Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 11, 15 June 1859 — NA KE AUPUNI. NA KANAWAI CIVILA O KO HAWAII PAE AINA. [ARTICLE]

NA KE AUPUNI.

NA KANAWAI CIVILA O KO HAWAII PAE AINA.

Panka 82. E hōopaiia feel.f mea keia rtiefl nanA e malama ika papa : Mlioeli, 'a i; ke ala maika paha, ine ka lrtaa ole fka palapala ae, ma ka aka hoopai aole oi ak'i ima dala hookihi haneii; a i ōle i»,'e hoopaahaPia oia maka haila oolea, ftble oi aku i na malama e'ono; kia ho i kft manao oka Ahahookolokolo; 1 Āka hol, aōle e hohpilila kekihi olelo oloko o kēia piiiika, i ka ‘ papa hiliodi,- a i ke'ala maika, i malaiina 1a ē kekahi hanaka no koiia lealea iho, ' ' ' ' JVo na palapala ae i ka pne kuai ■ Opiuma, me ■ • :*•'■’;■ na laau ai make e āe. !<u ' ‘ Pauku 83. E hiki ho ike Khhina Kalai* aina, kē haawi akh i kekahi Knhuha tspaau a Kahuna oki paha, i makaukaii ma kan’a • hana : palapala ae no ka lawe āna mai inftj lokh o keia Auponi, & no kē kuai ana, i ka • Opioma h me na laati lapaau ē aē, 'rtra r ka « Apana o Honolwlu, a ma kk Apana o tahaii na, no ka Inakahiki hohkihi, ke Ihaa mai i i ke Kuhiha nft dalh bē kahaha: n mē kekahi ) o ha Apaha e ae/kē loaa mai na da1a hē i umi. v v : [ ■"■’’ ' Paoku 84. ‘ Ahlē e hiki i kekahl mea ho9na ka palapala ; aē o ia' aho,' e kōai a' ē i. hēawi akh i ka'hpihma, a i ka mēa' Ia hattai« me ka o'pidihfl, a r kekafil lāaū ai ma- ‘ ke paha, ua kekahi Pake Kiniknl,'' ka

olelo kuhikuhi ole a kekahi Kuh'una lapaau, a Kahuna oki paha, i aeia. Pauku 85. O kela mea keia mea i lawe rriai maloko o keia Aupuni, a e kuai ana a e Haawi ana paha i ka opiuma, a mea i hanaia me ka opiuma, a i kekahi laau aimake, me ka lona ole o ka palapala ae, e hoopalia oia ma ka liku lioopai, aole e emi mai malalo o na dala he kanaliina, aole hoi e oi aku i na dala elima hunen”; a i ole ia e hoopaahaoia oia nia ka haria oolea, aole pi aku i na malama eono; aia ho i ka inahao ana o ka Ah'ahokolokōlo. Aole i papaia ma keia Haawi-' na, ko ke Aupuhi lawe ana mai 5 na laau ]apaau i wea haawi aku i na kanaka ma ke aop manawulea; aole hoi i papaia na Kahunapule ke lawe mai lakou i Inau lapaau i mea haawi manawalea’ku i kanaka; nole hoi e .hoopiliia na olelo o keia Haawina i ke kqai ana i ka awa. Pauku 8Sl E kakauinoaia na palapala ae no ka laWe ana mai me ke kuai qpa i ka opiuma, a me hP laau īapaau, e ke liuhina. Itataiaina', a e sila ia me kona Sila t)ihāna; nole hoi e hiki ke hoolilo i hekahi palapala ae o ia aho ia hai. • • ’ ... ■’ ' t • > V JVb na palapala ac ikapockuatatca. Pauku 67, E hiki no ike Kuhina KalaiaU na ke haawi i keia manawa i keia i palapala ae i ka mea noi mai ia ia, ekuaiika. awa no ka makahiki hookahi, ke ppawi ja ia he kanalima dala no ua palapala ae nei.' ; Pauku 83/ Ma ka loaa ana oka ae e kuai awa, mai ke Kuhma Kalaiaina mai, na ka mea i haawilā i ua palapala ae nei, e haawi i ke Kuhina Kalaiaina i pa!ap;>la no na dala elua hanen, nqe ka hope a kupono paha i aeja e ua Kuhina nei, e hpohiki ana aole oia e kuai { ka awa raa ke ano kue i 1tpia Kanawai; e malama np hoi oia i palapala hooiaio a pau e hoike ana i kpna. kuai ana i ka iawa; e malama no hpi oia i, palapala helu np kona kuaililo mai, a kuai lilo aku a pau loa 'mamuli o kona palapala ae, a e wehe ia na palāpala hcftx nei imua 6 na mea a pau d makemāke anā e naha ia meā. ’ J 1 : Pa'nku'89, Aole ekui ke kānawai ke kūaī akū ria huna Awa o ke Aūpnni i krt āwa, aka, i kā poe wale nō e kuai tftrl āna triitltiria o ria ‘pār ona he umī,' i riies’hdoili akū i kū aīna 6, ā1'

na hahuna lapaau, nie na kahuna oki i aeia, a i na kanaka i loaa k» palapala a kekahi o ia poe kahuna, a o kekahi mea i hookoho ia e ke Kuhina Kalaiainano ia.lana. c hoike ana, ualoaa ia ia ka mai, a o ka awa ka laau lapaau kupono no ia mai, a e hoike ana i ku nui o ka awa e pono ai u& mai ta. Pauku 90. E hoopaiia kela mea keia rnea nana i kuai aku i ka awa me ka loaa ole o ku palapala ae, a o ka mea hoi i loaa i ka palap.ila ae, a e kuai aku ma ke ano kue i na olelo o keia Kanawai, ma ka uku hoopai, aole oi'a'ku ina dala he iwakaluakmnamalima; aia no ika manao. oka Ahahookolokolo; aka hoi, aole e hoopiliia na olelo o keia pauku i ke kuai ana o na Kahuna lapaau me na Kahuna oki ineia, ke khai aku ika awa i laau lapaau, aina heawa a lakou i kuai mai kekahi Luna kuaiawa o ke Aupuui mai. . ■ Pauku 91. O kela mea keia mea e inu ana i ka awa me ke kuhikuhi ole ia helaau lapaau ia nona, e kekahi Kahuna lapaau a Kahuna oki paha 1 aeia, e hoopaiia oia ka ukn hoopai i elirna dala. vjVj na palāpala ae i ka poe kuai hipi. Pauktt;9 w 4. : E hiki no ike Kuhina Kalaiaina i kela man iwa kea manawa, ke haawi aku i kekahi mea e noi mai ana, i palapala ae no ka loleana me ke kuai ana ika bjpi, ,no a ka makahiki hookahi, ma Honolulu a ma Lnhainapaha, ke loaa mai i ke Kuhina i umi dala : aole nae i pili keia i na hipi miko i laweia, mai na wahi e mai o koiā Aupuni. Pauku y3. 1ka manawa e haawi akuai ke Kuhlna i palapala ae kuai bipi, e koi aku oia i ka mea i iloi mai i palapala ao, e haawi mai oia i palapala hoopaa, me na hope kupono i ka manao o ke Kuhina,* no mdala elua haneii, no kona malam i pololei anu i ka Buke hoike no na hoailonn o kela holoholpna keia holohoiona ana i lole ai, a i kuai ai, me ka inoa o ka mea nona ka holoholona, me ka inoa'o ka mea a o na mea paha nana i haawi mai ia ia, a me ka la i haawiia mai, a i loleia’i; a no kona malama makaukau ana i ua huke hoike nei, i hiki i kela mea keia mea makemake e nana. Pauka 94. O kela mea keia mea e lole ana a e kuai ana paha i ka bipi, ma Honolulu a ma Lahaina, me kaloaa olo mamua o ka .palapala ae, e iike me ka olelo o kaū pouka 92, e hoopai ia oia ma ka uku hoopai, aole emi malulo o na dala he umi, aole hoi oi aku i na dala he iwakāīuākhmamalima, qo kelii hewa ' hewa; aia nō ika iuanao oka AhahoAkhUStoloiJ * ■ . Pauku 95. E kakauinoaia na pālapala lole Ihipi W khāi hipi 'o kh’ Kuhiha J 'a o si- ’ jlaia hoi-me kona aila iwhana; e»le & hiki ke honlilo i kekahi pālapala ae o ia’āno ia hai. JVo na palapala ae i kā pōe hāna keaka, keaka . hoiolio, me 'na hana lealeaimuā o kā lehuUh u. i ; Pauku 96.' E hiki no ike KNihina Kalaiaina ko hiaawi āku i kā palāpalā ae ho kekahi keaka, keākahololio/hhlā HaWaii, ahhkekahi hoike lealea e ae imua o ka lehulehu, ke ole ia . he hana ku i ka hilahila a pono oīe paha, a ina , hoi he haha e loāa māi ai kā u1?u ō kla poe koi mb e hāna ā e m'ak'aikai, hō'Kamahawa i oiōTe 'āku ikp makāhiki hook'āhi, ano ka ūku, a !• iihamuli hoi ona ol’elo hooponopōpo i kupono i • .ko’ke JKuhlnā* marraōj, aoīe hae e emi ka ukn no kelā hoike ana "kela Hōike nha ‘ malālo \ ona daia l»e hmi. J > *•; i,; ’ 97. E hiki Wō r k/‘pūō' ohā Luha i Makāi hia a'hīa' i āpanā pāHa, kāhi e Ke’’)iekVā«' keākā- ■ hoIoliŌ, hula Hāwah, a hāha'hoikŌ lēaleā e ae • pahā, h hooponōpāilō i uā hanā la’/e Uke nie kona manao be pono, i puka ole māi ka hāuhaI ele, me ka hilahilā, a me kā mea, e kuā' āi ? 1<a i mālahia', āmh ka noWtf poho aha 6 kāhaliā. J - : Paaku9$. O IfēTa’ meā k$lā iiīōā 1 ē * hanā i ānā, ā ē ’khkhlh ’5ha'i kekafirke&Tia* r. fU : v »n ;>;•<! S'<~

lolio, hula Hawaii a hana hoike lealea paha, a e hoolaha aku ana paha ia mea, a e kokua ana hoi ma ke ano e «e; me ka ioaa ole ia ia mauma o ka palapala ae, e iike me ka olelo o ka' pauku 9u; a i ole ia, me ke kue paha i na ole- ■* lo hoohilii o ka palapula ae i loaa ia ia mamu i, a i ka manawa paha i hoolewaia’i k/i palapala ae-, a" mahope paha o kona pau ana, me ka loaa ole o kana palapala ae hou, e hoopaiia oia ma ka uku hoopai, aole oi aku i na dala eliiua hancri; a i ole ia, e hoopaahaoia oia ka hana oolea, aole oi aku i na malama eono; aia no i ku manao o ka Ahahookolokolo. . Pauku 99. Aole e haawiia ka palapala ae no ke keaka, ano ke keakahololio paha, ma kekahi wahi e ae, ma Honolulu a rae Lahaina wale no; aole hoi e haawiia ka paiapala ao n'o ka hula Hawaii, ma kahi e ae, ma ke kulanaL kauhale o Honolulu 'wule no. Pauku 100. E kakauinoaia na palapala ae hana keaka, keakahololio, me *na haua hoike lealea e ae, e ke Kuhina : Kalaiaina, a e silaia me kona si!a oihana; uole hoi e hiki ke hoolilo i kekahi palapala ae o ia ano ia hai.