Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 9, 1 June 1859 — MOOOLELO AMERIKA.-Helu 29. [ARTICLE]

MOOOLELO AMERIKA.-Helu 29.

Ke pio ana o Generale Bagoine. 1777. > I ka malama o Mei, la 6, pae ae la o Bagoine i Kueheka ma Kanade, mai Enelani mai me ka poe kaua nui, me ka manao e komo mai i na aina hui o Amenka, ma ka aoao akau, maluna o ka moanawai o Kamepelene. I ka la 16 o lune, hiki mai la ia me na koa he 7000 a keu, me na kanaka o Kanade,a me na Inikini. . Hc 10,000 na koa o lakou a pau. Hie 2000 na koa e i komo mai i ka aina kpmohana o Nu loka, ma ka moanawai o Oneleno, e manao ana e hoopio ia mau wahi, a e helē mai ma ka muliwai Mohaka, a e hui me Bagoinc ma Aleheni. Hoop|o mua iho la o Bagoine ia Tikonderoga, be pakaua ma Kamepelepe. He 3000 na koa Amerika ma Tikonderoga, a ike lakou i ka hele nui ēna mav<> enemi, haalele koke iho la lakou i ka pakaua, me kekahi ukana a lakou, a pakele wale mai. I ke alualuia mai e na Reritania, auhee iho la na Amerika, a lilo ae la na ukaoa me na w&apa o lakou, a pio iho la na pukuniahi elua haneii, a me na mea kaua e ae he nuu, Hee mai la fakou a hiki i ka pakaua Edewade, ma ka muliwai Hudesona. No ke alualuia mai e naenemi, a kokok$ i ka pa-

pu, haalule ibo la o Sekaila ia wahi, a iho iho la ilalo i ka muliwai, a hoopaa iho la i kona poe koa nia na aina moku iloko o ka muliwai, e kali ana i ka hiki mai o na koa &m e kokua ia ia. A hiki mai na kokua hou mai Nu Enelani paai, ua hoonuiia kona poo kaua i na kan’aka he 13,000. Alaila, manao iho la ia e hiki ia ia na Beritania. Keakea iho la Genetale Se-kaila-i ke alanui mahope ona, ma ka hophina ana i na laau nui ma ke ala, a rne ka wawahi i na alahaka maluna o na kahawai, i hiki ole inai ai na Beritania. Nolaila be lohi loa ko lakou hele ana, np ia mau keakeai ua makaukau na Amerika o hoouka aku ia Bagoine ma, i ko lakou hiki ana mai i Saratoga. A hiki mai ia ilaila, ua pilikia na Berit:mia i ka pololi, no ka hiki ole ke. lawe mai i na mea ai maluna o na kaa i ke ino o na alunui. . Nolaila, hoouna ae la i kokaki poe koa iloko 0 Vereraoneta e hao i na mea ai e ohu ana ma Beninitona. Kue mai na kamaaina mamuli o Generale Staka, a hoopuehu ae la ia l%kou. A ua hoopuehuia kekahi poe koa o ka Beritania 1 hele mai e kokua, e Kenole Wana i hele pomaikai mai me na koa Aupuni e kokua ia Staka. No keia poho ana o ka enemi ma Beninetona, ua kali o Bagoine raa ka papu o Edewada i ka malama okpa, e kali ana i ka .ai mai Kanade mai. Iwaena o -ka malama o Sepatemaba, pae nui mai o Bagoine ma ma keia kapa mai o Husedona, a hooinoana ma na papu o Saratoga. E hoomoana ana hoi na Ameri!ta mamuli o Generale Gate$a ma Stilewata, he wahi e kokoke ana me Saratoga. A kaua liilii na koa kiai o na aoao a dlua. Elua mile wale no mawaena o na poe kaua. I ka la 19 o Sepatemaba ka hoouka mua ana o lakou. Ekolu hora p lakou i kaua ai, a po iho, oki la> kou. Aohe lanakila o kekahi aoao. Hoouka o Bagoine i na palepo a puni ko lakou wahi hoomoana, me ka manao e kali ilaila, a hiki mai o Kelinetona ma mai Nu loka mai e kokua ia ia. Mahuka akuia na Inikini a me na Kanade mai ona aku, no ka pilikia a me ka pololi. I ka la 7 o Okatoba, ua hoouka hou ia ke kaua ana, ma ia wahi hookahi. Ikaika loa ke kaua ana ma na aoaoa a elua, a mahope hee iho la na Beritania me ka lilo o na ukana be mahuahua me ka make o na lunakoa he nui, a me na kanaka i make he 400. A he 80 na mea i make ma ka aoao Amerika. la po iho, emi iho la na Beritania ihope ma kahi paa, a komo koke aku la na Amenka ilokō o kahi i haaleleia e lakou. Hooikaika ae la o Bagoine e hoi i hope i ka pakaua Edewada, aka, no ka hoopuniia e na Amenka, a no ka pan ana o ka lakou mea ai, a no ka hiki ole mai o Kalinelona mai Nu loka mai, hoouna mai 1« ia i mau lun% e kuikahi me

i na lunakoa Amenka, e īilo i poe pio. I ka la 17 o Okatoba 1777, haawi mai kela i kana pahi kaua ia Grenerale Gatesa, a hoomoe iho la na koa ona a pau iko lakou mau pu ma ka lionua, a hele pio mai lakou iwaena o na koa Amerika. Ua loaa ilaila 5 na Amerika na pu maikai hc 5,000, me na pukuniahi keleawe he nui loa, a me ka ukana kaua he lehulehu. 1 ka lohe ana o na Amerika, he nui loa ka ! haupli o 1 ikou mai kela aoao a hiki i keia aoao i o na'aina. Ua pau ko lakou kanalua nu ka lanakila ana o Amerika maluna o na koa Beritania i hoouna ! mai e hoopio ia iakou. Ma ia hopo iho, pili mai na mea he lehulehu i noho wale mamua no ka makau ia 6eritan>a. Ma ia hope iho, lana ka manao o ko Amerika e hooko i ko lakou i makemake i ke kuokoa ana o ko lakou aina. i Aka, he nui ka i koe e kipaku aku ai i ' ka poe enemi mai ka aina aku. O kekahimea pilikia o lakou, ke kuikahi ole o kanaka mamuli o kela manao., Ho nui na kamaaina i - pili me na Beritania, a hookui'me lakoii iloko oke kaua ana. Ua lilo hoi lakou i poe hoomnkakiu, e alakai ana i na koa Beritania iloko ■ o ka hao wale ana, a me ka pepehi wale ana i ■ na kunaka i kue ia lakou. Ua hoohele kokeia na koa lanakila ma Sa- ■ taroga e kue aku ia Kelinetona e hele mai ana mai Nu loka mai me na koa 3000 e kokua ia * Bagoine. I hele hao walemai no lakou, mt ka 1 pupuhi ina hale kamaaina. Aka, i ko lakou ! lohe ana, ua pio o Bagoine, hoi ae la lakou i ■ kahi i hele mai ai. Ika pau ana o ka mala- ( ma o Okatoba, hele aku na tausani koa o ke 1 kaua ia Gatesa, a hui aku me *Wasinetona e kokoke ana ma Piledelepia. E noho ana na Beritaniā iloko o ke kulanakauhale, a noho iho la Wasiuetona i kahi kuaaina mawaho e kiai ana ia lakōu, a e keakea ana i na enemi i ko lakou hele hao wale i na kamaaina o na wahi kokoke. Ua pilikia loa na koa o Wasinetona ia Ava hooilo, ika ai uuku, ame ke kapa ole. He 1 .mau’hale inoino kahi a lakou i noho ai. A ua nele na mea he nui loa ike kamāa e’.e. Aole 1 hoi i hookaaia ka uku ia lakou, no ke dala ole iloko o ka waihona dala o ka Ahaolelo. Haalele mai na luna koa he nui i ko lakou 1 kaua ana, * hoi ae la i ko lakou mau wahi no > ke dala ole. He nui hoi ka ohumu āna ma ia 1 wahi ae, ia wahi ae, no keia mau mea pilikia e 1 kaua ana. . Ohumu hoi kekahi poe ia Wasinetona no ka i ahakaua, a manao iho la lakou e hoopau iho i i kona luna kiekie ana, a e hoonoho ia Gatesa , maluna ona. Aka, aole i holo ia manao iwaal na o kanaka a me na koa, a ua hoohilahilaia i kela poe ohumu kue ia ia. O keia ahakaua a

VVasinetona me kona kiai ikuika ana i ka enemi, ka mea i malamaia’i kona poe koa, a me ka aina i pio ole lakou i na poe oi %hu!ehu mamua o kona'poe. Ina i wikiwiki kela i ka hoouka pinepine me ka enemi, ina ua pio e lakou, me ka puehu wale aku, a aoe ole ka pōe nana e kiie akn i na Berit:mia.