Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 46, 16 February 1859 — KA PELE HOU!! [ARTICLE]

KA PELE HOU!!

I ka la 23 o Ianuari iho nei, i ke ahiahi o ia la, poha ae la ke ahi o ka Pele hou, ma ka aono Kom »hana Akau o Maunalua, me ka ikaika o ka a ana, me ka hanlulu o ka maunn a me ke kahe nui o ka auwai ahi ! ehiku la ke kolo ana o ua auwai ahi nei, me he nnhesa ulaula nui la mawaena o na mauna, a puka aku ma ke kumu o Hualalai, a raalaila aku a hiki i ke kai o Wainanalii ! I kona kahe ana, pau ka ululaau i kē ahi, make na holoholona, na lio, bipi, puaa, pau na hale o ko Wainanalii, me na niu, a me ke awa maikai oka poe lawaia ! Kani nui ke kai me ka haalulu loa i ke komo ana o ka Iava ulaala iloko, me he wahine maikai la i kona hiamoe ana, ke hnule ke ahi ma kona umauma, lele ae la iluna ia me ka uwe leo mii no ka eha, aneano naha na pepeiao o ka ppe lohe. Pela no ke kai ike komo ana oka I«va weia loa iloko o kona hohonu. Pihoihoi na kanaka o Hawaii no keia hana nani ano e ake mawaena o lakou la, Makau kokahi poe no ka.nul o ke ahi, aole nae make kekahi o lakou. Hele nui na kanaka Hawaii a me na haole e nana i keia mea ano nui. Kahaha nui lakou, me ka hauoli a me ka makau no hoi imua o keia hana mana a ke Akua.

Mamua o ka poha aoa o Pele ma Maunaloa, wehe ae la ka honua malalo o ke kai ma kahi ma ka Hikina Akau o keia pae aina, pii ae la ka mahu me ka ea ino iloko o ke kai, a make na ta he nui wale, lana mai lakou a pae iuka ma Oahu nei, a ma Molokai, a me Maui paha. Nolaila, e hoomaopopo paha na kanaka o Koolau i ka mea e make ai na ia i pae ma ko lakou kahakai mamua ae nei. O ka lava kahe mai ka lua pele hou a hiki i kai ma Wainanalii, he 38 paha na mile ka loihi, a o kona laula he £ mile, ma kauwahi, hookahi ffiile, a elima mile ma kauwahi. Aole like iki kona laula ma na wahi a pau. Ma Kona, poeleele ka la i ka uahi o ka pele, i ke ahiahi o ka hora 3, a 4 paha, aole hiki pono ke heluhelu a me ke kakau, wahi a Parika; aka, iloko oka po, hiki lakou ke heluhelu huke, no ka nui o ka malamaiama o ko Pele kukui i kau ia maluna o Maunaloa. Pela no ma ka aoao o Kona me Kohala. Pehea la raa Hilo, Puna ame Kau ? E hoike mai oukou, e ko’u mau makamaka o Hilo, 0 Puna ame Kau. Heaha ka hana a Pele ma ko oukou mau wahi oluoiu ? Ena Kiai ! Heaha ko ka po ?