Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 27, 5 October 1859 — Ka Ekalesia Hikina. [ARTICLE]

Ka Ekalesia Hikina.

Ma l<a Kkalesia Hikina, ua lieluia na ekalesia o Aigupilā, o Suria, o Asia uuku, o na Helene, a me Rusia. Ma Ierusaleina ka ckalc.sia mua o Kristo. Mailnila aku ka hoolulia ana i ka olelo a lesu, ma Sarnaria, ma Anelinka, i Suria, ina Aigupita, ma Asia Komohana a |>au, rna na aiua o Melene, a rna Rmna. O ko Roma ka ekalesia Koinohaua; a mc ia pu i huiia ai na ekalesia kalolika 6 Eumpa wuena akomohana. Ua hele aku na A|)oloIo mai lerusalema aku i na nina e, e hai ana i ka Euanelio, a e hookuinu ana i na ekulesia. A akoakoa kekahi poe lveristrano rna kekahi kuianakauha.le, hooni'lm na Apololo i kekahi mau rnea makaukau o lakou i poe kahu ekalcsia malaila. I kinohou, aole i huiia nn ekalesia a pau o kekahi aina malalo o ka lunn kiekie hookahi. Ua ku okoa no kela poe keia poe malalo o ko lakou mau kahu iho no. Aka, i ka laha ana ae o na ekaleaia liilii o kela aina keia aina, koho im lakou i ka luna ekalesia n ke kulanakauhale nui o ia aina, i lunnhoomalu no lakou, a i kokua i ka wa i hoopilikia ia’i lakou e ko lakou poe enemi. E waiho ana kela mau aina a pau o Asia, 0 Aferik*a, a o Europa, malalo o ka Moi o Rorna. He aupuni pagana ia, e malama ana 1 na nkua kii, a hiki mai i ka makahiki 3'24, i lilo ai o Konestantino i alii Keristiano. Iloko o ia mau haneii mnkahiki mua, ua kolohe pinepineia na Keristiano e ko lakou poe enemi peganā.. TJa maiiuahua loa no nae lakou i ka wa i hoinoia’i, a lil» ka eka!esia Keristiano i ekalesia aupuni, a hoomalaloia ka poe hoomana i na kii. Ma ia hope mai, ike na kanaka ua kokua ka Moi ma ka ekalesia, a ua hoowalrawaha i na oihana pegana, makemake nui lakou e bapetikoia a komo i ka ekalesia. Ōlioli no na Keristiano i ka lanakila ana o lakou maluna o ka aoao pegnna, a hookiekie na luna kiai o lakou ma ka hanohano, a me ka manuo i na mea o ke kino. O ka lehulehu o na pegana i komo i *ka ekalesia me ka manaoio ole o ka naau kekahi mea i hoohihia o ka ekalesia. No ka puniwaiwai, a hoohanohano, he nui na mea pono ole i lilo i poe kahuna, a hookiekie lakou maluna o ka poe hoahanau, Mai ia wa mai, he nui ke kue a me ka hakaka o kekahi poe kahuna me kekahi poe kahuna. Na kahuna nui o Alekanderia i hoohewa i oa kahuna nui o Aneiioka, a paio aku na kahuna o Anelioka rae Suria me na kahuna o Alekanederia. He nui na hookolokolo o kekahi poe i kekahi poe, a lilo ko lakou hookolokoloanaj i mea haunaele, a pepehi aku pepehi mai, e

like ine ke kaua ana. He niau hanori rhakahiki o ia'hana ana. Pela hoi ka ekalesia ma Helene i hoole aku ai i ka ekaleaia mn Iialia. I ka \va e noho ana ka M«i ma Rorna, ua kapaia kolaila kumu, he makua o na ekalesia Keristiar.o a pau. Aka, i ko Koneaelino hele ana e noho mh Bizantioma, a lilo ia kulanakauhale i walū e noho ai na JVIoi inahope, makemake no ha kahuna ma Helene e lilo ko lakou ekalesia i mea kiekie loa. e hoowahawaha ana i ke kiekie o ke . kahuna ( ma Roma, i kapaia ka Pope. Ma ia wa mai ua kue ka ekalesia Helene i ka ekalesia Iloma. Hoohewa aku a hoohewa mai lakou, Aohe mea nui loa o ke kumu hoopaapaa. Ua uneane like ko lakou manao i ka ke Akua; uka, o ka manao kue i kekahi i keknhi ke kumu kue nui, He inea hoopaapaa no nae. Eia ka mea hoopaapaa o lakou : Hooholo ka ekalesia Helene, i ka olelo no ka Uhahe Hemolele, mai ka Makua mai no kona hele ana mai. He oiaio no ia, aka, i ka akoakoa ana o na Kahuna o ka ekalesia Roma, hookui aku lakou i kekahi mau hua hou me ia, “ a me ke Keiki.” Ua oiaio hoi ia olelo, “ Mai ka Makua inai a me ke Keiki ka Uhane Heinolele.” Aka, no ka hoowahawaha ana o na Helene i ka ekalcsia Roma, .aole lakou i ae aku ia mau hua i hookuiia mai e na Roma. A lilo ae la keia i mea hooopaapaa loihi a hala na haneri makahiki. A hiki i keia wa, aole i ae na Helene i keia muu hua, “ a me ke Keiki.” Aka, o ka hewa nui o na ekalesia Hikina, ko lakou haalele ana i ke kanawai o ke Akua no ka pule i na kii o na Saneta i make. Ua paakiki loa lakou e pule aku i na kii i kalaiia a i penaia. Aka, mai ka wa mai ia Leo ka Isauria, i kapaia ka Mea-wawahi-kii, uakau ia na kii i penaia maloko o ko lakou mau halepule; aka, ua pule aku no na ekalesia hikina a pau ia Maria, u me na Saneta, mai ka wa kahiko mai. Eia hoi kekahi hewa nui o na ekaleaia hikina, ua haalele lakou i na hana maikai. Kaulana lakou i ka hoopunipuni, i ka opuinoino, i ka apiki, a i ka haunaele. I ka hanlele ana o lakou i ka oiaio maloko o ka Baihala a ke Akua, a lilo mamuli o na manao kue, ua haalele mai ka Uhane o ke Akua ia lakou, e lilo mamuli o ko lakou inanao iho, a e manao he oiaio na mea oiaio ple. Ua ikaika nae lakou mamuli o ka lakou mau oihana ekaleaia, e kue ana me ka inaina loa i na mea manao okoa. Aka, he mea ole ia lakou ka hana pono ana. Ina i manao like kekahi J me lakou, ua kapaia oia be Keristiano io no . ' ia, ke hewa loa kana hana ana; a o ka mea i ' hana i ka pono roa ka pololei o ke Akua, a il'

manao okoa oia i ka lakou. ua howa loa oia i ko lakou uianao, aole pono ia ia ke ola. Ma ka nui o na manao a me na oihana hoomana, ua like ka ekalesia hikina me ko Roma. Ama kekahi mau inea hapa ua like ole, no ka manao ano e. I ka wa i kau kanawui ka ekalesia Hoina, e papa ana i ka mare ana o na kahuna, hooholo no ka eknlesia Helene, e niare na kahuna; A hoomaka ka ekalesia komohana e inalama i na kii kalai, haalele ka ekalesia Helene i na kii kalai. Aole no e like ana ke kea Helene nie ke kea Koma, e like ana ka loa o kona mau mannmana... Na ka Iloina i kukala ka olelo no ke ahi hoomaemae, a nolaila, uole i manao ka Helene he oiaio, ua hoole loa lakou ia wahi,' Hapa mai o Roma i ka poe makaainana i ka heluhelu Haihala, aka, ke haawi nei na ilelene i kā Baibala ia lakou. O keia mau mea likeole o ia inau ekalesia o ka hikina, a o ke komohana, ke kumil hakaka o lakou i na mnkahiki he tausani a keu, a hiki i keia manawa. Ma leAuaalema, maloko o ka iuakini maluna o ka hale kupapau o Iesu, ua hoala hou ia keia hakaka ana iwaena o ia mau ekalesia i na makahiki a pau. Ina aole e uwao ana na koa Mahomeda, a hoomulu iko lakou paio ana, ina ua lilo ia hakaka i kaua maoli a kahe ke koko. Aole no ka manaoio i ke Akua keia hooinau inaina, no ka manao ino wale no o ke knnaka aia. He poe Keristiano lakou ma ka inoa wale no, ma ka naau ua piha ika hewa. Iloko o iamau haneri makahiki he nui, ua loaa kekahi mau kanaka manaoio i kc Akua he kakaikuhi . O ka nui o lakou, ua naaupo, ua naau pegana i bapetikoia i Keristiano, e hana ana i ke ioo. Aka.ua hoomakaukau ke Akua i mea hoopai i na ino o ia mau ekalesia, ma ka hoala ana mai he enemi nui iloko o na Mohameda, i kaua inai a luku a lanakila maluna o iakou i na keneturia he nui. E hoakaka ia ana keia mau mea ma kekahi pepa mahope, a me ka noho ana o lakou malalo o ka malu hookaumaha o ia poe malaina i ke kaula wahahee. [Koena koe .}