Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 41, 12 January 1859 — MOOOLELO AMERIKA.-Helu 9. [ARTICLE]

MOOOLELO AMERIKA.-Helu 9.

Kekauu ana o Pilipo, he \ilii Ijukini. 1675. A kuikahi na kanaka koa o Pilipo eknua ia Nu Knelani, hooima aku la ia i kona poe wahine a me na keiki i kekahi lahui Inikini e, hoomaka iho la ia e pepehi i na haole i lulai, IC75j Make mua iho na kanaka o Swuisi ma Masakusila, e kokoke ana rna kona wahi. v Ka hele no ia o īia kane haole i ke kaua me Pilipo. Lele aku lakou i na Inikini, a make na haole he 15 i ka hoouka mua ana, ma Tivctona. Ua noho na Inikini ma kahi aina inoku iloko o ka nenelu, a u,a ulalaiia ke aia e hiki ai iiaila. Noho kiai lakou mawaho, a hala na la he 13, a pakele mal'u na Inikini i ka po, a maliuka lakou a hui aku ine kekahi lahui hou ma ka muliwai o Konelikuta. Hana ua haole o kuaaina i na hale pakaua, a noho iloko i ka po a rae ke ao, e haalele ana i ko lakou mnu wahi ponoi. Ua hoopuniia ka hale pakaua o Berukapila, a hooikaika na Inikini e puhi ia lakou i ke ahi, Aka, haule mai ka ua .naula-, a ua pio ke ahi. A hiki mai na koa haole hou e kokua, alaila holo aku na Inikini. I kekahi mau la iho, lele aku la na haole 180 maluna o na Inikini ma Diapila, a make lakou he 26, a he 10 o na haole i make. la la hookahi no, ua komo mai na koa Inikini iloko o ke kauhale o Hadalct, i ka wa e pau ana na kanaka iloko o ka halepule e hoomana i ke Akua. Iwaena o ka haunaele ana, ikeia ae la he kanaka ano koa elemakule, me ka umiumi keokeo, a hoouluulu ia i na kanekoa e kupapa, a alakai aku ia lakou e kaua kue i na Inikini. Puehu koke aku la ka poe enemi, a pakele na kanaka. A pau lakou i ka puehu, nalo koke iho.Ia ko lakou alakai, aiko lakou imi ana ia ia, aole i loaa. Kuhi iho la lakou, he anela ia mai ke Akua mai, nana lakou i hoolanakila. A mahope wale mai, lohe lakou, o Generala Gnfe no ia, kekahi o na luna nana i hoohewa ia Kale I, e pee ana iloko o kekahi hale ma Hadalci, mai ka Moi o Ehelani, nana ia i imi emake. I ka la 28 o ia mulama, lele mai na Inikini he tausani huakai, e hali ana i ka ai maluna o na kaa, ma Hadalei, a pepehi iho a make ka nui o lakou; a loheia ka halulu o na pu ma Diapila, hele koke mai o Kapena Mosole me na koa he 70 e kokua. A kaua loihi kela me na īnikini, a ua kokoke pau ke aho, hiki mai kekahi poe hou he haneri a keu, a ua hoopuehuia na Inikini. A hiki i kela wa, ua ku i ka wa na Inikini ma Springfila. la wa no, hui aku lakou me na enemi o na haole, a hoomakaukau e pepehi malu i na haole e noho ana ilaila? Holo aku lakou i ko lakou pakaua, a pakele ke ola. Ua pAu kauhale olakou me ka waiwai iloko, i ka puhiia a me ka hjao ia. Me na haneii koa Inikiniewalu, lole

aku o Filipo ma ke.kauhale o Hatefila, aka, ua makaukau na kanaka olaila, e pale aku ia lakou me'.ka rnake nui o na Inikini. I ka pau ana o kana kaua ma kela wahi, hoi maj la o Pilipo i kona wahi kahiko, a hoala mai la i na koa Inikini, o ka poe Naraganse, i kela lahui i kuiknhi me na Nu Enelani, a hoopau lakou ia kuikahi ana, a huli i ka aoao oko lakou poe enemi. Nolaila, uu hoounaia’ku he poe koa haole ,he 1500, me kekahi poe Inikini i pili pu me lakou, e kinai i ka manu o Pilipo ma ka aina o na~Naragan.se. . lloko o kekahi aina nenelu, e kokoke ana ilaila, he moku nina maloo; ma iuāWahi* i puni i na laau nui e ulu paapu ana, ua hele o Pilipo rne na koa ona, a hana ilaila i puu kaua paa no Inkou. Ekolu tausani Inikini iloko o ia puukaua, me ka ai he nui ha lakou. Imua o keia , puukaua, hiki mai la nu koa haole.ā -ka wa hoilo, lie \va anu, loa. Hc wai nenelu mawaena o lakou a hi.ki i ka puu kaua ; hele aku la kekahi poe haole inaluna 0 kekahi alahaka, he luau nui e moe anamai kela kapa a keia kapa. 1ka hele ana maluna o ka la.au e komo ai iloko o ka puukaua, ua pau lakou i ka inake i na pu o ka poe Inikini. Hoao hou lakou, a make like keiā poe. Alaila.imi lakou i kahi ahua, ma kela aoao. Malaila lakou iau aku ai, a hiki i.ka nina maloo maloko. , He nui na mea i make 1 na Inikini i keia hele ana, aka, ua lelc f ikaika nku ka poe make o!e, a komo iloko o ka puu kaua, Alaila, hoomaka iho la.ka luku nui ana. Elima hancri na hale luikini i pau i ke ahi, a make iluko o ke ahj na elemakule, na wahine n me na keiki Inikini he nui loa. Make iho la hoi na koa Inikini he tausani, a ua pio hoi,kekahi mau hanen. He kanawalu na haole i make iloko o keia kaua ana, ahe 150 i eha. O na niea i koe i holo aku me Pilipo i ka aina e, a hoomnu aku la i ke kaua ilailn. Ma ia hope mai, hookui ae )a na lahui lnikini ma kela aoao keia aoao o Nu Enelani e kaua mai ina haole. Na Pilipo lakou i paipai i keia hana. Ua pepohi mai lakou aua pepehiin mai, lawe pio aku a iawe pio mai. 0 na Inikini i holo rnalu inai i na po, a hiki i kauhale haole, puhi no lakou i ke ahi, hao i ka waiwai, pepehi i na wahine me na keiki oloko, a holo koke aku ia po no iloko o kā waonahele. Hc okoa ka ka haole hana ana. Hele makaukau no ko lakou pee koa no, a hoouka kaua aku no i na Inikini i loaa, a hoopuehu aku ia lakou. Aka, aole lakōu i pepehi w ale i na wahine a me na keiki. 0 na Inikini ka poe i poho loa iloko o keia kaua ana. Aole lakou i makaukau pono uo ke kaua ana me na haole. Ua auhee loana lahui o lakou i kaua mai me na haole. like me Pilipo, he oki loa, pela hoi na Inikini 1 malama i kona ieo, e paipai ana ia lakou e kaua, Ike auhee loa ana o Pilipo, hoi malu mai la ia i kona hale, a pee iho ta ilaila. Lohe aku la na haole, ua hoi malu mai la o Pilipo, hele aku la kekahi poe koa o lakou e hopu ia ia a paa. Hoopuni iho la lakou i kona hale, a i ko Pilipo imi ana i ka puka e pakele ai, oa ki pu aku kekahi Inikini iā iā, a noake iho la ia. 1 ka lohe ana o na Lahui Inikini, aa make ko lakpu alihikaua, oiakau iho la lakpu, a noi mai ina haole e kuikahi. Ma ia hope iho, a liuliu, noho maluhia na Punlaoa ma NoJEnolani, me ke kauaole. m-