Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 10, 8 June 1859 — No ke Dala. [ARTICLE]

No ke Dala.

Ma ka Holu' l o ka Hae, Buke IV., ua olelo iki aku au no ke dala, ke da)a maikai a me ke dala maikai olo, o hoakaka ana i ka waiwai ro, a me ka waiwai lawe o na dala o kela ano keia ano i laweia inai maanei, mai na aina e mai, me kaj ana, e hoakaka hou aku au, ke loaa mai ka mea hou no ke dala, mai Kaliponia mai. Nolaila, ke hoike aku. nei au ia oukou, e ka poe lawe i ka Hae, i ka mea hou i loaa mai i keia wa, oia hoi, ka hooemi ana i ka uku o na daia kupono ole, ma Kapaiakiko a me Honolulu nei. Ma Kapalakiko, halawai ka Poe Khlepa, me na mea Banko a me na Luna Aupuni, e kuka pu no na dala kupono ole o na aina e, a ua hooholoia e lakou e hooemi i ka uku lawe o kekahi mnu dala e like me ka waiwai io iloko, a malalo iki iho paha, a e hana i papa dala e hoakaka ana i ka uku lawe oia mau dala,e like me ko Inkou manao he pono, a e hoolaha ma na nupepa.i na mea a lakou e hana’i; a uahana ia pela. I ka hiki mai ana o ka eke lela hou, loaa ia makou na nupepa, me na mea hou i hoolaha ia. A mahope iho, halawai ka Ahahui Kalepa 0 Honolulu nei, e kuka pu ūo ia mea hou no ke dala, a ma ka halawai elua 'a ekolu paha, ūa hooholoia e lakou, e lawe i na dala o na aina e, ma ka uku e like me ka mea i hana ia e ko Kapalakiko. Nolaila, hoolaha akulakou i ka men i hooholo ia, a me ka Papa Dala e hoakaka ana i ka uku lawe o na dala o keia ano keiaano; aia ma ka olelo hoolaha a ke Kuhina Waiwai, iloko o keia pepa.ua papa dala lu. E heluhelu oukou a pau me ka noonoo, a ma keia hope aku, mai lawe oukou i na daia e like ine ka uku muinua, aka, ma ka uku i hoakaka ia ma ka Papa Dala i oieloia inuluaa. • Eia ke kumu o ka hana nna a ka poe kalepa no ke dala. He mea maopopo ia, inu i hooemi ole ia na dala maikai ole nia Honoluiu nei, a ike ka poe kaiepa, he haahaa ke kumukuai o kekahi mau dula ma Ka|ialakiko, a he nui ke kumukuai mnanei, aluiia, e lawe aku iakou i ke daia maikai o onei i Kapalakiko a e hoihoi mai i na dala muikni ole 1 hooemiia malnila. Penei: e holo ana imu kekahi mea kalepa, mai Kupalakiko mai, he $10,000 paha nona. kuai oia i ke dala m nl kai ole mfi kona d.ala maikai, a lawe in«i maanei, a i kona kalepa «nu mu Honolulu nei, loaa ia ia $10,500. Ua waiwai oiu, u ppho koonei. ! Eia kekahi, hooili aku kek ahi i mnu ti>na ko, a.kuai' aku mn Kapalukiko no na dal« $20,000, dnla i hooemi ia nnkiĀila. h law** mui ia hei u« dala 1«, loaa ia ia $21,000 Nol«ila, Uu liooemi ia na dal» maikai ole maa nei, e like nie ka uku l«we ina Kaliponiu i mea e poho ule ai kauou niahope. Ei« k« hope o keia hana «na, c lawe koke aku ka pue kaiepa i na d«la muikai ole. i na «ina e, a p«ni ka hakuhaka i ke dala Ameiikk«t oia keX)>ila mnikai loa i lioakaku |ea ia, eka lehnlehu, ke d«l« e hnoemi nle in. E naiia oukou i ka Papa D«l« rn« ka nlelo hoolaha n ke Kuhina Waiwai, i mnopopo ia ouknu na d«la i hooemi ia Eia kekahi, o na dala n pau t helu ole ia m« ia Papa D«ln, aole i h oemi ia lauou, ua lawe ia e like me maniua, e like ine ke dala Farnni, kn hapaha Berilania, a pela’kn Pono ia oiiknu ke malaina i keia pepa, me ka Pap« pnla oloko, i mea e kokua ai oukou ma ka helu daln ana.

Hoiko o ke Kula Kiekie ma ka Puoahon. Eko]u la ka hoike ana o ia kula, oia hoi, Monede, Tusede, Wenede, o keia pule iho nei, mai ka hora 10, a i ka hora 4. Nui hoi na mea i hoikeia mai, e like me ka heluhelu, kakaulima, helu mai ka helunaau, a i ka hcI lukakau paakiki loa, palapala aina, Hoailok na Helu, Anahonua, Piliolelo, hai olelo, heluhelu manao, mele, a rae na olelo kahiko, o > . j ka Lalina, a rne ka Helene, (Latin & Greek.) Ua aneane nalowale ia mau olelo i keia wa, ) ma kn waha o na kanaka; ma na buke wale ’ no e loaa ai ia mau oleio. . Ninau mai paha kekahi, heaha ka mea lot aa ma ka-imi i keia mau olelo nalowale i kqia wa. Eia no; oia kekahi mea e ikaika ai, ’ a e makaukau ai ka haumana i ka nooooo, Ma ka imi ana ia mau olelo paakiki, ua loaa ka noonoo ikaika, a me ke akamai. Eia kekahi, oia mau olelo na kumu o na ’ olelo he lehulehu e noho nei, e like me ka j olelo Faranr, Sepania, Ilalia, Beritania; noj loko mai no oia mau olelo i nalowale, a o ka t ike ana ia mau olelo kahiko, ka mea e makaukau nui ai ma na olelo e noho nei. Eia , kekahi, kupono ia mair olelo kahiko i ka poe j lawe i ka oihana loio, lapaau, kahuna pule, oihana Aupuni, a pela aku; no ka mea, ua komo nui na olelo Lalina (oia hoi ka olelo t kahiko o Roma,) a me Helene iloko o na buK ke olakou. ka poe hele e nana i keia hoike, a ua t mahalo no i ka ike a rne ke akamai o na ' haumana; makaumau mooli. Ua mahalo nui ia na kil a lukou i kakau ai, o kela ano keia ano. I I ka po o ka poaha, haioleio nn hauipana ma ka huie pule ma Houolulu; Piha ka ha- , • le i ka poe hele mai c lohe. Kani pinepine , iloko o ia hale. no ka mahalo a me ka olioli, | i i na olelo a ine na mele maikai I Ua kanahiku a keu na haumana,i komo I iloko o ia-Kulai ka makahiki i hala iho n«t, j leono o lakou he poe keiki Hawaii. a ke pii j i nei iloko o ka ike hohonu. j | O ke pookela keia o na ma Hawaii | j nei, a ua pono no ke kokua ana o ke Aupuni | ii keia Kula. E honikaika oa keihi Hawaii, | , e komo ilaila, e iini ikaike, a me ke akamai, | a rae ka pooo'no hoi. ,\ I