ai, a kali loihi ila-;,v, ila i ka hiki mai o ka poino maluna o na Farani mawuho. Ua hiki io mai ia e like /: me ko Welinelona inanao. He mai npi i kau maluna o na Farani, me ka pololi a me ka wi. Oka hoi wale i hope ka mea pono i koe, i pau ole ai lakou ika make. I keia hoiana ae o na Farani, he inaina loa ko iakou i na kamaaina c noho ana ma ke ala hele. Pepe-,' ( hi iho la ia lakou me ka hao wale, a me ke puhi wule i na hale o lakou. Pela ke ano ino 0 ke kaua. Ua hoouka kaua lakou ma Alhu- - era, a he kaua ikaikn no ma na aouo elua, a he nui loa na mea i make; aka, ua lanakila na 6eritania, a nui nae o lakou i make. An- 4 le i hookui pono na Sepania me na Beritania, • no ka naaupo ame ka hookiekie. Noiaila, '•£ he nui na poho iloko o keia kaua ana. M. H. 1812. Pepehiia o Mr. Pescival ke kuhina nui o Berit.ania maloko o ka hale ahaolelo c kekahi kanaka, no kona manao ana ; ua hoowahawaha ia mai oia e na luna aupu- . nL Ua hookolokolo ūa ka mea nana i pe- % pehi, aua make oia ika liia. Nolaila, ua|; kohoia o Lo Livapula i kuhina ma kona ha- '% kahaka. ’ ■ . * . Hoihoi ae o Bonepate i kona luna koa Maaena, a hoonoho ia Maremota i pani no kona hakahaka. Aka, aole oia i oi i ke'vakamai a me ka ikaika imua o Maaena. Lele aku o Welinelona maluna o ka pa ikaika ma Badajoza, a lawe lilo ia ia, aole V: r ' hiki ia Moremota ke hele mai e kokua i tia 4 Farani maloko. la mau la, e kokoke na kaua a elua me hoouka ole. E kali ana na luna i hele hewa o kela aoao, i manawa e hoouka 'M ni. Mahope wale iho, hoouna aku o Mare- j mota i kekahi poe ma kona hema e k£akea i < ke komo ana ona Beriiania iloko o Roderi-„| go, a ma ia hele ana ike iho la o Welinetona%| ua nawaliwali ka poe waena o na Farani, a|p kauoha kela e hoouka koke ilaila. No keia t lele ana o na Berilania, ua auhee nui na Fa-i ; : rani, a ua make a ua pio na tausani he 14 oW* lakou. Mahope iho komo aku la o Welinetona mawaena konu o Sepania a hiki i Mi- ! J derida. Ua hookipa pono ia oia malaila na kamaaina. ■•'*» O keia ka makahiki i kaua aku ai o Bone- ’ pate ia Rusia, e komo ana iioko o ia aupuni : - |l me na koa he 600,000, a hlki i Moaeko I keia hele Ana aku, lanakila oia maluna o ni i; | Rusia i kue mai ia ia. Aka, i kona hiki ana i„„ Moaeko, haalele na kamaaina i ko lakou lanakauhale, ,a puhi iho la i na hale i ke ahi. No ia mea, aole i hiki ia Bonepate me na„l koa ona ke noho ilaila, i ka wa hooilo, no ka & hale ole, ameka ai ole. I ke kokoke ana mai oka hooilo, hoi hou mai na Farani, e imi " ana i kahi e pono ai ka noho ana i ka hooilo. Aole liuliu, a hiki io mai ka hau nui me ke M anu loa*, a ua kokoke pau loa ia poe koa nui f ’ J 1ka ma|p ma ke ala. He koena wale no o lakpu i pakele ola iloko o Farani.. Aole pa-;|p ha he poe koalike me ia i ka lehuUhu a* roe kamakaukaui akoakoai^Europaila

£ nawa $ ae. He miliona qa kanaka o lakou, ke hui mai na mea lawe ukana me *na koa. Aka, aohe hui o ia poe a pau i hoi ola mai. Ua waiho ia ko lakou mau kupapau malaio o ka hau nui ma ka waonahele o Rusia.