Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 17, 27 July 1859 — MOOOLELO AMERIKA.-Helu 36. [ARTICLE]

MOOOLELO AMERIKA.-Helu 36.

' e ' , ' Ka hoomalu ana o Tomasa 3efctsona. Makahiki 1801. '■ I ke komo ana o Mika Jefersona i ka oihana Pere8idena, oa hoopania na luna malalo oha, a ua hoonoho hou ia na luna i hoopili ma kona aoao. Ua hoopauia hoi na dute maloko o ka pina, a me kekahi mau kanawai e uo i hoowahawahaia e ka poe kanaka. Mak. 1802. Ua hookomoia mai ka moku o Ohio iloko o na aina hui, la makahiki bo, pau iho la ke kiaaina Sepania i keawamoNu Oleana i na moku Amerika, aole e kalepa malaila. O ka manao mua o na luna ahaolelo e lawe wale ia aina, a e kau i ka bae Amerika malaila. Aka, aole ia i holp, Ua khai malu o Sepania ia aina ia Farani i 1600. A hoouna aku la ka luna i Farani.. e-kuai me ia i keia aina o Louiaiana, a lilo mai uo Amerika. Hooholoia ke koai no na dala he $15,000,000. A komo na luna Ameiika iloko, i ka malamn o Dekemaba 1803. He aina nui lba ia e apo ana i na moku o Louiaiana, Wisisipii Aiekanaa me Miaoun, a hiki i ka Moana Pa^ihka. I ka muk. 1801 kaua mai ke alii o Teripoli me Amenka, no ka loaa ole ia ia ka auhau . n>akabiki maluaa o na moku e holo ana ma ke Kaiwaenahonua. He aina Mahomeda kela ma Ka akaa o A/erika. Ua hoopioia na moku o Ameiikn ua hooliloia na kanaka o kkou i mau kauwa hooluhi. Hoonnaia aku la kekahi aumoku Amerika e hoopai ia hapa ana. Aka, i ke komo ana o ka manuwa Piledelepia iloko'o ke awa o Teripoli, ili iho la ia ma na pohaku p ke awa, a hoomaiu na kanaka malalo iho o na pu ma ka papu mauka. Nui ka> hanpK ana o na enemi. Aka, holo ikaika aku kek-ihi luaa manuwa a pili i ka moku pio, a puhi iho la ia ia i ke ahi, me ka pepehi i na enemi e malama ana ia ia. . Mak. 1806. E kaua nui.ana na aupuni o Bpritania me ‘Parani ia manawa. Lanakila o Farani ma ka honua o Europa, aka aole i hiki toa Beritania, no ka mea, ua lanakila o Beritania ma ka moana, a ua kiai ikaikaia ke kowa mawaena o ia mau aina e na moku Beritknia. i ka wa i pio ai na aina o Europa ia Bonepate, koe iho la o Enelani me ke kaua ' htflti i j»io ole. U<» pau ia lakou na moku o na aine Eumpa, a koe kekahi wale no. Lilo iha mokh Amenka i maa mea lawelawe ukana odfflela mau aina. Makemake na Ameiika e i *ka wa, a e laj|felawe i ka ukana kuai i fnea’ Waiwai no lakou iho. ‘5a makahiki no hookapu o Enelani i na awa oFaibni i holo ole ai na moku o oa aina ku i ka wa e kuai ilaila. No na moku i loaa e hoanailaila, ua pio i na moku Beritania, a na <kudalaia ko lakou waiwai. He mea poho ia ‘pp pa Amenka, a hoopii lakou i na luna o Be<rltania e pau ia kopu. Mahope iho, hookapu p ; Bpnapate i na awa moka o Beritahia, a hopu ko Farani mau moku i na moku Kalepa o Amenka e hoJo ana ilaila. Mawaena o keia iriau kapu elua, ua pilikia o Amenka. Ina holo ka moku i Farani, pio ia na ka Beritania, \ ™jo o ia ma Enelani, pio paha i ka Fanmi. ia a liulm. (i pilikia: Ka lele ana o na luna aakliiwa Beritania maluna o na moku Amerif moana, a e kaili i na Iuina i manaoia •e j|drdtt ; tja hahau ms Beritaaia. Aole lakou i m hana ana. Ua paakiki loa ilaila. Hh hhi na luina Amenka i lawe wale ia malaila« A na luina i kamaaina ma Amerik& a līlo ne #Aupuni kekahi poe i laWeia. piiikia na moku i kailila’i ko lakou «mio. lpioa, & hiia eie ke hooholoia. A lilo ia *haM(uifc i mea ho6paapaa nm iwaena o ia mau r‘* i •i &-f} . ■ - eupnm. # 4 I ka maimsla o Bo6 l*07 r hakwai k&moku

Beritanin o Leopada me ka moku Kesepika o Amenka, mawaho o na awa o Amerikn, a no kona hoole ana, aole e haawi akii i kekahi mau kanaka ona i ka Lebpada, klpu mai no ka moku Beritania i ka Kesepika, a make iho na kanaka ekolu, a eha hoi na mea he 18. Alaila, kaili ae la kela i na kanaka Amerika eha, me akahi Beritania. Mai lilo ia hanu ana i mea kaua. He nui loa ka inaina o na Ameiika i keia hana ana a Beritania. Hookapu no lakougi ko lakou mau moku i na manuwa Beritania a pau, a ka manawa e hooponoponoia’i ua hewa la. Aka, aole i hooponopono iki mai o Beritania. I ka malama'o papa mai o Beritania i na moku kalepa a pau o na aina e, aole lakou e kuai iki me Farani, o hopuia lakou a pio raa ka moana. Alaila, papa mai no hoi o Bonapate i ke kuai ana me Enelani, o pio lakou ia ia. Mai pio na moku Amerika a pau i keia mau hookaumaha ana. 1 ka malama o Dekemaba, hookapu mai ka Ahaolelo i ka holo ana o na inoku Amerika a pau ma ka moana, a kauoha mai hoi i na moku ma na aina e, e hoi mai i Ameiika. He manao ko lakou e kaua ka pono i koe. Aka, aole i oluolu iki mai o Beritania i ko A-meiika aoao, aole hoi i hoopau i kona hookaumaha rnai, aka, ua mau kooa hao ana ma ka moana. la makahiki, pilikia loa Amerika i ke kuai ole ana me na aina e. Eku wale ana kona mau moku maloko o na Awa, a e poho ana no ka holo ole. He nhi ka ohumu o kanaka no ka pilikia, a hoopii lakou i ka Ahaolelo e hoopauia ke kapu maluna ona moku. Ai ka maiataa.o Mamki 1809, ua hoopauia ke kapu. .rPela no ka aina i ka pau ana o ka hoomalu ana o J'fersona, Mak. 1809. Aole i hiki ke kuikahi hou me Beritania, aole hoi me Farani. Ina.i holo ka moku e.kuai rae Farani, aia ma ka moana o Furani ka moku Beritania e hoopio ia ia. Ina ma Beritania ka holo ana, ua Jrii niai ka moku Farani e hopu ia ia, a e lawe wale i kona waiwai. Ua lilo nae ka nni o na. moku Atnerika ia Beritania, aua hoomau hoi lakou i ke kali ana i.ea luina, i kanaka no ko lakou mau nmnuwa. I ka la 4 b Maraki 1809, komo mai o James jMadisona i ka oihaoa Peresidena, a o Geoki ' Kelinelona hope Pereaidena.