Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 10, 8 June 1859 — NA KE AUPUNI. NA KANAWAI CIVILA O KO HAWAII PAE AINA. HAAWINA II. [ARTICLE]

NA KE AUPUNI.

NA KANAWAI CIVILA O KO HAWAII PAE AINA.

HAAWINA II.

JVb na Palapala Ae i na mea Hale Kuat. Pauku 56. £ haawi ke Kuhina Kalaiaina i keia mea keia mea noi mai ma ka palapala, i palapaia ae kuai i ka ukana, ka waiwai, tne na mea kalepa, ma ke kuai kukaa, no ka makahiki hookahi; a e uku mai 'ka mea e lawe ana i ka palapala ae o ia ano i na daia hookahi haneii. Pauku 57. £ haawi hoi ua Kuhina nei i kela mea keia mea noi mai nia ka palapula, i palapaia ae kuai i ka ukann, ka waiwai, a rae na mea kalepa, ma ke kuailiilii no ka makahiki hookahi; a e uku mai ka mea e lawe ana i ka palapaia ae o ia ano i na dala he kanalima. Pauku 58. £ haawi hoi ua Kuhina nei i kela mea keia mea nona ka aina mahiai i kc kofe, a i ke ko, a mea kanu e ee paha, aole i emi malalo o na eka bc kanakoiu, ke noi mai oia ma ka paiepaia, i palapala ae kuai(iiiii i ka ukana, ka waiwai me na inea kalepa, no ka makahiki hookahi; a e ukumai ka mea e lawo ana i ka palapala ae o ia ano, i«. na dala he iwakuluakumamaiima. Aka hoi, ina i kekahi manawa, ua emi mai kona aina i rr\ahi ponoia malalo o na eka he iwakaluakumamalima. alaila e lilo kana palapala ae i mea ole. «. Pauku 59. E hoike mai ka mea enoiana i palapala ae kuaikukaa, a kuailiilii paha i ka ukana, me ka waiwai, me na mea kalepa, maioko o kana palapala nol, i kahi e ku ai knna hale kuai, a m.e ke anooka waiwaiana i manao ai e kuai aku. Pauku 60. Oka mea nona ka palapala ae kuaikukaa i ka ukana, ka waiwai, me na mea kalepa, a i loaa oie iaiaka palapala ae kuailiilii kekahi, e hiki wale no ia ia e kuai aku i ka ukana ma ka pahu okoa, ma kahela, eke, hinai, barela, a pahu poo paha; a ina he lole, ma ka apa; a ina lie mea i kuai ole ia ma ke ano maluna, aiaiia, ma ka hnneni pauna ke a o ka mea nona ka palapala ae kuailiilii wale no, e hikr wale no ia ia e kuai aku i ka' ukana, me ka waiwai, me na mea kalepa, ma ke ano ua emi mai malalo o na mea i hoakakaīa maluna. Pauku 61. £ hookomoia matekoo na palapala ae kuaikukaa a kuailiilii paha, i ka ukana me ka waiwai, me na mea kalepa, i olelo e papa «na i ka mea nana ka palapala 'ae, aole oia e kuai a haawi paha ika opium, < aole hoi i kekahi laau lapuau ai make, ke loaa ole ia ia ka palapaia ae no ia mau mea e like me ke knnawai, o hoopaiia oia e like me k» olelo a ke kanawai no ia hewa, a me ka hoopnuia o kana phlapala ae. Aole hoi oia e kuai a e haawi paha i ka rama a me ka wai ona e ae, rne ka loaa ole mnmuu o ka palapala ae no ia mau mea e like me ke kanawai, o hoopaiia oia ma ka hoopauia o kana palapala ae, a me na hoopai ana e ae a ke kanawai e olelo ai i kela manawa keia manawa, no ke kuai ana a me ka haawi ana i ka rama a me ka wai ona ia hai me ka ioaa ole o krt palapala ae. Pauku 62. O kela mea keia mea i kuai i ka ukana, ka waiwai, a i na mea kalepa, i uluia a i hanaia paha mi ka aina e, me ka loaa ole o ka palapala ae, a me ka kue poha i ka Pauku 60, e hnopaiia oia ma ka uku hoopai. aole e oi aku i Oa dala elima haneri; ■ 'p£ \ 4 * a i ole ia e hookaa mai, hoopaahaoia oia ma ka aole oi ako ioa malama e»no, mia i ka manao o ka Ahahookolokolo. 4

Pauku 63. E kakuumoaia kela palapala ac keia palapala ae kuai i ka ukana, me ka wuiwai a me na mea kalepn, e ke Kuhina Kalaiaina, a e aiiaia me kona sila oihana, a c hoakakaia ma ka palapala ae kahi i aeia ka mea nona ka palapala e kuai. Aole hiki ke hoolilo i ka paiapala ae ia hai. JVt* na Palapala Jie i ka poe Kuaikuāala. Pauku Gi. E hiki no i ke Kuhina Kaiaiaiua, i keia manawa keia manawa, e.haawi i ka palapala ae kuai kudala, no ka inakahiki hookahi, i kokahi kanaka kupono, a he mau kanaka kupono paha, ina he poe kupa Hawaii lakou, ma kela mokupuni keia mok.upuni, i liio iakou i poe kuai kudala no ka lehulehu ma ko lakou mau mokupuni i ae pakahiia ; aka, aole oi aku na pulapaia ae kuai kudala ma ko mokupuni o Oahu mamua o na palapala ekolu. Pauku 05. O ka uku no ka paiapaia ae kuai kudala, aia.ma ka hapahaneri o ke kumukuai 0 ka wuiwai i kuai kuda!aia, he hapa kupono i ka manao o ke Kuhina Kaiaiaina, aole nae e 01 aku i ka hapahaneri hookahi. Pauku 66. E haawi mai ka mea e lawe ana i ka palapala ao kuai kudala i ke Kuhina Kalaiaina, i palapala hoopaa nje na hope kupono i kō ke Kuhina manao, no na dala hookahi taueani, no kona hoike pololei mai-ma ka palapala hoike i ka nui o ka waiwai ana i kuai kudala ai, e like me ka olelo a ke kanawai; a e uku aku i ke Kuhina Kalaiaina, iloko o kela hapuha keia hapaha makahiki, i na hapahaneni i oieloia iloko o kana palapala ae; a no kona . uku pono ana’ku i ka poe nona ka waiwai, i ke daJa i loaa mai ia ia ma ke kuai kudala ana, mahope oka unuhi ana i kona ukuhapahaneri me kona mau lilo, a np kona malaoia pono ana i na olelo a pau a ke kanawai e pili ana i ka poe kuai kudala. Pauku 67. E hiki no i kela ,mea keia mea kuai kudala i aeia, e koi aku i ka uku aole e oi aku i na hapahanen elima o ke kumukuai o kā waiwai i kudalaia e ia, a e hiki no ia ia e unuhi mai i kona uku noloko mai o ke dala i ♦ loaa mai ia ia ma ke kudala ana, a e hiki no hoi ia ia e hoopii ma kona inoa iho, i kekahi men e kuai ana i ka waiwai iha ke kudala, no ke knmukuai o ia waiwai, ina nona ponoi ka waiwai a ina no hai paha; a e hiki no ia ia e ku mai i hoike no ia hoopii ana. ' Pauku 68. E hoike poloiei mai kela mea keia mea kudala, ma ka palapala, t kela hapaha, i keia hapaha, makahiki, malulo o ka hoohiki, i ke Kalaiaina, t ka nui p ka waiwail kudaiain e ia, me ka nui o kona uku hapahanen, noloko o ke kumukuai: A e uku . mai kela-mea keia mea kuai kudala i ka uku \ hapahaneii, i ua Kuhina nei, ma kela hapaha * keia hapaha makahiki, e like me ka mea i oleloia maloko o kana palapal > ae; a i ole oia e hana pela, alaila, e hiki no i ua Kuhina nei e hoopau, a e hoolewa, i kana palapala ae. Panku 69. Aole e hoopiliia kekahi olelo o keia haawina, a o kekahi Kanawai e ae paha no ka poe kuai kudala, i ke knai kudala iaana 0 kekahi wawai e kekahi Makai Nui, Hope Makai Nui, Makai, lana pa holoholona, iona auhau, Ipna hooko kauoha, luna hooponopono Waiwai hooilina, a kahu, e kuai kudala ana i k:i waiwai paa, a i ka waiwai lewa pahn, mamuli o ke kiuoha a ke Kmawai. Paukā 70. O kela mea keia mea, koe wale no ka poe i ol loia ina ka paaku 69, e kuai ana 1 ka waiwa» 1 ma ke kudata me ka loaa ole mamuao4ta palapak ae, e oia m« kaf uku hoopai aole oi aka i na dalahookahi ?aatani; a i ole ia, e hoopi&haoia ma ka hana oolea, aoie oiaka I oa aia i ka manao o ka Ahahookolokolo. Aole e hoopiliia na olelo o keia ptaku i kekahi kanaka i kohoia e kekahi mea kaai kodakt, i hope noaa, he

knpa Hawaii ka mea i kohoia, a ina hoi malu* r na o ku mea nana i koho ka hewa a me ka po- i no o ka hana ana a ka hope. Pauku 71. E kakauinoaia na palipala ae s kaai kudala a pau e ke Kuhina Kalaiaina, a e e sili»ia mo kona sila oihnna, a e hoakaka ia ma- c loko na palena o kahi e kaai kud.ila ai ka mea f i loaa ka palapala ae. Aole e hiki ke hoolilo ' aku i ka palapala ae kuni kudala ia hai. JVb na Palapala Ae i ka poe uialama i na Ho- r tele me na Hale Ahaaina . n Pauka 72. E hiki no ike Kuhina Kalaiai- n na e haawi i kela mea keia mea noi mai ma ka ( palapala ae malama Hale Hotele, a Il.dc ahaaina paha, no ka makahiki hookahi, ke loaa mai i ke Kuhina Kalaiaiaa na dala he kanalima. n Pauku 73. Aia a loaa ka palapala ae ma- ■ lama hale holele, a hale ahaaina paha, e haawl mai ka mea naha ka palapala ae, i ke Kuhina f Kalaiaina, i palapala hoopaa md na hope kapono i ka manao n ke Kuhina, no na dala elima t harieri, no kona kuai ole a haawi ole i ka waiona me ka loaa ole i ka palapala ae, ano kona malama ole a ae ole i ka hale walaau h iunaele; a no ka akoakoa ole ona wahine hookama- l 1 kama raa kona hale hofe)e, a hale ahaaina pa- ' ha, a ma kekahi hale e pill ana, no kela hana, keia hana; no kona hookipa ole a huna ole ina luina mahuka; no ka hamama ole o kona hale mahope o ka honi umi o ka po; no kona ae wale ana i kela manawa keia manawa i na luna makai, e komo maloko o kona hale e nana;*a , no kona malama ponoana i na olelo a pau o I kana palapala ae, a me na Kanawai e pili ana | i na hotele n me nā hale ahaaina, 1 Pauku 74. : E kau kela mea keia mea malama botele, a hale Ahaaina paha, i papainoa ma kona hale; a i ole ia, ma kahi kokoke e ikeleaia’i, me kona ihon ame kana han.i i aeia j i kakauia malaila, o hoopaiia oia ma ka uku- j hoopai he iwakaluakumamalima da)a. . ‘ Pauka 75. B papa aku kela mea keia mea \ malama hoteie, a hale ahaaina paha, i na mea 1 a pau ma kona hale, aole lakou e hana piliwai- I wai me ka mea lulu, me ka pepa, a me ka maika, hola, a me ka biliodi, a me na guaita a me na mea hana e ae i kupono no ka piliwaiwai 1 ana, o hoopaiia ka mea hona ki liale ma ka ] uku hoopai i na dala he iwakafoakumamalima. Pauku 76. G kakau inoa ia na palapala ae malama holele a hale Ahaaina, e ke Kuhina Kalaiaina, a e aiiaia me kona sila oihana; aole hoi e hiki ke hoolilo i kekahi o ia mau palapala ae ia hai. Pauku 77. E hoopaiia kela mea keia mea nana e malama i ka botele, a i ka haie Ahaaipnha, me ka loaa ole i ka palapala ae, ma ka ukuhoopai, aole oi aka i na dala hookahi haneri; a i ole ia; e hoopaahaoia oiu ma ka hana oolea, aole oi aku i na malama eono; aia i ka , manao o ka Ahahookolokolo.

Ab na palapala ae i ka poe malama papa Biliodi, a me na ala maika.

Paūku ?8. E hiki no i ke Kuhina Kalaiai- 1 na ke haawi aku i keln mea keia mea, e noi j xnai ana ma ka palapala. i palapala ae i ke aja p maika, a i ka pap.a bil»odi paha, no k& makahi- * ki hookahi, ke loaa mai i ke Kuhina na dala h he iwakalaakumamalima pakahi no kela papa c keia papa, a no kela ala keia ala maika o ia 1 ano. • Pauku 7i>. E hikkno i ua Kuhina nei e kau * i na rula hooponopono maluna o ka poe malaoaa , ina pepa biliodi, me na alamaika, e like me ko- j na manao he pono no ka iehnlehu, a o ka haki k ana i kekahi o ta mau rala, o ka hoopau ia ao • ia o ka palapala ae. \ Pauku 00. Ina e hana kekahi mea malaoa * o ka pafnttiili«di, me na alamaika paha, ma ka i la S ibati, a ina i ae ia kekahie piliwaiwai roaiaila paha, e hiki no ke hoopai i ka mea mala-

ma i ua papa la a i ua ala la, he iwakaluakumamalhna dala. Pauku 81. E kakau iaoa ia na pakpala ae malama i ka papi bi)iodi, me na ala maika, e ke Kuhina Kaiaiaina, a e silcf ia mekona aila oihano, aole hoi e hiki ke hoolilo i kekahi pala pala ae o ia ano ia hai. "