Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 33, 17 November 1858 — HE MOOOLELO AMERIKA.-Helu 1. [ARTICLE]

HE MOOOLELO AMERIKA.-Helu 1.

Ka ike mua ana o Jlmeriha ia Kolonā. I na mnkahiki mamua he 350, he aina i ike ole iu o Amepika e na kanaka o Eur<>pa a me Ua nniio na kanaka o kela mau aina nialaila i na tausani makahiki elima mc ua hanei i elima me ka lohe ole; aia no ma ke komohana o ka moana Alelimiia he aina nui loa, i piim i na ululauu nui, i na inuliwiii nui loa, ame na ihauna kiekie, i na holoholona nui a lehulehu, he aina moinona i nohoia e ha lahui Iniluni, aole i pau i ka heluin. Ua naaupo ko Europa..me ko na aiha o ka hikina ma ia mau inea, la manawa, be mea hou ke pnnana i ka poe houholo moku. Ua pili ko lakou holo ana rna na kahakai o na aiua. Ua makau lakou i ka holo ma ka moana akea u nalowale ka lumua, o lilo.Iakou. A i ka loaa ana mai o ke panana, ua aa iki lakou e holo matvaho a nalo ka aina, aole nae lakou i liolo loa aku. 0 Eolona, o Kolumhu kekahi inoa ona, ka inea mua loa nana i holo mua mai i Amei ikā, i ka makahiki 1492.. : Ua hanau oia ina Genoa i Italia,<u mai Sepania mni kona holo nna me na inoku iki ekolu. Holo mai lakou ma ke. komohana hema, a hiki iwaena o ka Atelanila. A hala kekahi mau hebedoma, ua inakau na luina o kona mau moku, o lilo loa lakou rna ka moana, a make iho inalaila me ka loaa ole hou ma ka nina. Koi ikaika mai lakou ia Knlona e hoi; aka, aole kela.i ae, aku. Hoomau aku no ia i kona holo ana me ka lana o ka manao e loaa aku i kekuhi aina. hou. Alaila, ohumu iho la iia kanaka o kona inoku, e lioolei lakou i Uo lakou kapena iloko o ke kai, a e hoi lakou i ko lukou aina. Alaila, hnohiki mai o Kolona, a hala na la hoii aku ekolu, a i loaa ole aku i ka aina in wa, alaila, e hni iiiii no lakou a puu i Sepania. 1 ke kolu o ka la, a po iho, ikimei r* Kolona i ka lama mamun o ka moku, a hai koke inai ia rrie ka olioli i na kanaka ona. Ka pau no ia o ko laknu inanao e hoi in po. Holo malie lakou ine ke kiai, o ili ka moku ma ka aina, a ao ae, iko mai lnkou i ke kuahiwi inainua o lakou n me ke kahakai o kekahi aina moku nui. Pae aku lakou i uka me ke aloha nui i ke Akua, a knpa iho la ia i ka inoa o ia aina o San Dtyninego. Oia kekahi o na mokupuni nui o Inja Komohana Oia aina, a, me Kuba mai na aina mua o Amerika i ikeia. A hoi aku la ma Sepanin me ka ike ole i ka aina puni ole o Ameiika ia wa, 1 kona hoi ana aku.i Sepania, oholi nui na kanaka a pau o ia aina no ka loaa ana o na aina hou. .Kauoha tnai la ke alii o Sepania nona na moku i holo aku, ia i Maderida ma kona kulanakauhale e noho ana. A hiki ia ilaila, hoohlo ke alii ia ia i Amirala o kona auinoku. a i kiaaina o kela mau aina i loaa ia ia. I ka lohe ana p na aupuni e ae, ua loaa ia Kolona he aina hou rna ke koipohaoa o ka moana, he nui na mea makemnke e holo e imi i na aina hou aku, no lakou kekahi , O Ameriko Vespucio kekahi mea moku i holo inai ilaila, a makaikai ae la i*ke kahakai

0 ka ait#i puni ole ikia kona loa, a hoi uku la iu i Curopa p hoike ana i ka aina j>uni ole i loaa ia in. Nnlaila, ua kaj)uia ka inoa «iu aina nui mamuli o kona inoa, o Arnerika. He nui ka inanun o kanaka ia manawa ma ia mau inea, a kaulana na inoa o Kolona'u me Ameniko Vespucio no ko laua lonn o ka honua hou. He hnpo wa-le na kanaka Inikini 1 loaa mulaila, aka. ua inakuukau kekaiii pi,i: lahui o lakou ikc kaua, Aka, he kukaka a ine ka puapana ko inkou mea kaua. Aole i liiki in lakou ke ku imua o na koa mea pu o Kuiopa, auhee wale-lakou i na pu. O .San Domineg6, o Kuba, a o l*olo Kiko, na ainaHjokupuni i noho inua ia e na kanaku o Sepania, ina ka malu o ka lakou nlii. ka puali o Dariena ka noho'muu ana o haole ina ka niiia o Amerika i ka inakahiki 1510. Mahope iho, heie mai o Hulehoa ina keia kiipa mai p. Darienn, aike niua mai i ka inoana Pakilika, a kapa ihola ia ia o Kaiko-

moiiana. 0 i'elorida ka aina mua o Amerika Akau i ikeia e na Sepania; aka, aole lakou i ni»h<» nui ilaiia no na Inikiai, nuua lakou i pepehi, no ko lukou lawe aihue ana i kekalu poe o lakou ika aina e, i poe kauwa hooluhi O ke ano o ka inoa FeIorida, he aina pua, no ka |iaapu o ka honua i na pua nuni i«īui wa i pae aku ai lakou ilaila. M. H. 1519. Ka Korlisa hoopito ana i J\Kkiko.—Holo inua aku <» Kordovu mai Kuha aku i ka niakahiki 1517 ina aoao liemu o Mekiko, a loaa ka aina o Ikaluna. A » ka. pae anu iukn, halawui mai na kanaka koa. ikaika, nana i kipuku mai ia ia ma na wahi a puu ana i pae ai, u pepehi ilio la na kanaka ona he 57. 1«makuhiki niai ae lu kekalii kapena hou, makaikai iho la i ke ka-, hakai heina o Mekiko, u loaa ia ia he gulu u me ke khla he nui l«*a. 1 ka makahiki 1519, hoomakaukau o Kortesa ina moku he 11 nie na kanaka 617, a aku mai Kuba aku i Mekiko, me ka makaukau e kaua, a me ka manao e hoopio ia nina. He aupuni kanaka lnikini, he lehulehu lakou, me ka mo» nui, e noho ana ma kona kulanakauhule nui nm Mekiko. He alii wniwai hanohano nui kela,*hc nui loa hoi ko/ja poe k<«a Aole nae i ike lakou ikapu me ka |>auda. ’ He poe pegana lakou, e hoomanakii ana. He mau heiau nui kiekie ko lakou, n maluna oia mau wahi kiekie ua ipnhai lakou i na pio o ke kaua ana, ma ka unuhi ana i na p-uuwai o lakou mailoko ae o ka opu, a kau aku la ia mea maluna o ke kualiu o ko lakou Akua. E like ine na pegana a pou, aole lakou i ike ina kannwai" o ka hooponn a me ke aloha, aka. aole like lakou me kekahi poe naaupo loa, ua ike no lakou i na oilinna o ka naauao, o ka mahiai, o ka hana hnle, i ke. kalai a kapilipili i na pohaku paia hale nui, ua hana lakou i na k<*i a me na niea like e ae he nui, ua akamai lakou i ka palapala, ma ka pena ana maluna o ka papa i na mea a iakou i manao ai. Ua hnna-hoi lakou i ka lule rhaiXa.i e like me na kanaka o nn āina naauao. Ua mukaukau hoi kn poe Mekiko i ka hoomalo i na aina malalo o lakou. Ua hana hni lakou i na mea gula*a me na , mea dala, a akamai loa. Oia ke ano o na kaamaioa kahiko ma Mekiko, a Kortisa i manao ai e ike, a hoolilo mamuli ona ma ke kaua ana. Mahope hou, e kakau ia ai ka Kana ana, i pio ni aupuni nui i ka poe uuku i pae malihini ilaila. ♦