Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 49, 9 March 1859 — MOOOLELO HAWAII.-Helu 47. [ARTICLE]

MOOOLELO HAWAII.-Helu 47.

O KE KAO 1A KaMEHaMEHA HI. ,Vo na hua o ka hana i haiia ia ma keia pae aina, mai ke komo ana mai o na Misionnri a hiki i ka makahiki’ 1840. Aia ma ka pepa 46 ua iko ia kekahi mau haoa i hanā ia e na Misionari a iia ike ia h«i kekahi hun o ka lakou hana. Eia ma keii pepa, ua ike ia kekahi mau hua e ae o ka hana i hana 5a ina Hawaii nei ma ia mau makahiki he iwakalua. O ke kaua maoli. Oia kekahi mea e poino wale ai na mamua loa aku ō ka hiki &na mai o na Misionari ma keia pae aina, ua pau &e la ia mea ino. Kakaikahi wale no pa kaua mai ka makakiki 1820 a hiki i ka makahiki 1840. No ka mea, ma ia mau makahiki ua paa ke aupuni ma na lima o na mamo o Kamehameha I. O ke untt kamalii. Aole i ike ia, ina i hana ia, ua hana ia ma kahi malu, no ka mea, ua hilahila na kanaka ia hana e hooem.i ana i na Imnnka o keia pāe moku ma ka wa kahiko 0 ka pepehi kanaka. Aole ike pinepine ia, o ka aihue ua emi.ia. Pau loa ae la ka lawe abao kekane i lahui wahioe nana, ime k i wahino i luhui nana. Ma ke Kanawai, , ua marc ia ke kane t ka wahine hookahi He v aui no ka hewa i koe, ame ka hemahema e emi ana no nae. Aka, o ka lilo ana o ko Hawaii nei poe i poe hoomana ia lehoia, t poe haumana na leau Kri»U>, oia ka hua nui, ku hoa io, o ka oa Mieiōoan i hoiliiiii al Aia ra* ka Mooolelo Eka-

leaia i hoike ia keia hua, >aka, ua pono ke pai hou ma keia buke, no ka niea, he wahi hupa o Ka Mooolelo Hawaii.. He tuea hoi i.t i hauoli ai ka naau o ka poe haipule. Ma ka makahiki ua hookomo mua ia kekahi o koonei poe kanaka iloko o ka Ekalesia, oia o Piiaaiki ma. Mahope mai, ua komo liilii na kanaka mai Hawaii a Kauai.

P.-la ka ulu ana o ka pono maanei a hiki i ka makahiki 1837, alaila* ua niuini nui iu mai ka Uhane Hemoiele maluna o na Ekalesia a ine na kanaka la ma'nawa, ‘ua hoala ia mai na hoahanau Ekaleaia. Ua hoohaahaa lakoil ia lakou iho, no ko lakou noho palaka ana, a no ko lakou hele kekee ana imuu o na kanaka niawaho. Ua mihi lakou i ko lakou hewa, a ua imi hOu lakou i ka Haku. Pule pinepine, a pule ikaika lakou no ka poe hewa, hele polo : lei imua o l ikou, makaala, a kamailip pu me Ukou. No ia mea, huli mai na k maka he lehulehu, komo mii iloko o ka luakini o Iehova i ka la Sabati Hele hui i ka pule hpomau, hoolohe pono mui iakou i ka ojelo a na Mifionnri i hai pmepine ai. I ko lakou lohe ana i ka olelo no ke ke ., no ko lesu make :.na i Kala/iala ho iakou, ua hookaakaa mai ka Uhane Hemolele i ko lakou mau maka, alaila, ua ike koke lakou i ku nui o ko iakou pilikia, i ko iakou hihia i ko (ehova Kan .wai, i ka haumia o ka naau, a i ko lakou kue aua ia Jcsu i ko lakou Haku. Nui ka poe i uwe, a hele mai i ko la,kou mau kuonu. e ninau aua, “ Heaha k« makou e hana’i i ola makou.” A i ko lakou lohe i ku leau alohu i kona manao e hoola nmi i ka poe a pau i heleio na ia, ua manaoia, hele no na kanaka he lehulehu io na la,. ua upo ia mni e ia, a ua hqoliio ia i poe ohua nona. * No keia huli ana, ua mahuahua loa ka poe hoahanau kahiko i huiia, be iwakalua tausani a keu. Aole lana ka manao o na Misionari no lakou a p.u, ua h«i hopo kekahi poe e like me ka ilio i kona iuai iho. Ua hihia kekahi poe i keia manawa ; ua kipaku ia kekahi poe mai ka Ekaleaia aku, ua hoohuakeeo kekahi, . ua hoohuakeeo ole kekahi. a.aia no kekahi poe he nui no e noho ana me . ka palaka.. Oia na mea i ikeia a e niahuahua paha ka poe hoi hope, ao io nae he pono e kanalua, a e hoole i ka ke Akua hana ana ma Hawaii nei. O kana hana no ia, aole ka-ke kahaka,. pono e hoonani aku i ka mea nona ka mana, ame ka nani, ka mea nana i hana i na mou kupaianaha. Ma ia mau makahiki he iwakalua, he lehulehu wale na mea ino loa i laweia mai ma keia pae aina, i mau mea hoi e poino ai n» kanaka, ac keakea ai i ka hana a ke Aku i. -O ka rama, gini, wai ikaika e ae, a me ka kaka, a ia mea aku a iamea aku e ona ;.i na kanaka Ua hoowalewaie ia na alii a me na kanaka e inu a e oha a e leaiea wale ai, ae no kekahi poe, inu no lakou a ona. Aoie nae • pela ka lehulehu, p.le aku no ka nui o ni kanaka i ua mau mea ino la, aole Uuna, aole inu, aole ona. Pela hoi ka hiki ana mai o kek .hi mau ma nuwa mai na aina nkauao mai a ku maanei' me ka manao e hoohihia i ke aupuni. A o na kanaka hewa kekahi, imi ikaika lakou i mau mea e hihia ai na Miaionari, a me na *lii, a me n i kanaka a me na «ahim . Aka, aole make pono Ipa ka lakou hana, aole o lakou loaa i ka mea a iakou i imi ai—Aole hoi hiki ia lakou ke hoopau ae i ka hmna a na Miaion iri, aoie o lakou hooki i ka Uha ana o ka pono mawaena o kela lahui. Aole no hoi e hiki ia lakou ke hoopio i ka malamalama ; ua hoka lakou, a iilo k.« lakou haaa i mea e poino ai lokou. Aole mea

e hookahuli i ka Ekalesia, no'ka.mea, ua l<ukulu ia ae keia Ekalesia in-iluna o ka pohaku p»a loa, oia hoi o leeu Krisio, ka pohaku kumu o kc kihi.

E like me ka Paulp i kb Epeso poe, penei kana, “ Ua kukulu ia oukou inaluna o ke kahui n na luna olelo a me na kaula, o Iesu Kriato iho no ka pohaku kumu o ke kihi.