Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 29, 20 October 1858 — HE MOOOLELO BERITANIA.-Helu 67. [ARTICLE]

HE MOOOLELO BERITANIA.-Helu 67.

Ke au ia Gcoki IV. Aī: H. 18*23. ■ " ' I keia makahiki,• kuikahi ae.la *nn alii o Europa e kokua pu ana i ka hoopau i ka manao o knnaka e hookahuli i na ain». ‘‘He ahaolelo ko lakou- ma Ver«»ha, a ua hooholoia ka aelike e hoopau i ke kumukanawai o Sepanin, a e hoihoi i ke a ii o kela aina i*kona mnna kahiko. Aole i ne aku o Welinetona ka luna no Berilania ma i« mea. A haawi ka ahaolelo ia hana na ke ālii o Farani. la makahiki ae, komo aku la ka Duke o Anegoleme iloko o Sepahia me na koa he, lehulehu, a lannkila maluna o ka poe i pili i ke k»mukan§wni, a hōihoi ia Ferenando i kona mana ka'.iko. Aole- i haoa lokoEaikai 0 Ferenaado i kona poe kanaka, i ka loaa ana nmi o kona mana moi. Pepehi iho la ia 1 kekahi poe, o na mea nana ia i hoihpi mai ia ia i kona aupuni, malalo o ke kumukanajyair- Mc ia nn i hoihoi mai i Sgpania i kn Inekoeiūo o ka ekaleain Kalolika, i hoopauia niainim i ke kumukanawai. , He kaua h<iu rkt*ia makahiki ma na aina Bferi(nnia o Aferika Hema, a ma Inidia. Ma Aferika, ua lele mai na ohuna Aferika maluna o na Beritania e noho ana. A i ka hele ana nku o ke kiaaina me na koa e kipaku ia lnkoa, hoouka mai lakou i ke knua ana, a ua hoopuehuia na kua Beritania, a make iho ke kiaaina. Ma Inidia, lanakila na Beritanin maiuna o na knua o ke aupuni o Burema, a iini mai lakou i ke kuikahi tne ko Beritania. Na na Buren»a i imi i keia kaua, i mea e kipaku aku ai i na haole mai Inidia akm I ke kuikahi ana, haawi mai ke alii o Burema i hekahi apana o kona aupuni no Beritania i uku no kolakou mea )ilo iloko o ke kana ana •M. H. Ma Potugaia ka aina i kui-

kalii kahiko me Beritania, he mokuahana iwaena oka ohana ulii. Ika inuke ana o loane VI, lilo ke aupnui i kana makahiapo ia Dona Pedero. Akai e nolio nl:i ana o Pedero ma Berazila i*Amerika Heina. Noluila, haawi aku la ia i ka aina o Polugala i kana kaikamahine ia Dnna Maria. A haawi mai kela i kumuknnawui m.' ikai ia Polugala, a iioouna aku ia Maitia e koinoMlaila. Aku, lioopili aku la keknhi poe a me na kahuunpule mahope llona Miguela oke kaikaina o Pedero, a hponoho ia ia i alii no PotUgala, e kipaku anaia Maria, Hoomaau iho la o Miguela i ka poe a pau i pili mahope o Mariu, e pepehi ana ia lakou, a e kipaku aku ana i. keknhi poe e holo i ka aina e. Nlii loa ka hookoikoi ana o Miguela i na kanaka, e hookahe ana i ke koko he nui loa. A holo aku o Maiia i Enelani, a noho malaila, e kuli nna i ka pau o keia inau inoa. M. H: 18 - 27. No ka loaa ole o na kokua ma Enelani, holo aku o M«ria i kona makuakane i Bernzila. A hoomaknukau iho la ōia e kaua nie koha knikaina i Potugaln, no kona lawe wale ana i Ue aupiini ho kanu kaikainahine. I ka la 5 o Ianuari o keia makahi-ki, inake iho In Jta Duke o lokn, ke kaikaina o Gedki IV, Ua minamina nui ia oia ena koa, a ine na kanaka a*pau, no ka mea, he lunakoa iknika kela a liuliu wale. Aika 17 o lanuari, mai koke iho la o .I-o Ijivapoola, ke kuhina nui o Beritania. i ka lolo, a pau kona hiki i ka malama aupuni. Koino mai Mr. Kanning iloko 6 kona hakahaka, a no ka nui 0 ka hana a me ke kue ikaika ia mai e konu poe enemi, inake iho la hoi oia iloko o Augate. Hoonohoia iho la pLo Goderika*ina kona i kuhina nui, Aka, aohe liuliu o kona kuhina ana, no ke kuikahi ole ana o ka poe kuhinahna i koho ai e hoomalu mamuli Alaila koho iho la ke alii ia Welinelona e hoomalu aupuni. A oia ame Mi. Peela na mea hiki ke hoonoho i pne kuhina hoomalu ikaika, a hala kekahi manawa. la wa iho ke kaua ana o na Helehe i kipi aku la i ke alii o Tureke, no ko lakou hookaumaha ia. ’* No ka ino loa o keia kaua ana, e pepehf aku a pepehi haai, me ka lioola ole 1 na wahine me na keiki, kokua aku la na alii o Europa e hookuikahi a pau ke kana ino ana, Nolaila, no ka ae ole ana o ke i ko lakou manao, hoouka kaua ae la na aumoku manuwa o lakou i ka aumoku o Tureke ma ke awa o Navarino. Komo pu ae la lakou iloko o ke awa, a ki mai na t Tureke ika poka ia lakou. Ke* kaua iho la ia i hora, eha Ua aneane pau, loa na moku Tureke i ka wawnKiia a me ka paiemoia. O keia lanakila ana ka mea i hoopukaia o Heleae naai ka hoomalu’ana mai* o Mahope mai ua hoonohoia maluna ō Helene, a lilo ia i aupuni okoa, a hiki i keia manawa. *

M H. Ua hoooauia ke kanawai; kahiko, e koi ana i na luna.a pau o ke aupuni, a me na lunakoa a pau i ka wa e komo ana ia i kana oihana lana e ai iho ia i ka ahaaina a ka Haku, mamuli o ka ekaleain Enelani. Ua ai hookamani ka nui oia poe luoa, nie ka ike i ko lakou pono ofe. He mea pono loa ka hoopau ana ia kanawai. He nui ka hauoaeie ana ma Enelani a nfa Inelani, no ka Bifa kanawai e ae ana i pa c koino ika ahaolelo aupum. Mamua, ua hooleia na kalolika, aole e kohoia

lakou i man hoa ahnolelō. Aka, i keia mauawn, iini lakou e pau ia kanawai. He niii nae na hoolepope o Beritunia i pnakiki.loa ma ia knuawai kahiko, aole e hoopania. Nolaila ka mokuahana o kauaka, n me kn iiaunaele ana nia na wahi e mnhuahua a«a na Kalolika. A hnla kekalii mau makahik», ua hooholoia ka bila e hoopau aha ia kanawai. He nui no ka poe i kue ikaika ma ia hila, maloko. a muwaho hoi o ka ahaolelo. M. H. 18B0. Ma Farani, he nui k« kue o kanaka i ko lukou ālii, a me kona poe luoa- 1 aiipuni. I mea e hoohuli ai i ka manao o kauuka ma kekahi mea hou, ua hoounaia ke - kaua nui o Farani ,ma Alegeira i Alenlen akau, a uu pio ia lakou kolaiia kulanakauhalo nie na aiiia e pili ana. Ua kipakuia ko lakou alii powa, a ud hoopiliia keia aina me Farnni a hiki i keia wa. Aole nae i pau ka haunaele ana ma Farani, Ua kipi iākoii, a kipaku aku i ke alii. in Kale X, a koho Iho lakou ia Lui Pilipo i moi ina kōna Imkaliak». Aole i hoi hou o Kale i Farani. Noho<«i«ia ma ka .ainae a make iho. - i keiamakahiki hoi, mai iho la o Geoki IV, a loihi iki kona mai ana, a make »tm rro ia, iku la ‘25 o luhe. Aole paha kakou e pono ke hoohoio i ku mana'o no kona ano. He alii puni lealea no ia. a he nui hoi kona uhauha. He mau mea maikui no hoi kona. E hoonalo hoi kakou i kona mau hewa ilōke o kahi i kanuia’i, a e malauia no hoi i kooa mau inaikui.