Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 51, 23 March 1859 — NA KE AUPUNI. HE KANAWAI [ARTICLE]

NA KE AUPUNI.

HE KANAWAI

Kokua i ka hooholo Moku pili aina. E HooHOLoiA e kt JUii, a me na J L»ii a me ka Poeikohoia o ko Haioaii Pae Aina i akoakoa iloko ka Akaolelo kau Kanawai. Paoko 1 L T a hoohui ia ina keia kanawai, C. A. Williama, A. Mitchell, James M. Green, a me ko lakou mau hoa, a me ko lakoa mau hope, he Ahahui, me ka inoa, o ka Ahahui hooholo Mokumahu Hawaii, me na pomaikai a pau, i haawiia i na ahahui ma ke kanawai e pili'ana i na ahahui, a malalo hoi o na olelo a pau o ia kanawai. Paoko 2. No ua Ahahui nei wale no na pomaikai e hooholo ai i ka mokuahi, a i na mokuahi paha, iwaena o na awa, a me na mokupuoi, o ke aupuni Hawaii, a hala na makahiki eono, mai ka wa e- hiki mai ai ka mokuahi mua i Honoiulu, me na pomaikai i haawiia, a e.haawiia ana ma keia hope aku paha i na moku kalepa o keia pae aina. Pauko 3. E lawe wale oa Ahahui nei i ka wai, ma na lua wai o ke aupuni, no ki. lakou mau moku, a haia na makahiki eono i olelo ai maluna. PaOko 4. £ haawiia oo ua Ahahui nei, me ka uku ole, nona wale no, kauwahi uapo o ke aupuoi, a hala na makahiki eono. ma ka uapo hou ma Waikahalulu, a oa ke Kuhioa Kalaiaiaa e hookaawale i ua uapo nei i mea e pono ai ka mokuahi, a mau mokuahi paha, no ka hoopae ana i na ee moku, a roe ka ukana, a no ka waihona nanahu no hoi, aole hoi e uku no ke awa, aole hoi e auhauia ua Ahahui nei no ka mokuahi, a mau mokuahi paha, a lakou e hooholo ai iloko o ia mauawa. Pauku 5. E komo wole mai ka nanahu, a me na meae ae e h&na ia’i ka mahu, a me na mea paahana a pau, e pono ai ua mau mokuahi nei, roe ke dute oie, aoie hoi e uku no ke awa na moku nana e lawe mai i ka nanahu, a me ka lako e ae noia mau mokuahi, ke ot« lakou e lawe mai kekahi ukana e ae i mea kalopa, aole hoi • lawe mai i na ee moliu. Pauku 6. K palapalaia na mau moknahi nei malaio o ka hae Hawaii me ka noi ana • ka Af eot o ka. Ahahu», • noho aoa iloko o keia aupuni, a no ua mau mokuahi nei na pomaikai t pau, a • kolo no hoi mamuli o na kaaawai t pau e pili ana i na moku holo pili aina o keia aupuni, a ua hoomaopopo ia ma keia kaeawai, eole oo e komo ka hana kolo aaoku iloke o na pauku nialuna.

Pauko 7: I liiea e loaa ai na pomaikai i olelo ia maluiia.no ua Ahahui nei e hooholo pili aina i kekahi mokuahi maikai ano paa aole emi malalo o na tona 360 a 400 tona paha kona kaumaha, iloko o na malama he umikumamalima mai ka la aku i hōoholoia’i keia kanawai, a e hooholo mau ua Ahahui nei in ia no ka hana i olelo ia ina keia paiapala hoohui. Pauku 8. Ina e nahaha a poino paha ua mokuahi nei iloko o ka manawa o keia monopole, alaiia, na ka Apent o ka Ahahui e hai aku i ke Kuhina Kalaiaina iloko o na malama eha, ua manao ka Ahahui e pani i ka hakahaka o ua moku nei, aioie, e lilo keia paiapala hoohui i mea ole. Pauku 9. Ua ae keia Ahahui e lawe ia ko lakou mokuahi, a mau mokuahi pnha, iloko o ka hana a ke aupuni i ka wa pilikia, kupono e hana pela, a na ke aupuni e uku no ka mokuahi, a mau mnkunhi paha, i lawe ia pela e iike me ka loaa mau ana o ia mokuahi, a mnu mokuahi paha, i ko lakou honholo ana, a ina e iilo kekahi mokuahi iloko o ia hana, na ke aupuni e uku kupono no ia moku. Pauku 10. E kokiia ua Ahahui nei i ke aupuni ma na mea hiki ponn ia lakou, ma ka hana ana i na hnna hou, ma na awa o keia pae aina, e uku kupono nae'ke aupuni ia lakou no ia hana, e like me ka pauku eiwa. Pauku II. Nn ua Ahahui nei e halihali i na eke leka o ke aupuni iwaena o na awa, a me na wahi a na niokuahi e h»Io ai, a e haawi hoi i na eke Ieta i ka mea i kauohaia’i me ka uku ole, n e hoakaka no mamua i ka iuanawa a me kahi>e holo aku ai. Pauku 12 Ua hoomaopopo ia ma keia kanawai, he mana ko ka Ahahookolokolo Kiekie o keia aupuni e hookolokolo, a e hooholo So ka hooko ana i na olelo o keia palapala oohui, e ua Ahahui nei, a ma ka honkaka ana i ka manawa, a me kahi e hookolokolo ia’i, e ua Ahakiekie nei, a ina e maopopo i ua aha nei, aole i hooko ia oa nlelo paa, a me na kumu, alaila, he mana ko ua aha nei ke manao lakou he pono e hoemi, a e hooinli paha i na pomaikai i haawiia, a e hai aku hoi ua hoopauia. Ua aponoia i keia )a 7 o Maraki, M H. 1859. KAMEHAMEHA. Kaahumanu.