Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 32, 10 November 1858 — KE AU IA KAMEHAMEHA IV. MAKAHIKI EHA HOIKE O ke Kuhina Kama e maluma ana i ku Ohana hana Hou. [ARTICLE]

KE AU IA KAMEHAMEHA IV.

MAKAHIKI EHA HOIKE

O ke Kuhina Kama e maluma ana i ku Ohana hana Hou.

;.a dalu aie he $o0P,00(), ke knu iu elima Laf.a hanei’i, a e like ia rne linpa iiai.eii maluiia o na dala aie he ‘jJ47<),<)f)<5 Akn, <_a. hiki no ke hana-ia na kalnia iiou ma keia. aoao Hikina, a ma ka uoao o Keolaloa kckahi, a ina e lioolimnlima iloko o na makaKiki he kanulima e iiiki imii ana, alaila, ma.riua ai o ka pau ana o ia manawa, nn oi loa 9 aku na loaa o ke Aupuni i na lilo o ka uku noopunee mniluna o na dalu i nie ia. . K helulielu like in ka MoiUe a Mi.'Harcing ine ka hoike a \\ 7 iliarn VVelisler, E.sq, . hoike ia. imiia o ku mea Kiekie L. Kame lainēlia, Kuliina Kalaiaiua, ina ka la o ..Maiaki, 185(>, (ua helu ia ke kope 8.) ,Ma ku mnnao o Mi. \\'ebster, i 100 wale iio kupuai ka laula o ka aoao kai o WaikaKalulu e waiho akea ia. Ua okoa k-nna ka>uiu ana i na alanui a me na pa hale me ko Hardingj ua mahuahua nn alanui mn ,ko \Vebster,“ a ina knna mnnan, he pono ke • kuai lilo na kahua ma ke nno alodio. Nn pnlapnla hiiakaka Heiu I, 2, a me 51, a me kii o ka aina, aia'iio me Mi. \Vebsler. lna e liiki ole i ke Aupuni ke aie aku i data no'na hana hou i hoakaka ia innmua ae -;ei, alaila e loaa nua no ka pilikia e akaka ■ , ei ka pono o ke kuai ana i na kuhua ina ke i-'.-o alodio. Mailoko nini o ke Aupuui i keia wii, he $300,01)0 wale no no ka M. H. Iioo,*ahi —aole no e liiki ke Iioopau pono ua lilo. . <> Ua Moi a me ke Aupuni, me ka hoomalu ( i .aikai i ke ola a me ka waiwaf o na rnea a pau. a, pau ia nmu mea, alaila e hana aku i .liana hou i makemak/e ia. Ina i kuai lilo a tu wahi/uo ka hiki ole ke aie aku, alaila e Ulo hou aku na dala i loaa ma ke kahua, i ■ e kuai hou ana i wahi hou e hana aku ai i Kahun hale, a pela aku e nalowale ui ke dala, e 11 l-o mau loa aku Ua nina. Aka, ina i aie . ;‘.ku ke Aupuni e like me ka mea i hoike imia ■ ii, alaila, e hiki ke hnna na mea hou, a e oi 'i’ii.u ana na nku hoolimali.na i loaa mai, mn■’nia ae o ka uku hoopunee.maluna o ke dala aie; a hiki i ka manawa e ohi ai ka aie, ua ioan i ke Aupnm ka \raivvni iloko o ka'aina . *■ papuha ka nui o na dala i nie mua. Ma l’.uu manap aole no he wahi mea e kanalu ai i .f.u mea e pono ai keia Aupuni ulu wawe *»ei. He mau manao kiie paha no ka hana ann kela kahua hou o Waikahalulu, no ke akea 0 ka wapo i 143 kapuai, a i 101) paha, a no Ka hana ana i na alanui i ololi a. me na kanna liale i liilii i mea e lehulehu ai nn kahna. Mu Ladana a me Parisa, aole ,no i pohn no va hana hou ana i na alanui i akea me ke kuv uln ana i na hale nui. A ke hilinui nui no au i-ka aoao o paipai ana i alanui akea a i sr au hale nui, no ka pono like o ke ola, ka «.luolu o ka noho ana, a me ka waiwai. Qa kupduo i ke aupuni e kokua a e hoo»auna i na moku okohola, oiai ko lakou iiolo1 olo ana ma keia moana, a e hooluko ai la'koa ī na wahi e kāpili ai na p.ahu, a me na iiiiua e ae. Aka, aole anei e hiki ia kakou e hoomakaukaii, me ka hoolilo ana i ua dala r.e kupono, i wahi no Iwkou rna ka aoao o Keolaloa, i hoi e waiho ai ka lanaHu, i.e guano, a rne ha rnca o ia ano, malaila e hookaawale ka aoao Hikina inai im inea p:lau a me ka walaau, 1 walii no na hale kalepa a me na hale e ae? 0 ka rula o ke aupuni no ke kukulu ana i r.a hale e'pau ole i ke ahi, he mea ia i mao..•opo ka pono i ka poe kalepa a pau, ke make.e hoopakele ko lakou waiwai i ke ahi. CJa nui ke akoakou na aina kai o ke Aupuui a me. Keoluloa, e j>au ole i na maka- * hiki he nui wale e biki mai ana. Ma Chile, Peru, a me Mekiko,.a tne na aina we'a e ae, -a hanaia na kaupaku hale he pananai, me ■>e kulu ole nae o ka.ua, ua paa, a ua maker:ake ia kela ano mamua ae o ke kaupaku Kiekie. Ua paa boi ka hana o ka hale Paahao hou. Ua’hapili ia na kau e Mi. Burns, mainuli ■ o kekahi ano i hoomakaukau ia e Mi. Hug- ; hes; o ka waa eli awa o haulu inoa, ua kaoiliia e Mi. Doughcrty mamuli o k.e ana i hooih ia mai o Amerika mai; a o ka moku mahu o Pele, u» kapili U e M». Munme, ma J f.:uli hoi o ke ana i makaukau ia ma AmeriKa. Ua hana keia mau mea ma ka uku haahaa, ua paa pono no nae. •

j O M.- Wood Ka lnnsi hooponopono ke knpili moku; a o Mi Hughes ka luna hoopoi10pono.no nu tnea innliu. Ua kupono kein i mau r;iea a pan i nn hana i manao ia, koe uae ku eli ana i ka nuku o ke awn, i olelo inua in.

Ma ka halawai ana o ka la 31 o Maraki, I6. r »(>, ua hooholo ia c hooiaha aku 110 ka inakemake o ke Aupuni i Knpena no ka waa eli awn, a i kapena a ka luna mahu no Pele, a o ka poe i koho i kn ukn liaahaa e lilo ka hiina ia lakou, Ua akaka ka pmio o keia liana ana, a he nmn kanaka. iiiakaukau o K:i|<ona J:iMics; Kapena Melnt) ie; a ine Mi. }»rown, ka luna mahu.

•Ke Imna nei o Mi Hughes īhalnh» oka ulelo ae.like i hiwm, ia ine ia imi Aroerifta, i liooioli iki nae i ka puu .ana o kona niukahiki iuua, i imcu e noho paa c»ia ma keia uina He kanaka akamai h»a in ina iia iiioa a pau i pili i na mea mahu.

A ke hooinaikai .nku .nei uu la Mi, Wood, no koua malnina inau i ka uihana hana hou. Nni na hana i ili nei maluna ona. i kupono ole Kke kaiiaka hookahi—na niea liiiii o kela ano keia ano, na palapala hoike u nio na palapala e «e he nui, na i'nea paaliana ia ia. i malaina, ia mea aku ia niea aku Maiioko ae o kana uku $2000 no ka makaliiki, ua nku pinepiue oia nn ka hooiiinalimā nna t kekahi poe. Ano keia mau kumu ke manao hei au, he. mea pono i ka ahaolelo e hoomalinahun i,ka uku makahiki o Mi. Wood, i e $500 hou

Ua kauoha ia Mi VVond ina kana oiliana e lioolimalinm na kanaka a ni aku ke uknmai, ihe ka inanai) ojc i ka aina kahi i hanau ai, aole hoi 'i ka pule ana i hihuai ai; a i ke kuai i kekahi niea, e imi i ka niea inuke puno ke kumu kuai, aole hoi e kuai kekahl mea ke maopopo ole ke kupono i ka hana, aole lioi e hoolilo aku kekahi elahi ine ka noonoo nui ole. - -

Aole au i lajvelawe kekahi o nn liaawina iio na liana hou, aka, ua uku ia maū • mea mamuli o na palapala kikoo, i helu ia a e knkau inanawa ia e Mi. VV r ood i ka wa i hoouku in, a nana no e kapili pu malaila i.-ha hila a pau i hookaa. A.mui ko r u lima uku ua lawe i keia mau pepa a pmfe Mi. Speucer nana np e noonoo a maopopo e kakau iloko oua huke ana e malama ai. Ua manaoia he poiolei keia Imiia aua.

He mahuahua ka lilo no ka nhnahu, i mea e hoohana ai ka Pele a me ka waa eli awa, u nolaila, ii kekalii manawa, na kuāi e ka nanahu i mea pilikia ole i ka wahie ole. Pela i kuui ai ma ka la 1 o Aperila i hala ae nei; lie 3(50 tona naoahu i kuai ia me B. W, Field, $18 no ka tona, ma ka la I o Novemaba e hookaa kā bila no keia—$8,262. L'a nianao au e hiki paha ke kuai kn nanahu rna Vic(oria, Mokupuui o \ r anekouwa, ma ke kumu kuai make pono, nolaila, ma ku la 2 o Okaloha, i kela makahiki, ua palapala ninau'aku au ike Kiaaina o ia wahi, Eia mai ke kope ( Helu 9,) o kana i pane mai ai. Ke hai rnai nei oia he nanahu maikai loa kolaila wāhi, i kupono no na moku mahu a i na oihana ahi e ae; eia ke kumu kuai i keia wa, $6 no ke tona, a e hoemi paha i $5,50.Hoomaopopo niai' o Mi. VVnod, o ka nui o ba nanahu i hoopau ia maanei iloko o ka niakahiki hookuhi he (511 tona.

Ma ko’u māoao paa, aole no e haia na makahiki iie nni wale inai keia wa aku, a ike no kakou i na inoku mahu e 'holo inan ana mai o ap, ma ka moana Pakihka, me ke ku pinepine rna Honolulu nei. Ano ia mea, a me ka hoomanno i ko kakou inau mea mahn e hana nei, n me na moku mahu pili nina»i manao ia, i knu manao he mea pono loa e Lioomakaukau e no ka nanahu, mn ke kumu kuai make poi>o, a i wahi hoi e hoouka ai a e waiho mau ai ka nanahu.

Hia kekahi, ina e'waiho inau ka nauahu ma Honolulu, alaila e liiki pinepine mai na moku mahu nianuwa o ha aupuni e. Ma niamuli o keia, i ka hoolnha ana no na kahua hou ma Waikahalulu, ua hoouna aku au ke kii o ia walii i na aupuni e, a i Howland laua nie AspinwaH tna N'u leka, a i kekalii poe e ae na ona hoi o na moku mahu. •Malaila ua hai aku au ke ano a me nn pomaikai e loaa ana ia lakou ke kuai mai i kekahi o Uela mnu kahua, a uu noi ia lakoui e hai i ko lakou niau manao i ke Kuhina Kalaiaina ma Honolulu. I ka wa i hoolahaia. na kahua i hai ia maluna, aole i manao ke Anpum o ka Moi,- e hiki mai ana ka pilikia dala ole mawaena o na lahui, e Uke me ka mea i ikeia ma ia hope ae.