Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 21, 24 August 1859 — NA KE AUPUNI NA KANAWAI CIVILA OKO HAWAII PAE AINA. [ARTICLE]

NA KE AUPUNI NA KANAWAI CIVILA OKO HAWAII PAE AINA.

Pauku 290. Ina tna kekahi maaawa ua manao kekahi hoa o ka Papa Ola, a o*kona poe hope paha, i mea e pono ai ke ota 6 n» kanaka, e komo ma kekahi aina, a i kekahi hale a moku paha, e nana a e hoopau, a e hoonee, a e hoopale paha, i kekahi raea ino wtle, pelapela» a kumu mai paha; a inia e keakeaia kona komo ana, alaila, o hiki no i ua hoa la a hope paha, e hoopii imua o kekafy Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, e hoopuka i palapala kauoha hana, e kauoha ana t kekahi makai nui, hope makai nui a makai ' paha, e lawe pu me ia ka poe kokua e iawn pono ana, a e. hele po me na hoa o ka P«p;t Ola a hope paha, mawAena o ka puka «na mai a me ka napoo ana o ka )a, & h»kt i kahi e waihoai ka mea ino Wale, a pelapela, a kumu mai i hoopiiia; ā o hoopau aku a hoonee i hoopale aku » mea, mamuli o ke kuhikuhi ana o ia hoā;■« hope paha. Pauku ‘291. E hiki no i ka Papa Ohi, a i kona hope, e koho a e hookaawale i na waht kaohi mai, m* kela Apāoa keia Apana, e like me ko lakou manao he pono. Pauko 29*2. *• B hiki no i ka Papa Ola i kela manawa keia manawa, e kau i na rul» no ka loiki o ke kahhi ana i na moku a p«». £ku mai ana ma kekahi āwa o keia Aupun»’.v a e kāu i na rula hoo ponopono e ae, e pi>< ana i ke kaohi ānā, a lakou i manao ai he pono no ke ola o kanakā. Pauku ‘298. O na rola lieoponopono i kc kaohi māi ana i kauia pela, e pili no f»ko» < ha kanaka a pao, a i ka’ ukāna »e fca •«»- wai ā pau e hiki mai maluha o ta mau moku, a t na kanaka a pau ā kele' ana malooa o u«* mau moka la. , Pauku 291. E hoolakaia na rn)a hoop ft ' noponoi kaoki mai āah, mi ke paiiā aā» « like ■M ka nlelo 0 kā Pāāku 284, a mahep 6

o ia hoolaha ana, e hoopaiia ka mea nana i haki i kekahi o ia mau rula hooponopono kaohi mai, ma ka uku hoopai aole emi mai malalo o na dala elima, aole oi aku i na daia elima haneri. Pauku 295., O kela moku keia moku, e hoole a e kue v ana i na olelo kaohi no ka mai lele, a e hanlele ana i kahi i kaohiia’i, mamua 0 ka pau ana o ka inanawa i kauia maluna ona; a ua hookomo malu mai paha iloko o keia Aupuni, i kekahi mai lele, a i kekahi mai e ae e poino ai ke oia o ka lehulehu, e hiki no ke hopuin kela moku a hoolilo a e kuaiia aku, i pomaikai no ka waihona dala o ke aupuni. Pauku 396. E hiki no i ka Papa OIa,*a me kona poe hopo, i kela manawa keia ma*i oawa, e kauoha aku no kekahi moku i ku mai, ina mn ko lakou manao, ua paumaele a piha paha i ke kumu mailele ia moku, a o ka ukana maluna. e hoopilikia ana i ke olu o ka lehulehu, e laweia’ku rna knhi kaohi mat, a e hoomaemaeia ma ka lilo ponoi ojia ona, a o nu Agena, a o ka poe malama paha; a e hiki no hoi ia lakou e kipaku, a e hoonee aku, i na kanaka a pau i holo mai, a e hele ana paha maluna o ia mokū, a e lawelawe ana 1 ka ukana paha, a e ho.onohoia lakoū ma kahi i hoomaluia’i malalo o ke kauoha o ka Papa Ola. Pauku 297. Ina u kekahi Kapena, a luina, a kanaka eemoku paha, no kekahi moku kahi e waiho ana ke kumu mailele, a u'a waihoia mnmua iho, a ua manaoia paha ua waihoia inamua, a no keleahi moku ua ku ina kekahi wahi i noho ai ka mai lele, a ua holo mai paha malaila mai, he mai iele hoi e pilikia ai ke ola o ka lehulehu, ina e hoole ua mea la, aole oia e pane mai ma ka hoohikiia i na ninau e ninauia ia ia no ua mai lele la e ka Papa Ola, a e kona poe hope paha, alaila, e hoopaiia ua Kapena la, luina, a eemoku paha, ma ka uku hoopai aole oi aku i na dala elima hanen. a i ole ia, e hoopniia oia ma ka hoopaahaoia’na ma ka hana oolea, taole oi aku i na malama he umikumamalua, a mu ia mau hoopai eiua paha; aia no i ka mnnao o ka Ahahookolokolo. Pauku 293. O na lilo a pau no na mea e pono ai kekahi kanaka, moku, a ukana paha, malalo o keknhi rula hooponopono i ke kaohi ana no ka mai, e ukuia in liio e ua kanaka la, a e ka moku, a e ka mea nona ka moku, a o ka nkana paha. Pauku 299. E hoiko mai ka Lnna Makai Kiekie, me oa makai a pau, a me oa Kahuna lapaau, i ka Papa Ola, a i kona poe hope paha o noho kokoke ana, ina e ike lakou i kekahi inea ino wale hoopilikia i ke ola okanaka, me ka hakalia ole, mahope o ko lakoo Ike ana. Pauku 300. Iha e ike kekahi kahuna lapaau, ua loaa kekahi kanaka ana i lapaau oi i ka mai puupuuliilii, a i kekahi mai e ae paha, e pilikia’i ke ola o ka lehulehu, alaila, e hai koke aku ua kahuna lapaau la, ma ka palapala, i ka .papa ola, a i kona hope puha; a pela no hoi e hoike ai ua kahuna la i ka papa ola, a i kona hope paha, i na kanaka ana i lapaao ai a naake no ia mai ino; a o ke kahuna i hai ole a i hoike ole pela, e hoopaiia oia ma ka uku hoopai, no kela hew« keia hewa, aole emi malalo ona dala he umi, aole hoi e oi aku i na dala hookahi hanen. Pauku 301. Na na mea hale mea malama hale ahaaina, a hale noho, malihini paha, a kapena moku a pau, e hai koke «ku i ka papa ola, a i kooa hope e noho kokoke ana, ina he kanaka naa ko lakoa hale. a moku paha, a lakou e manao ai ua loaa, a ua make paha, no ka mai puupualiilii, a o kekahi raai e ae paha, e pilikia’i ke ola o ka lehuiehu, o hoopaiia lakou ma ka uku hoopai, aoleem^

mal,ilo o na data elima, aole hoi oi aku i na dala hookahi haneii, oo kela hewa keia hewa. Pauku 302. laa ua lona i kekahi kanaka ka mai punpūu liilii, a o kekahi mai e ae paha e pilikia’i ke ola o ka lehulehu, alaila, e hiki no i ka papa ola, a i koho hope paha, i mea e pono ai ka lehulehu, e hoonee aku i ke kanaka mai, a i kekahi hale kaawale, a e hoolako ia ia i na kahu a me na mea kupono e ae, a na ua kanaka la, a o koi»a makua, a kona kahu paha, ina*paha Hiiki ia lakou e nku ina lilo, a i ole ia, na ke Aupuni oo e uku. Pauku 303 Ina i hiki ole ke hoonee aku i ke kanaka mai no ka pilikia o kona ola, alaila, e hiki no i kn papa ola, a i kona hope paha, e malnma ia ia, e like me kā olelo a ka pauku maluna ae nei, ma ka hnle ana e noho ai; a ina pela, e hiki no ia lakou e hoonee aku i na kanaka e noho kokoke ana, a e hana hoi i na mea e ae a lakou e manao ai he pono no ke ola o ka lehulehu. Pauku 304, E hiki no ike Kuhiaa Kalaiaina, e hoonoho pakahi i na hale mai ma na Mokupūni o Oahu, Maui, Hawaii, a me Kauni, a na ka papa olae nana luna, a e kau i na rula hooponopnno no ia mau hale mai ; a ehoolahaia ua mau rula hooponopono la i ike ka lehulehu. Pauku 305. I mea e hiki ai ke hoopau aku i na inea ino wale me na kumu mai, e hiki no i ka papa ola ke koi aku i na iuna makai kiekie, a i na makai nui, e hoohana lakou i na lawehala e paa ana roa ko lukou lima ma ia hana ana. Pauku 306. Ina I hooliloia kekahi dala e ka papa ola i mea a pono ai kekahi kanaka mai, i laweia mui maloko o keia aupuni, maluna o kekahi moku mai ka aina e mai, alaila, na ka papa ola, a na kona hope paha, e koi aku i ke kapena o ka moku e ukii mai ia dala, aole hoi e haawi aku ka luna dute i palapalahookuu no ua moku la.aia akaamai ia dala. Aia oo maluna oke kapena o ka moku ke pani ana i na data i hooliloia pela. Pauku 307. I mea e hiki aikehookoaku i na kanawai e pili ana i ke ola o ka lehulehū, ua haawiia ka mana i ka papa ola; e kikoo akū i ka waihon.a dala o ke aupuui, a e hoolilo nku i na dnla a pau i hookaawahna e ka ahaolelo, no ka malama ana |f1ce olaokanaka; a ina e hiki mai ka mai luku, a o ka mai lele paha, ma keia aupuni, alaila, ho mana ko ka pnpa ola, e kikou aku i ka waihona dala o ke aupuni, a ehoolilo aku i na da!a i hookaawaleia i kela manawa keia manawa, e ke Alii iloko o ka Ahakukakukamalu, no ka malama ana i ke ola o kanaka. £ malama pono ka papa oia i ua dala la, me ka hoomaunauna olo, a e hoooili pu aku lakou me k« lakou mau palapala kikoo i ke Kuūina Waiwai, he palapala e hoakaka ana i na meae lilo ai ke dala i kikooia. Pauku 303. E maiama ka papa ola i buke mooolelo o*kana mau hana, a i kela makuhiki keia makahiki, e haawi aku lakou i palapala hoike no ia mau hana, a no ua dala i loaa mai a j lilo aku, i ke Kuhina Kaiaiaina, a nana no e wnihu aku ia pnlapala hoike imua oka Ahaolelo. Ana ua papa ola nei i hoolaha i palapala hoike, i kela hebedoma keia hobedoma, oiai e laha ana kekahi maiiuku a mai'eie paha. Pauku 309. E hoonoho ke Kuhina Kalaiaina, mamuii o ke kuhikuhi.aoa o ka papa ola, i kekahi kanaka- kupono, i luna olim» ma kela Moku Kiaaina keia Moku Kiaaina o ke Aupuni, a e loaa i ua luna ka uka i hookaawalem nana e ka Ahaolelo, i kela oianawa keia manawn, a • hikl rto i ke Kuhinn Kalaiaina ke heopau aku i ua luoa la ke Oianao oia pnla.