Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 25, 21 September 1859 — HAA WINA X. [ARTICLE]

HAA WINA X.

ATa lAma Nui nie na Kanikela o na Aupuni e. Pauku 458. *Na na knnikela nui, kanikeIn, hope kanikela, a me nn kanikela, agena, e hoike māi i ka lakou mau palapala hookohu ma na luna nui o ko lakou mau aina, ina e noho mai ana maanei kekahi luna o ia ano o ia aina, a i ole ia, e hoike pololei mai i ke Kuhina no ko na Aina e, a ina ike oia ua kupono, aole hoi kauoha ka Moi ia ia e hana ma ke ano e-ae, e haawi ia lakou i ka palapala ae ma ke sila o kana oihana, a na ua Kuhina nei e pai i na palapala ae iloko o ka napepa o ke Aupuni. Pauku 459. Aolo pono i keknhi kanikela. hope kanikela, a āgrna kalepa paha, no kekahi aupuni e, ke hana ma ia oihana, a ke hoopii paha no kona uku, a noliona mau koina, imua o na ahahookolokolo o koia Aupuni, ke o(o i loaa ia ia ka palapala ae hana. Pauku 460. Na kela Luna Nui keia Luna Nui o kekahi Aupuni e, e hele mai ana t rne kona hooiaio i ke Alii, e hai aku i ke Kuhina no ko na aina e, i kona hiki, ana mai, t me ka nonoi aku e halawai ke Alii me ia, e . hiki ai kc hoikeia’ku kona palapala hooiaio. _ Aaia a lohe mai ke pela, a loaa mai , hoi ia ia ke kope o ka palapala hooiaio, alaila, e hoolohe oia i ko ke Alii makemake no ; ia mea, a e like me ia, e hai aku i ua Luna i Nui la. Pauku 461. Mahope o ka hoike ana o ka , Luna Nui o ke Aupuni e, i kona palahala t hooiaio i ke Alii, a ua ae ke Alii ia ia, alait la, na ke Kuhina no ko na aina e, e hai aku , i ka kiki ana mai o ua Luna Nui la i mua o , ke akea, raa ka olelu hoolaha, iioko o ka nu- , pepa o ke Aupuni. , Pauku 462. Aole e pono i kekahi mea e hopu, ā e hoopilikia paha ma ke anoe ae, i , kekahi Luna Nui o ke Aupuni e i aeia e ke . Alii, a i kekahi kakauolelo a kauwa paha o . ua luna nui la, no ke kumu e ae, aka, no ke [ kipi wale no a me ka ohumu ino e pili ana i | ka maluhia o ko ka Moi Aupuni; aka hoi, aole e pili ka pomaikai o keia kanawai i kekahi kanaka i noho iloko o keia Aupuni, a ua , komo iloko o ka hana a ua luna nui ia mahot pe o kona hoaieia ia hai, a kaa ole kona aie; . aole hoi e hoohilahila kekahi no kona hopu , ana a hoopii ana t kekahi kauwa o ua Luna i Nui la, ke ole i hoikeia mai mamua ka inoa - o ua kauwa la, ma ke keena oihana no kona - aina c. Pauku 463. Na ke Kuhina no ko na Aina - e, mahope o ka loaa ana ia ia o ka papainoa ; o na Kakauolelo, me na kauwa okekahiLur na Nui o ke Aupuni e, e kauoha aku e hoo- , lahaia ua papainoa la, iloko o ka Nupepa o

kc Aupuni, a e hooili aku i ke kope o ia papainoa, na ka Luna Makai Kiekie. Pauku 404. Aole e pili na Kanawai Kivila, a nie na Kannwai hoopai Kamima o keia Aupuui, i na Luna Nui o na Aupuni e, a nolaila, o na palapala hepu me na palapula kauoha hanu a pau, no ka hopu’ana a hoopaa ana paha i ke kino o kekahi Luna Nui o ia ano, i aeia e ke Alii, a no ka lawe ana, lalau ana, a hopu ana i kona waiwai, c lilo ia niau palapala a pau, i mea ole : Aka hoi, e hiki no ke hoopaa, mamuli o ka ikaika, a e kipaku mawaho o ke Aupuni i kekahi luna nui o ia ano, ina oia hana wale no ka mea e maluhia ai ke Aupuni, (no ka moa, o ka maiuhiu 0 ke Aupuni, oia ka mea i oi aku mainua o na mea e ae, a pau) no ka ikaika o kona buhu, ano ka hoopilikia mai paha, mamuli o kona ohumu ino. Pauku 4G5. O na palapala hopu tne aa palapala kauoha hana a pau, noka hopu ana a hoopaa ana, i kekuhi kakauolelo a kekahi luna nui o ke Aupuni e, ina ua hoikeia mai kona inoa mu ke keena oihana no ko na aina e, e like ka olelo o ka pauku 462, a i ole ia, no ka lalau ana a hopu ana i kana waiwai, e iilo ia mau palapala a pau i mea ole loa; aka, e hianao pono ia nae nq olelo o ka pauku 462 : A eia hoi kekahi; aole e haawaa i ua kakauolelo la, na pomaikai eoi aku ana mamua o ko na kanawai niawaena o na Aupuni, i haawi ai ia ia. Pauku 466. Ina e hooikaika kekalii uie ka nianao e hoeha, aole nae i eha io; a inae hahau, a kui aku, a hoeha, a hoopaa, a hana paha i kekahi hana pono ole e ae, i ke kino-o kekahi luna nui o ke Aupuni e, ine ke kue, i na kanawai mawaena o na aupuni, e hoopai ia ka mea naua i hana pela, ko hoomaopopo ia kona hewa, ma ka hoopaahao aua iu ia, aole oi aku i na makahiki elima, a ma ka uku hoopaie like me ka manao o ka Ahahookolokolo; a ina he iuna o keia aupuni ka mea nana i hana pela, e hiki no ke hoopau i konn noho luna ana. Pauku 467. Ua haawiia’ku i na Luna Nui a pau ona aupuni e, i aeia eke Alii, ka poe hoi i loaa ke ano panihakahaka no ko lakou mau Alii mai, ko iakou kuuia anamailoko aku o na dute maluoa o ka waiwai a la* kou e lawe mai ai, no ko lakou oihana iho, e iike me ke kauia ana o ko lakou mau aupuni iho, i na dute maiuna o ka waiwai o mi luna nui o na aupuni e, o ko iakou papa oihana ; a 1 hooiaioia e iike me iakou; aka hoi, mamua o ka loaa ana o keia pomaikai i kekahi Luna Nui o ke Aup'uni e, e hoomaopopo mai oia i ke Kuhina no ku na Aina e, e haawi li- • keia ia pomaikki e kona Aupuni, i kekahi luna nuio ke aupuni Hawaii, ke iike kona papa oihana, a ke iike hoi na mea e ao e pili ana. .